احکام بیت المال چیست

احکام بیت المال چیست

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

اموال دولتی‏

اجوبه الاستفتائات
س 1955: چندین سال است که مقداری از اموال مربوط به بیت‌المال نزد من است و اکنون می‌خواهم خود را برئ‏ الذمّه نمایم، وظیفه من چیست؟

ج: اگر آنچه که از اموال بيت ‏المال نزد شماست، از اموال دولتی مختص به اداره خاصی از اداره‏های دولتی باشد بايد در صورت امکان به همان اداره برگردانيد و الا بايد به خزانه عمومی دولت تحويل بدهيد.

س 1956: اینجانب اقدام به استفاده شخصی از بیت‏ المال کرده‏ ام، وظیفه من برای برئ ‏الذمّه شدن چیست؟ استفاده شخصی از امکانات بیت‌المال تا چه حدّی برای کارمندان جایز است؟ و در صورتی که با اذن مسئولین مربوطه باشد، چه حکمی دارد؟

ج: استفاده کارمندان از امکانات بيت‌المال در ساعات رسمی کار به مقدار متعارفی که مورد ضرورت و نياز است و شرايط کاری بيانگر اذن به کارمندان در اين مقدار از استفاده است، اشکال ندارد و همچنين استفاده از امکانات بيت‌المال با اذن کسی که از نظر شرعی و قانونی حق اذن دارد، بدون اشکال است.

در نتيجه اگر تصرّفات شخصی شما در بيت‌المال به يکی از دو صورت مذکور باشد، چيزی در اين رابطه به عهده شما نيست، ولی اگر از اموال بيت‏ المال استفاده غير متعارف کرده باشيد و يا بدون اذن کسی که حق اذن دارد، بيشتر از مقدار متعارف استفاده نماييد، ضامن آن هستيد و بايد عين آن را اگر موجود باشد به بيت‏المال برگردانيد و اگر تلف شده باشد، بايد عوض آن را بدهيد و همچنين بايد اجرت المثل استفاده از آن را هم در صورتی که اجرت داشته باشد به بيت‏المال بپردازيد.

س 1957: بعد از آنکه تیم پزشکی مأمور معاینه، درصد از کار افتادگی مرا تعیین کرد مبلغی را به عنوان مساعدت از دولت دریافت کردم، ولی احتمال می‏دهم که مستحق دریافت این مقدار نباشم و پزشکان به علت آشنایی و رابطه با من، مراعات مرا کرده باشند، باتوجه به اینکه جراحاتم بسیار زیاد است و امکان دارد مستحق دریافت مبلغی بیشتر از آن مقدار باشم، تکلیف من در این حالت چیست؟

ج: دريافت مبلغی به عنوان درصد از کارافتادگی که توسط تيم پزشکی مأمور معاينه، معيّن شده و به شما پرداخت می‏شود اشکال ندارد مگر آنکه يقين داشته باشيد که از نظر قانونی استحقاق دريافت آن را نداريد.

س 1958: مبلغی معادل دو ماه حقوق ماهانه‌ام را بر اثر اشتباه از حسابدار دریافت کردم و مسئول مؤسسه را هم مطلع نمودم، ولی مبلغ اضافی را برنگرداندم و در حال حاضر حدود چهار سال از آن می‏گذرد، با توجه به اینکه جزء بودجه مالی سالانه مؤسسات دولتی است، چگونه می‏توانم آن مبلغ را به حساب مؤسسه برگردانم؟

ج: اشتباه حسابدار مجوّز قانونی برای دريافت مبلغی بيشتر از مقدار مورد استحقاق نيست و واجب است مبلغ اضافی را به آن مؤسسه برگردانيد هرچند جزء بودجه سال قبل آن باشد.

س 1959: براساس مقرّرات، مجروحین جنگی که درصد از کارافتادگی آنان بیشتر از 25٪ است، می‏توانند از تسهیلات دریافت وام از مؤسسه استفاده کنند، آیا کسی که درصد معلولیت و از کارافتادگی او کمتر از این مقدار است، می‌تواند از این تسهیلات استفاده کند؟ و اگر از آنها استفاده کرد و مبلغی از مؤسسه وام گرفت، آیا جایز است درآن تصرّف کند؟

ج: کسی که شرايط دريافت وام از بيت ‏المال را ندارد، جايز نيست به اعتبار آن شرايط و مزايا از بيت‌المال وام بگيرد و اگر به اين عنوان چيزی دريافت کرد، تصرّف در آن جايز نيست.

س 1960: با در نظر گرفتن این مطلب که کالاهای دولتی با پولی که از بودجه دولت است خریداری می‏شوند، آیا جایز است شرکت یا کارخانه یا اداره‏ای که بودجه دولتی دارد لوازم و مواد اولیه و کالاهای مورد نیاز خود را از شرکت یا کارخانه یا اداره‏ای خریداری کند که بودجه او هم از اموال دولت است؟

ج: اگر معامله بر طبق ضوابط شرعی و مقررات قانونی صورت بگيرد، اشکال ندارد.

س 1961: اموال دولت اسلامی یا غیر اسلامی که در اختیار دولت و حکومت و یا کارخانه‏ها و شرکتها و مؤسسات تابع دولت هستند، چه حکمی دارند؟ آیا آنها جزء اموال مجهول ‏المالک هستند یا اینکه ملک دولت محسوب می‏شوند؟

ج: اموال دولت هرچند غير اسلامی باشد، شرعاً ملک دولت محسوب می‏شوند و با آنها مانند ملکی که مالک آن معلوم است رفتار می‏شود و جواز تصرّف در آنها هم متوقف بر اذن فرد مسئولی است که حق تصرّف در اين اموال را دارد.

س 1962: آیا رعایت حقوق دولت در املاک عمومی و حقوق مالکین در املاک خصوصی در سرزمین‌های کفر واجب است؟ آیا استفاده از امکانات مراکز آموزشی در غیر مواردی که مقررات قانونی آنها اجازه می‏دهد جایز است؟
ج: در وجوب مراعات احترام مال ديگری و حرمت تصرّف در آن بدون اذن او، فرقی بين املاک اشخاص و اموال دولت نيست چه مسلمان باشد و چه غير مسلمان و همچنين فرقی بين اينکه در سرزمين کفر باشند و يا در سرزمين اسلامی و مالک آن مسلمان باشد يا کافر، وجود ندارد و به‌طور کلی استفاده و تصرّف در اموال و املاک ديگران که شرعاً جايز نيست، غصب و حرام و موجب ضمان است.

س 1963: اگر اعتبار فیش‏های غذا که به دانشجویان دانشگاهها داده می‏شود، در صورت عدم دریافت غذا در روز معیّن، بدون برگرداندن پول آن باطل شود، آیا جایز است فیش‏های باطل را به جای فیش‏های معتبر برای دریافت غذا ارائه بدهیم؟ و غذایی که به این طریق گرفته می‏شود چه حکمی دارد؟

ج: استفاده از فيش‏هايی که از اعتبار ساقط شده ‏اند برای دريافت غذا جايز نيست و غذايی که با آنها گرفته می‏شود غصب است و تصرّف در آن حرام و موجب ضمان قيمت آن است.

س 1964: در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی امکاناتی مانند غذا و لوازم مورد نیاز دانشگاهی به دانشجویان داده می‏شود که توسط وزارت بازرگانی و مؤسسات دیگر به دانشجویان مشغول به تحصیل در آن دانشگاه اختصاص یافته است، آیا توزیع آنها بین سایر کارمندان مشغول به کار در دانشگاه نیز جایز است؟

ج: توزيع نيازمنديهای مورد مصرف و مختص به دانشجويان مشغول به تحصيل در دانشگاه بين ساير اشخاصی که در آنجا کار می‏کنند، جايز نيست.

س 1965: از طرف نهادهای مربوطه ماشین‏هایی در اختیار مدیران مؤسسات و مسئولین نظامی قرار می‏گیرد تا از آنها در امور اداری استفاده کنند، آیا شرعاً جایز است از آنها برای کارهای شخصی و غیراداری استفاده شود؟
ج: جايز نيست مديران و مسئولين و ساير کارمندان در هيچ‌يک از اموال دولتی تصرّفات شخصی کنند مگر آنکه با اجازه قانونی نهاد مربوطه باشد.

س 1966: اگر بعضی از مسئولین از بودجه‏ای که جهت خرید غذا و میوه برای میهمانهای رسمی اداری در اختیار آنان گذاشته می‏شود، سوءاستفاده کنند و آن را در موارد دیگری مصرف نمایند، این کار چه حکمی دارد؟
ج: مصرف نمودن اموال دولتی در غير مواردی که اجازه داده شده، در حکم غصب است و موجب ضمان می‏باشد، مگر آنکه با اجازه قانونی مقام مسئول بالاتر صورت بگيرد.

س 1967: اگر شخصی مقداری حقوق یا مزایای خاصی که به‌طور قانونی به او اعطا شده از دولت طلب داشته باشد، ولی دلائل قانونی برای اثبات حق خود در اختیار نداشته باشد و یا قادر بر مطالبه آن نباشد، آیا جایز است به مقدار حق خود از اموال دولتی که در اختیار دارد به عنوان تقاص بردارد؟

ج: جايز نيست اموال دولتی را که بعنوان امانت در اختيار و تحت تصرّف او هستند به قصد تقاص برای خود بردارد، در نتيجه اگر مال يا حقّی از دولت طلب دارد و می‏خواهد آن را بگيرد برای اثبات و مطالبه آن بايد از راه‏های قانونی اقدام نمايد.

س 1968: سازمان آب مبادرت به ریختن ماهی در آب سدّی نموده که آب رودهایی که خود دارایِ ماهی هستند به آن می‏ریزد ولی سازمان آب ماهیهای آب سد را فقط بین کارمندان خود تقسیم می‌کند و از صید آنها توسط سایر مردم جلوگیری می‏نماید، آیا جایز است دیگران هم این ماهی‌ها را برای خودشان صید کنند؟

ج: ماهی‌های موجود در آبهايی که پشت سد جمع شده‏ اند هرچند ماهی‌های آب هايی باشند که به سد می‏ريزند، تابع آبی هستند که اختيار آن در دست سازمان آب است و در نتيجه صيد ماهيها و استفاده از آنها منوط به اجازه سازمان آب است.

اموال دولتی‏

استفتائات جدید
به استحضار مى‌‌رساند جهت مصارف عمومى در يكى از مساجد تهران چند سالى از آب و برق عمومى بدون نصب كنتور و پرداخت پول استفاده شده است و پس از تخريب و تجديد بناى مسجد بخش عمده‌اى از آب و برق استفاده شده در عمليات ساخت نيز آب و برق عمومى بوده است. در حال حاضر به دليل ساخت و ساز انجام شده، مسجد مبلغ بالايى مقروض مى‌‌باشد و با مشكلاتى حق انشعاب آب و برق پرداخت و كمتر نصب گرديده است. لطفاً بفرماييد:
س1: تكليف افرادى كه در طول اين مدت از آب و برق عمومى در مسجد استفاده نموده‌اند چيست؟
س2: تكليف وضو و نمازهايى كه افراد با شرايط مذكور در مسجد به‌جا آورده‌اند چيست؟
س3: در حال حاضر با توجه به اينكه مسجد با آب و برق عمومى بنا گرديده اقامه نماز در آن داراى چه حكمى است؟

ج1) افرادى كه اطلاع نداشته‌اند وضو و نمازشان صحيح است.

ج2و3) نمازهاى خوانده شده از اين جهت اشكال ندارد و صحيح است لكن در همه صور در حال حاضر بايد حقوق بيت‌المال را جبران نمايند.

س: با توجه به اينكه مساجد شهرها از حق انشعاب معاف و از سوى قانون مكلف به پرداخت آب‌بها مى‌‌باشند مشاهده مى‌‌شود كه بعضى از مساجد حق آب‌بها را پرداخت نمى‌‌نمايند. نظرتان را در خصوص وضو در اين مساجد و تكليف هيئت امنا و امام جماعت مساجد اعلام فرماييد.

ج) امتناع از پرداخت آب‌بها جايز نيست و در صورت علم، موجب بطلان وضو مى‌‌باشد و متصديان امور مساجد موظفند نسبت به انجام وظايف شرعى و قانونى اقدام كنند.

س1: چنانچه برخى افراد آب‌بهاى منزل خود را پرداخت ننمايند و از آن آب علاوه بر استفاده گوناگون غسل واجب نموده و يا براى اداى نماز وضو بگيرند استفاده از آن آب مخصوصاً غسل و وضوى آنان چه حكمى دارد؟
س2: چنانچه برخى افراد هزينه برق مصرفى خانه و يا محل كار خود را پرداخت ننمايند از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

ج1) امتناع از پرداخت آب‌بها جايز نيست و موجب بطلان وضو و غسل مى‌‌شود.

ج2) جايز نيست و موجب ضمان مى‌‌شود.

س: زندگى کردن در خانه کسى که بطور غير قانونى از آب و برق شهرى استفاده مى‌کند چه حکمى دارد؟

ج) استفاده از آب و برق سازمان آب و شرکت برق بدون اجازه و نصب کنتور انشعاب از طرف سازمانهاى مربوطه حکم غصب را دارد که حرام و انجام اعمال عبادى با چنين آبى باطل است، مگر آنکه در گذشته خودش غاصب نبوده، و موضوعاً اطلاع از غصب نداشته است که در اين صورت اعمال گذشته محکوم به صحّت است ولى ضامن هزينه آب و برق مصرفى است.

س: آيا مى‌توان از برق شهرى براى چراغانى كردن هيأت‌هايى كه در ماه محرم برپا مى‌شود استفاده كرد؟

ج: اگر برخلاف مقررات باشد، اشکال دارد و موجب ضمان است.

س: من مبلغى را از دانشگاه جهت برپايى بازديد علمى دانشجويان از دانشگاه گرفتم و آن را صرف خريد غذا و تهيه ماشين بچه‌ها کردم و مقدارى پول و مواد غذايى اضافه مانده است. آيا مى‌توان اين مقدار اضافى را در حالى که بنده تمام کارها و زحمات اردو را کشيده‌ام به عنوان حق‌الزحمه بدون اجازه آنها بردارم؟

ج) اگر از انجام امور مذکور قصد مجانيّت نکرده‌ايد، دريافت هرگونه حق‌الزحمه‌اى بايد با اجازه کسانى باشد که مبلغ را پرداخت کرده‌اند مگر آنکه اختيار تام به شما داده باشند.

س: برخى يگان‌هاى نظامى دولت به دليل مشكلات مالى، هزينه آب بهاى مصرفى خود را به سازمان آب و فاضلاب نمى‌پردازند و حتى گاهاً آب مصرفى بعضى از يگان‌ها بصورت غيرقانونى به شبكه آب متصل است.
خواهشمند است بفرماييد آيا با اين آب (كه متعلق به دولت است و ما نيز جزئى از دولت محسوب مى‌گرديم و در جهت خدمت به مردم تلاش مى‌كنيم) مى‌توان وضو و غسل انجام داد يا بايد تيمم كرد؟

ج) بر مسئولين يگان‌ها لازم است اجازه سازمان آب و فاضلاب را راجع به استفاده از آن آب تحصيل نمايند، ولى پرسنل اگر نمى‌توانند از آب ديگرى كه مباح باشد استفاده نمايند مانع ندارد از آن آب براى وضو، و غسل و ساير تصرفات استفاده كنند.

س: شخصى بدون مجوز از سازمان آب، لوله‌اى از خيابان به منزل خود كشيده است، حكم غسل و وضوى انجام شده با آن آب چيست؟

ج) در فرض سؤال حكم غصب را دارد.

س: استفاده از خانه‌هاى سازمانى دولتى براى کسانى که امکان مالى دارند يا خانه شخصى دارند از نظر شرعى چه حکمى دارد؟ و اگر به وسيله پارتى بازى و… به آن دست يابيم خواندن نماز در آن اشکال دارد يا خير؟
ج) اگر برخلاف مقررات است، جايز نيست و اگر از طريق نامشروع اشغال شده است، نماز در آن حکم غصب را دارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

تصرف شخصی در غرامت متعلق به بیت المال [fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][بیت المال]

پرسش : در یک اداره دولتی مشغول به کار هستم و از طرف اداره به ماموریت رفتم، به دلیل مشکلات شرکت هواپیمایی بلیت برگشت کنسل شد و مبلغی به عنوان غرامت توسط شرکت هواپیمایی به اینجانب پرداخت شد. مسئولم دخل و تصرف در این پول را منوط به نظر مرجع تقلیدم دانسته، خواهشمند است اعلام نظر فرمایید.

پاسخ : قاعدتا مربوط به شرکت و اداره ای است که از طرف آنها ماموریت داشته است.

صرفه جویی در هزینه ی ایاب وذهاب و تملک آن [بیت المال]

پرسش : من یک جای خصوصی مشغول به کار هستم که بعضی روزها برای کار دفتری به بیرون می روم. برای ایاب و ذهاب مقداری پول به من می دهند و من با خط اتوبوس رفت و آمد می کنم و مقداری از پول اضافه می آید و من برای خودم بر می دارم. این مساله چه حکمی دارد؟

پاسخ : در صورتی که شما به موقع با آن وسیله به مقصد می رسید و کار به طور صحیح انجام می گیرد مانعی ندارد.

استفاده دانشجویان و اساتید پزشکی از بیت المال [بیت المال]

پرسش : مشاهده مى شود که برخى از دانشجویان و اساتید پزشکى از امکانات دولتى و بیت المال، مثلا فرمهاى بیمارستانى و کاغذهاى مکاتبه اى استفاده شخصى مى کنند در حالى که هزینه این وسایل یا از بیت المال تأمین مى شود یا به هزینه بیماران اضافه شده و از آنها اخذ مى گردد، آیا این کار جایز است؟

پاسخ : جایز نیست، مگر به اجازه مسوولان بیمارستان با در نظر گرفتن مصالح مجموعه.

مصرف بیت المال در اموری که در درجه اول ضرورت قرار ندارند [بیت المال]

پرسش : صر ف بیت المال (بودجه های دولتی ) در اموری که در درجه اول ضرورت و اهمیت قرار ندارند چه حکمی دارد ؟

پاسخ : در صورتی که در حد ذات خود کار مورد نیازی باشد عیبی ندارد ولو در درجه اول نباشد.

استفاده شخصی از وسایل کم ارزش ادارات [بیت المال]

پرسش : حکم استفاده شخصی از وسایل کم ارزش ادارات دولتی مانند خودکار، کاغذ، سنجاق، چسب و … چیست؟

پاسخ : چنانچه استفاده از این امور جزئی در عرف ادارات معمول باشد اشکالی ندارد.

هدفمند کردن یارانه ها [بیت المال]

پرسش : ما از دوران دبستان شنیده ایم که زمان حکومت حضرت علی (علیه السلام) بیت المال به یک میزان بین مردم تقسیم می شده است حتی ایشان حاضر نشدند به برادرشان عقیل که وضع مالی خوبی نداشت مال بیشتری بدهد و همه در یک سطح بهره مند می شدند. آیا این طرحی که دولت قصد دارد اجرا کند که به افراد مختلف پول مختلفی بدهد (با اینکه به صورت تئوری کار درستی است اما محال است که حقی ضایع نشود) آیا این کار از نظر شرعی اشکالی ندارد؟

پاسخ : تساوی در تقسیم بیت المال تنها مربوط به اراضی خراجیه بوده والا در مساله زکات و خمس میزان استحقاق افراد مورد نظر بوده است.

استفاده بدون بلیط از اتوبوس شرکت واحد [بیت المال]

پرسش : من شنیده ام که چون اتوبوس های شرکت واحد از بیت المال خریداری شده بنابراین اگر ما برای سوار شدن بلیط ندهیم هیچ اشکالی ندارد، آیا این مطلب صحیح است؟

پاسخ : این مطلب صحیح نیست و بیت المال حساب و کتاب دارد.

علت تفاوت حقوق های دولتی در حکومت اسلامی [بیت المال]

پرسش : هنگامى که به حضرت على(علیه السلام) اعتراض کردند: «چرا در حقوق و تقسیم بیت المال فرقى نمى گذارید….» ایشان فرمودند: «در کتاب خدا که فرقى ندیدم، و عمل پیامبر(صلى الله علیه وآله) را هم که خودتان دیدید!» پس تفاوت حقوق ها بر چه اساسى است؟

پاسخ : ظاهراً آنچه در آن حدیث و احادیث مشابه آن آمده، ناظر به مال الخراج است; زیرا اراضى خراجیّه متعلّق به همه مسلمین مى باشد، و باید به طور مساوى تقسیم شود. به علاوه بعید نیست این سخن اشاره به امتیازاتى باشد که در زمان عثمان میان شرفاى قبایل و زورمندان قائل مى شدند. ولى اگر تفاوت به خاطر کثرت عائله، یا خدمت بیشتر، و فعّالیّت افزونتر در امور اسلامى باشد، اشکالى ندارد.

پرداخت دیون مدیونین توسط حکومت اسلامی [بیت المال]

پرسش : با توجّه به روایات معتبر که مى فرماید: «بر امام است که دین بدهکارانى که قادر به اداى آن نیستند، را بپردازد.» لطفاً بفرمایید:

الف) آیا حکومت اسلامى وظیفه دارد دیون بدهکاران معسر را بپردازد؟

ب) در فرض تکلیف حکومت اسلامى، منبع پرداخت این دیون صرفاً صدقات و زکات است، یا در فرض کمبود صدقات، باید از بیت المال پرداخت شود؟

ج) آیا باید احراز شود که دین به واسطه انفاق بر عائله و در راه طاعت خدا بوده، نه بر اثر اسراف و صرف در معصیت؟ یا همین که معلوم نشود در چه راهى صرف نموده، و بتوان حمل بر صحّت کرد کفایت مى کند؟

پاسخ : جواب الف تا ج: در صورتى که حکومت اسلامى توانایى داشته باشد باید از محلّ زکات (اگر در اختیار دارد) دیون مدیونین را بپردازد، و کافى است که آنها ظاهر الصّلاح باشند.

استفاده از بیت المال در تبلیغات انتخابات [بیت المال]

پرسش : حکم جنابعالى در مورد کسانى که در انتخابات در راستاى شناساندن خود به مردم از امکانات بیت المال استفاده کرده اند، چیست؟

پاسخ : بیت المال مصارف خاصّى دارد، که باید در آن مصرف گردد.

استفاده شخصی از بیت المال برای کسی که از بیت المال طلب دارد [بیت المال]

پرسش : اگر کسى مالى از بیت المال طلب داشته باشد و آن را ندهند، آیا مى تواند معادل طلبش از امکانات بیت المال، استفاده کند؟

پاسخ : باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.

استفاده از اموال حکومت های اسلامی [بیت المال]

پرسش : استفاده شخصى از اموال حکومتهاى اسلامى (غیر ایران)، مثل ماشین سوارى و مانند آن چه حکمى دارد؟ آیا استفاده از اسلحه و مانند آن، براى دفاع از مذهب شیعه اثنا عشرى جایز است، یا اجازه حاکم شرع ضرورى است؟

پاسخ : با اجازه حاکم شرع و براى تقویت مذهب اشکالى ندارد.

استفاده شخصی مسئولین از اتومبیل های سپاه [بیت المال]

پرسش : اینجانب مشغول خدمت مقدس سربازی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می باشم. در این ارتباط یک اتومبیل پیکان در اختیار من قرار داده شده تا به امور رانندگی یکی از مسئولین سپاه بپردازم. ایشان در خارج از وقت اداری از من و اتومبیلی که ذکر شد، در امور شخصی خود استفاده می کند. هنگامی که از علت این کار سوال نمودم، پاسخ دادند: بعضی از مسئولین سپاه به دلیل موقعیت کاری که دارند، مجاز به این کار می باشند. تکلیف بنده در این رابطه چیست؟

پاسخ : در صورتى که ایشان اظهار مى دارد که مجاز به این کار مى باشد، براى شما اشکالى ندارد.

تصرف در اموال بیت المال توسط مسئولین ادارات [بیت المال]

پرسش : مشاهده مى شود که برخى مدیران، مسؤولان ادارات و نهادهاىدولتى، بنا به مصالحى از امکانات دولتى استفاده شخصى مى کنند، یا برخى از امکانات را مثلا به عنوان تشویق در اختیار عدّه اى از کارمندان خاص قرار مى دهند. این عمل شرعاً چه حکمى دارد؟

پاسخ : هرگونه تصرّفى در اموال بیت المال خارج از حدود مقرّرات حرام است.

استفاده شخصی از امکانات دولتی [بیت المال]

پرسش : لطفاً نظر مبارک را در موارد زیر بیان فرمایید:
الف) ادامه تحصیل مسؤولین دولتى با استفاده از وقت و وسیله ایاب و ذهاب دولتى از شهرستانى به شهرستان دیگر؟
ب) پذیرایى از میهمانان دولتى یا غیر دولتى که از طرف مسؤول به قصد تفریح دعوت شده اند؟
ج) استفاده نمودن از وسیله نقلیّه دولت به هنگام مرخّصى جهت مسافرت؟
د) پرداخت هزینه آب و برق و تلفن منزل شخصى و استفاده از وسایل خانگى موجود در اداره جهت منزل و هزینه تعمیر پس از استفاده آن؟
هـ) استفاده مسؤول از کارمندان بیکار به اسم کار اداره در امور شخصى خویش؟

پاسخ : وسایل و سایر امکانات دولتى را نمى توان در مصارف شخصى صرف کرد، مگر این که مسوولین مربوط طبق ضوابط و مقررات اجازه خاصى در مورد یا مواردى بدهند.

مجهول المالک نبودن اموال دولتی [بیت المال]

پرسش : آیا اموال دولت از نظر شما در حکم مجهول المالک است؟

پاسخ : حکم مجهول المالک را ندارد، بلکه مال عنوان دولت است نه ملک اشخاص.

پرداخت یارانه توسط دولت [بیت المال]

پرسش : سلام علیکم
سؤالی در مورد کار دولت مبنی بر پرداخت متفاوت یارانه بر اساس میزان درآمد افراد با توجه به ماجرای امام علی(ع) و برادرشان که سهم بیشتری از بیت المال می خواست …….. پرسیدم که جواب حضرت عالی این بود (ظاهرا منظورشان این است که آنها که درآمد کمتری دارند یارانه بیشتری بگیرند.)
آیا امام علی(ع) از فقر برادر خویش و ثروت خاندان ابوسفیان آگاه نبود که جواب برادر خویش را چنین دادند ؟ آیا این تقسیم نابرابرانه بیت المال (به گفته عملی امام علی(ع) )پاداشی جز آتش دوزخ دارد؟
حال از حضرت عالی تقاضا دارم جوابی واضح به این سؤال من بدهید ؟
اگر عمل امام علی(ع) در تقسیم بیت المال درست بوده(که شکی بر آن نیست) آیا نباید دولت را در این تصمیم راهنمایی کنید؟

پاسخ : بعضی از اموال بیت المال مانند خراج زمینهای خراجیه که در آن زمان بسیار بوده لازم است به طور مساوی تقسیم شود زیرا هم مسلمین به طور مساوی مالک آن هستند ولی بقیه اموال بیت المال چنین نیست.

بیت المال مرجعی برای کمک به فقرا [بیت المال]

پرسش : نظر به این که متدیّنین اهل پرداخت خمس و زکات هستند، و بر انجام این وظیفه افتخار دارند. اگر بر حسب اتّفاق کسى از آنها فقیر و نیازمند شد، آیا براى آنها در شرع مقدّس نهادى منظور شده که به آن مراجعه کند؟ تا هم محلّ رفع نیاز محتاجین باشد، و هم متدیّنین بدانند اگر امروز از روى اخلاص و قصد قربت خمس پرداخت مى کنند، روزى هم به آنها کمک مى شود؟

پاسخ : البتّه بیت المال مرجعى براى این کار است.

استفاده از بیت المال [بیت المال]

پرسش : استفاده از بیت المال در صورتی که به آن آسیبی وارد نشود درست است یا خیر ؟

پاسخ : اگر منظور این است که از وسائل اداری استفاده شود این کار را در صورتی جائز است که مطابق مقررات باشد.

استفاده از خودروی دولتی [بیت المال]

پرسش : بسمه تعالی در یک اداره دولتی اگر رئیس اداره از خودروی آنجا استفاده کند، محدوده استفاده آن چقدر است؟ آیا میتواند از آن برای استفاده شخصی استفاده کند مثلاً برای خرید وسایل خانه و …

پاسخ : در صورتی جائز است که ضوابط و مقرّرات اداره اجازه بدهد.

استفاده شخصی از امکانات مدرسه [بیت المال]

پرسش : استفاده شخصى از امکانات مدرسه، صرفاً براى امور تحصیلى، با اجازه مدیر آموزشگاه چه حکمى دارد؟ در صورت ضامن بودن آیا با پرداخت خسارت به بیت المال، رفع ضمان مى شود؟

پاسخ : هرگاه مسئول مدرسه، طبق ضوابط اجازه دهد مانعى ندارد و همین اندازه که بگوید طبق ضوابط است کافى مى باشد.

استفاده از اموال دولتی با پرداخت هزینه های آن [بیت المال]

پرسش : استفاده از تلفن ادارات و نهادها با پرداخت هزینه آن و یا استفاده از وسایل نقلیّه در ساعات غیر ادارى جهت انجام کارهاى شخصى از قبیل عیادت مریض و تشییع جنازه و یا سخنرانى در مجالس وعظ و سوگوارى، توسّط آقایان روحانیون محترم سیاسى عقیدتى (با این که روغن و بنزین و استهلاک اتومبیل را خودشان از جیب خود تأمین مى نمایند) چگونه است؟

پاسخ : جایز نیست، مگر به اجازه مسوولین ذى صلاح.

درس خواندن کارمند در ساعات اداری [بیت المال]

پرسش : آیا جایز است در ساعات ادارى که مراجعه کننده نداشته و بیکار مى باشیم از وقت خود جهت درس خواندن و کسب علم استفاده نماییم؟

پاسخ : هرگاه هیچ وظیفه اى در آن ساعت ندارید، درس خواندن و مانند آن مانعى ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

استفاده بیت المال برای مراسم عزاداری

احكام سفر معصيت

حکم تقلب در امتحان چيست

رد مظالم چیست و چگونه پرداخت مي شود

حکم دزدی در کودکی و راه جبران آن

پرداخت دیون و واجبات میت از اصل مال

آيا گرفتن تاوان حرام است

---

---

کلید: احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست احکام بیت المال چیست

[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]