شراب

حکم شراب از نظر حرمت و نجاست چیست؟ آیا تفاوتى بین کم و زیاد آن نیست؟

* پیشنهاد سردبیرطهارت

تاریخ نشر: 23 اسفند 1398 بروزرسانی: 17 خرداد 1399

شراب و فقاع

فهرست این نوشتار:

9 شراب

[شراب و هر چیزی که انسان را مست می‌کند]

مسأله 111 شراب و هر چیزی که انسان را مست می‌کند، چنانچه به خودی خود روان باشد، نجس است، (1) و اگر مثل بنگ و حشیش، روان نباشد اگر چه چیزی در آن بریزند که روان شود، پاک است. (1)

(زنجانی:) و اگر مایعی زیاد آن مست کننده باشد مقدار کم آن نیز نجس است..

(خوئی، تبریزی:) شراب (خوئی: و نبیذی که مسکر است) نجس است و بنا بر احتیاط واجب هر چیزی که انسان را مست می‌کند، چنانچه به خودی خود روان باشد نیز نجس است..

(بهجت:) شراب و هر چیزی که زیاد آن انسان را مست می‌کند، چنانچه به خودی خود مایع باشد نجس و خوردن آن حرام است اگر چه کم باشد یا مست کنندگی ِ آن خفیف باشد..

(سیستانی:) مسأله شراب نجس است و غیر آن از چیزهایی که انسان را مست می‌کند، نجس نیست.

(مکارم:) مسأله شراب و هر مایعی که انسان را مست می‌کند نجس است بنا بر احتیاط واجب، امّا اگر مثل بنگ و حشیش باشد که مخدّر و مستی آور است و ذاتاً مایع نیست پاک است، هر چند آن را با آب مخلوط کنند و به صورت مایع درآورند، ولی استعمال آن به هر حال حرام است.

[الکل صنعتی]

مسأله 112 الکل صنعتی که برای رنگ کردن درب و میز و صندلی و مانند اینها به کار می‌برند (1) اگر انسان نداند از چیزی که (2) مست کننده و روان است درست کرده‌اند، پاک می‌باشد (3).

(1) (خوئی:) تمام اقسامش پاک می‌باشد. [پایان مسأله] (تبریزی:) که خودش به تنهایی مست کننده نیست پاک می‌باشد. [پایان مسأله]

(2) (بهجت:) به تنهایی..

(3) (گلپایگانی، صافی:) اگر انسان نداند که مست کننده است و یا نداند که آن را ابتداء از چیز مست کننده روان درست کرده‌اند پاک است.

(زنجانی:) اگر انسان نداند که مست کننده است یا نه، پاک است.

(فاضل:) مسأله الکل سفید و طبی که الکل خالص می‌باشد و مصارف طبی دارد پاک می‌باشد. مگر این که از شراب و فقاع گرفته شده باشد که در این صورت نجس است. هم چنین مواد پاک کننده دیگر که از مشتقات الکل است و در مراکز درمانی کاربرد دارد پاک می‌باشد.

هم چنین الکل صنعتی که همان الکل سفید به اضافه مقداری مواد سمّی است و کاربرد صنعتی دارد پاک می‌باشد. ادکلن و مواد صنعتی دیگر نیز که مشتمل بر الکل می‌باشد پاک است.

(سیستانی:) مسأله الکل؛ چه صنعتی، چه طبّی، به تمام اقسامش پاک است.

(مکارم:) مسأله الکل طبّی و صنعتی که انسان نمی‌داند از چیز مست کننده مایع گرفته شده پاک است، هم چنین ادکلن و عطرها و داروهایی که با الکل طبّی یا صنعتی مخلوط است.

مسأله از 113 تا 114 اختصاصی

(مکارم:) مسأله 125 الکل‌هایی که ذاتاً قابل شرب نیست یا جنبه سمّی دارد، نجس نیست، ولی هر گاه آن را رقیق کنند و مشروب و مُسکر باشد، نوشیدنش حرام است و احتیاطاً حکم نجس دارد.

[ اگر انگور و آب انگور به خودی خود جوش بیاید]

مسأله 113 اگر انگور و آب انگور به خودی خود جوش بیاید، حرام، ولی نجس نیست مگر آن که معلوم شود که مست کننده است (1) و اگر به واسطه پختن جوش بیاید خوردنش حرام است ولی نجس نیست.

(1) (اراکی:) اگر انگور و آب انگور به خودی خود جوش بیاید، حرام و پاک بودن آن محل اشکال است..

(خوئی، فاضل، تبریزی:) مسأله اگر انگور و آب انگور به خودی خود یا به واسطه پختن جوش بیاید، پاک است ولی خوردن آن حرام است.

(گلپایگانی، صافی:) و آن چه به آتش جوش آمده اگر به آتش، دو ثلث آن کم شود حلال می‌شود و آن چه به غیر آتش جوش آمده به سرکه شدن حلال می‌شود.

(زنجانی:) خوردن آن حرام و بنا بر احتیاط نجس می‌باشد.

(مکارم:) مسأله هر گاه آب انگور به خودی خود جوش آید (جوش آمدنی که معمولًا مقدّمه شراب شدن است) نجس و حرام است، ولی اگر با حرارت آتش یا غیر آن به جوش آید نجس نیست، ولی خوردنش حرام است هم چنین آب خرما و مویز و کشمش بنا بر احتیاط واجب.

(نوری:) مسأله اگر آب انگور به خودی خود جوش بیاید نجس است و اگر بواسطه پختن جوش بیاید، خوردنش حرام است؛ ولی نجس نیست. و اگر به واسطه جوشاندن به آتش، دو سوّم آن کم شود حرام بودن آن نیز برطرف می‌شود.

شاید این مطالب را هم بپسندید:

حکم خوردن الكل در اسلام

حکم معامله ای اگر یکی از خریدار و فروشنده قصد استفاده در حرام داشته باشند

داستانی از توبه شرابخوار

حکم نشستن و خوردن غذا بر سفره شراب

(بهجت:) مسأله اگر انگور و آب انگور به واسطه پختن یا غیر آن، جوش بیاید، بنا بر اقوی و احوط، نجس و خوردنش حرام است و باید از آن اجتناب نمود.

(سیستانی:) مسأله اگر آب انگور به خودی خود یا به واسطه پختن جوش بیاید، پاک، ولی خوردن آن حرام است و هم چنین انگور جوشیده، بنا بر احتیاط واجب حرام است ولی نجس نیست.

[خرما و مویز و کشمش و آب آنها اگر جوش بیایند]

مسأله 114 خرما و مویز و کشمش و آب آنها اگر جوش بیایند، پاک و خوردن آنها حلال است (1).

(1) (گلپایگانی، صافی:) اگر چه احتیاط غیر لازم آن است که از آنها اجتناب کنند.

(نوری، زنجانی:) اگر چه احتیاط مستحب آن است که از آنها اجتناب کنند.

(بهجت:) اگر خود به خود یا با پختن جوش بیایند، پاک بودن و خوردن آن محل ّ اشکال است.

(اراکی:) مسأله خرما و آب آن اگر جوش بیاید پاک و خوردن آن حلال است. و امّا کشمش و آب آن، حکم انگور و آب آن را دارد.

(مکارم:) مسأله هر گاه خرما و مویز و کشمش را در غذا بریزند و بجوشد خوردن آن اشکال ندارد.

10 فقّاع

[فقّاع از جو گرفته می‌شود]

مسأله 115 فقّاع که از جو گرفته می‌شود (1) و به آن آبجو می گویند نجس است (2)، ولی آبی که (3) به دستور طبیب از جو می‌گیرند و به آن «ماء الشّعیر» می گویند پاک می‌باشد.

(1) (بهجت:) فقاع که غالباً از جو گرفته می‌شود..

(2) (بهجت:) نجس و خوردن آن حرام است..

(3) (خوئی، تبریزی:) غیر فقاع مانند آبی که..

(سیستانی:) مسأله فقّاع که غالباً از جو گرفته می‌شود و موجب درجه خفیفی از مستی است، حرام است و بنا بر احتیاط واجب نجس است. و امّا آب جوی که موجب هیچ گونه مستی نیست، پاک و حلال می‌باشد.

(مکارم:) مسأله مشروب الکلی که از جو گرفته می‌شود و به آن «آبجو» می گویند حرام و از جهت نجاست مانند شراب است، ولی آبی که برای خواص ّ طبّی از جو می‌گیرند و به آن «ماء الشّعیر» می گویند و ابداً مسکر نیست، پاک و حلال است.

مسأله از 115 تا 148 اختصاصی

(مکارم:) مسأله 129 مخمّر آبجو که به آن «لوردوبیر» نیز می گویند و به صورت گردی است که مصرف طبّی دارد نه مسکر است و نه مایع، پاک و حلال است.

توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

خمر (شراب)
الف) توضیحی درباره خمر
مراد از خمر فقط شراب گرفته شده از آب انگور نیست، بلکه مطلقِ مسکر است؛ اگرچه ممکن است به بعضی از مسکرات، اسمِ خمر (یعنی شراب، در استعمالات فارسی) اطلاق نشود، امّا حرمت معامله، شامل این مسکرات نیز می‌‌شود؛ مانند آب‌‌جو که به آن شراب اطلاق نمی‌شود، امّا مُسکر است. همچنین ممکن است میوه یا چیزهایی که در آنها مخمّر وجود دارد، یا مسکری که از راه تقطیر به دست می‌‌آید، وسیله‌‌ای برای اسکار باشد؛ مثلاً اگر مواد خمری انگور یا کشمش را به وسیله تقطیر جمع کنند، خمر شامل آن نیز می‌‌شود؛ هرچند به این مواد خمری، عرق گویند نه شراب. (مکاسب محرمه، ج۵۰، ص۳)

ب)خرید و فروش شراب
اگر شراب برای منفعت رایج و متداولش (نوشیدن) معامله شود، حرام و باطل است. (مکاسب محرمه، ج۵۱، ص۶)

ج) خرید و فروش الکل
معامله مسکراتی که به منظور اسکار تولید نمی‌‌شود؛ مانند الکل طبی (الکل سفید) و الکل صنعتی، در صورتی‌‌که:
یک- برای غیر غرض اسکار است ← اشکال ندارد.
• مثال: الکل صنعتی را برای صیقل‌زدن چوب یا حل‌کردن لاک، یا الکل سفید را برای ضدعفونی کردن در تزریقات و… معامله کنند. (مکاسب، ج۵۵، ص۴)

دو- برای غرض اسکار است ← باطل و حرام است. (مکاسب محرمه، ج۵۴، ص۲و۱۱)

د) خرید و فروش فقاع
فقاع(۵) در معامله حکم شراب را دارد. (مکاسب محرمه، ج۵۴، ص۱۰)

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

ویژه نامه احکام طهارت(وضو، غسل، نجاسات و …)

شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شراب شر

الکل الکل صنعتی انگور حکم خرید شراب حکم خمر حکم شراب حکم فروش شراب حکم مسکر