روز عرفه چه روزیست

فرصتی کوتاه برای جاماندگان و نیازمندان

شب عرفه، شب دعا و اعمال صالح

دعا در شب عرفه مقبول و مستجاب است

«رُوی إنّ ليلة عرفة يستجاب فيها ما دعا من خير و للعامل فيها بطاعة الله تعالى أجر سبعين و مائة سنة.»
در روایتی نقل شده است که شب عرفه هر دعای خیری که انسان بکند به اجابت میرسد؛ و برای کسی که در شب عرفه اطاعت الهی را بکند و اعمال صالحه انجام دهد، معادل صد و هفتاد سال اطاعت و عبادت است؛ یعنی از نظر پاداش چنین چیزی به او داده می‏شود.

اعمال صالح برابر صدوهفتاد سال عبادت است

این روایت، عظمت شب عرفه را میرساند. به حسب ظاهر امشب شب عرفه است؛ لذا می‏خواهم این مطلب را به دوستان عرض کنم که امشب را قدر بدانید! اوّلین مسأله‏ای که در امشب تاکید شده است «دعا کردن» است و در روایت دارد: دعا کنید! دعای خیر کنید! و بدانید که این دعاها به اجابت میرسد.

 

مقیّد باشید که امشب، مشغول غیر عبادت نباشید!

مطلب دیگر اینکه مقیّد باشید که امشب مشغول به غیر عبادت نشوید! کاری کنید که اشتغالات کنار برود تا بتوانید به سوی عبادات و صالحات بروید! وقتی چنین معادله‏ای هست که عبادت امشب مانند عبادت صد و هفتاد ساله است، خیلی انسان باید مراقبت و جدیّت داشته باشد. این خیلی قابل توجه است، چون امشب یکی از بزرگترین فرصتهایی است که ما داریم.

 

اثر دعا برای دیگران و پشت سر آنها

درباره دعا کردن هم بگویم که در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است که حضرت فرمودند:

«أسرع الدعا نُجحاً للإجابة دعاء الأخ لأخیه بظهر الغیب» سریعترین دعایی که به هدف اجابت می‏رسد، دعایی است که یک برادر مؤمن، برای برادر مؤمن دیگرش می‏کند و پشت سر او برایش از خدا خیر می‏خواهد؛ نه در حضورش. یعنی هرکس برای دیگری دعا کند، به سرعت به اجابت میرسد. «فیقول له ملک موکّل به لبّیک»؛ وقتی این شخص شروع می‏کند به دعا کردن برای برادر مؤمنش و پشت سر او، آن فرشته‏ای که برای گرفتن دعاها موکّل شده است، جواب می‏دهد: بله! «و لک مثلاه» یعنی این چیزی که برای برادرت خواستی، برای خودت دو برابرش برآورده شد. یعنی همین که برای دیگری خیر خواستی و دعایش کردی، برای خودت دو برابرش منظور و مستجاب می‏شود.

امشب را قدر بدانید!

از غروب شب عرفه تا غروب روز عرفه زمان بسیار بزرگی است. این را گفتم تا امشب که به حسب ظاهر شب عرفه است و موقعیت بسیار خوبی است، هم دعا کنید و هم به اعمال صالحه مشغول شوید! این را هم بدانید که دعاهایی که می‏کنید اگر برای دیگران باشد، چیز بیشتری نصیبتان می‏شود.
خدا کند یکی از آن کسانی که شما دعا می‏کنید من باشم…

 

روز عرفه، روز درخواست از خداوند

«رُوی عن رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم قال: أوحی الله تعالی إلی بعض أنبیائه لَو أَنَّ أَهلَ سَبعِ سَمَاوَاتٍ وَ أَرَضِينَ سَأَلُونِي جَميعاً فَأَعطَيتُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنهُم مَسْأَلَتَهُ مَا نَقَصَ ذَلِكَ مِن مُلكِي مِثْلَ جَنَاحِ بَعُوضَةٍ وَ كَيفَ يَنقُصُ مُلكٌ أَنا قَيِّمُه‏.»
از خدا چیزی کم نمی‏شود، حتّی اگر…
در روایتی است که از پیغمبر اکرم نقل شده است که خداوند وحی فرستاد به بعضی از پیامبرانش که این متن وحی الهی است که بر فرض که اهل هفت آسمان و تمام زمین، همگی از من درخواست کنند و به هرکدام هرچه که خواستند را بدهم، از خزانه، حکومت و فضل الهی ذرّه ‏ای کاسته نمی‌شود؛ حتی مثل یک بال پشه هم از خزانه من کم نمی‌شود؛ و چه‏ طور ممکن ایست که از فضل الهی کاسته شود در حالی که من سردمدار آن هستم!؟

روز امید خوشبختی برای همه

روایتی دیگری از زین العابدین صلوات الله علیه آمده که محدّث قمی هم آن را در مفاتیح نقل کرده است؛ در آن روایت آمده است که روز عرفه بود و حضرت دیدند که سائلی دارد از مردم، یعنی غیر خدا، درخواست می‌کند؛ حضرت به او فرمود: وای بر تو! در چنین روزی از غیر خدا تقاضا و درخواست می‌کنی!؟ و حال آنکه امید می‌رود در چنین روزی فضل الهی شامل طفل‌هایی شود که در رحم مادر هستند. امید است که اینها خوشبخت و سعادتمند شوند.

 

روز عرفه، روز دعا و درخواست

«رُوِيَ عَنِ البَاقِرِ عَلَيهِ ‏السَّلَامُ قَالَ إِنَّ يَوْمَ عَرَفَةَ يَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ». یکی از آن مقاطعي كه اين اسلحه بُردش بيشتر است و در اجابت سرعت دارد، ‌روز عرفه است. حتّي تعبير امام باقر(عليه ‏السلام) این است كه اصلاً‌ روز عرفه، روز دعا و درخواست از خداوند است. يعني در اين مقطع زماني بخصوص سرعت اجابت دعا بیشتر است.

تنها امید جاماندگان

«مَنْ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ لَمْ يُغْفَرْ لَهُ إِلَى قَابِلٍ إِلَّا أَنْ يَشْهَدَ عَرَفَةَ» حضرت امام جعفر صادق(ع) فرمودند: اگر کسی در ماه مبارک رمضان مورد مغفرت الهی قرار نگیرد غفران برای او نیست مگر آنکه عرفه را درک کند.
از این روایت دو مطلب به دست می‏آید: یکی، عظمت ماه مبارک رمضان از نظر گسترش مغفرت الهی است که همه را در بر می‌گیرد. دوم، عظمت عرفه است. در ماه مبارک رمضان، زمان مطرح است. ممکن است برای عرفه هم زمان مطرح باشد؛ یعنی روز خاص و هم مکان مورد نظر باشد که آن زمین عرفات است. ولی مسلّماً زمان در اهمیت موضوع دخالت دارد که روز عرفه است. از لحاظ قید زمان، اگر کسی در ماه مبارک رمضان مورد مغفرت الهی قرار نگرفت، مسلّماً اگر در روز عرفه از خداوند طلب مغفرت کند مورد مغفرت الهی قرار خواهد گرفت.

فضیلت زوّار امام حسین در عرفه

مسأله مهم در روز عرفه زیارت امام حسین(علیه‏ السلام) است که در حدیث آمده است خداوند قبل از آنکه به سرزمین عرفات نظر کند، به زائرین امام حسین(علیه ‏السلام) نظر می‌افکند و این نظر افکندن در زمان‌های حساس و سرنوشت‌ساز مانند شب قدر، عید فطر، عید قربان و عید غدیر می‌باشد که افضل اعمال در این زمان‌ها زیارت امام حسین(علیه‏ السلام) است.

این روز را از دست ندهید!

هر لحظه‌ای از لحظات امروز برای ما گرانبها است؛ بخصوص برای دعا و درخواست از خداوند. این فرصت بهترین فرصت است. پس این فرصت را از دست ندهید! به خصوص از ظهر تا هنگام غروب را که در روایات وارد شده است. به دوستان مي‏خواستم سفارش كنم که اين چند ساعت را غنيمت بشمارید. بدانيد اگر مي‏خواهيد مشكلاتتان را حل كنيد ـ‏که همه ما ‏مشكلات داريم‏ـ بياييد ‌اين چند ساعت را درِ خانه خدا برويد و از او بخواهيد؛ چه حاجت‏های مادّي را و چه معنوي را، همه را از او بخواهید. چون امروز بُردِ دعا خيلي زياد است. بخصوص درباره ديگران اگر دعا كنيد، ما در روايت داريم که خدا چند هزار برابر به شما اعطا مي‏كند.
از همه شما التماس دعا دارم؛ من را هم فراموش نكنيد و دعا كنيد.

حدیث دوم:
حدیث:روي عن الصادق(عليه ‏السلام) قال: قال النبيُّ(صلَّي‏ الله‏ عَليه ‏وَ‏آله ‏وَسلَّم):
 أَ لَا أَدُلُّكُمْ عَلَى سِلَاحٍ يُنْجِيكُمْ مِنْ أَعْدَائِكُمْ وَ يُدِرُّ أَرْزَاقَكُمْ قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ.[1]

ترجمه:
امام صادق از پیامبر اکرم نقل کردند که حضرت به اصحاب خویش فرمود: آیا شما را به سلاحی راهنمایی نکنم که از دست دشمنان نجاتتان داده و روزی‌تان را فراوان نماید؟!
گفتند: آری! ای رسول خدا. حضرت فرمود: پروردگارتان را شب و روز بخوانید که سلاح مومن دعای او است.

شرح:
روايت از امام صادق(صلوات ‏الله ‏عليه) منقول است كه حضرت فرمودند که پيغمبر اكرم خطاب به جمعي فرمودند: آيا شما نمي‏خواهيد كه شما را راهنما شوم به سلاحي كه شما را از دشمن ايمني بخش است و رهايي مي‏دهد و روزي‏هاي شما را فراوان مي‏كند؟ آن جمع در جواب عرض كردند بله، بفرمایيد. حضرت فرمودند: «تَدْعُونَ رَبَّكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ»؛ یعنی دعا كنيد در شب و روز. بعد هم علّتش را فرمودند: «فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ»؛ چون سلاح مؤمن دعاي او است؛ يعني همان درخواست‏هايش از خداوند.

ما روايات متعدّدی داريم كه در آنها همين مضمون هست. حتّي در روايتي از امام هشتم(عليه ‏السلام) آمده كه ايشان اصلاً از دعا تعبير مي‏كنند به «سلاح انبيا». روايت اين است كه حضرت فرمودند: «عَلَيْكُم بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاء قِيلَ وَ مَا سِلَاحُ الأَنبِيَاءِ قَالَ الدُّعَاء».[2]؟ حضرت در پاسخ فرمودند اسلحه انبيا دعا است. حضرت فرمودند بر شما باد به سلاح پیامبران؛ به حضرت گفته شد كه سلاح انبياء چيست

 

ما در روايات بسياري داريم و اصلاً جزء متن معارف ما است كه معجزات و كرامات انبيا و اولیای خدا، بر اثر دعاهاي آنها بوده است. حضرت عيسي(علیه‏ السلام) مرده را با دعا زنده مي‏كرد. شنيده ‏ايد و در قرآن هم دارد که با دعا مرده را زنده مي‏كرد. پس كرامات اوليا و انبيا مربوط به دعاي آنها بوده است. لذا در این روايت دارد: «عَلَيْكُم بِسِلَاحِ الْأَنْبِيَاء»؛ امام رضا(عليه ‏السلام) این‏طور فرمود. پيغمبر هم فرمود: «فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاءُ».
اين سلاح بُردش در زمان‏های مختلف، مختلف مي‏شود. بُردِ دعا يعني چه؟ یعنی «سرعت اجابت» كه زودتر به اجابت مي‏رسد. يك زماني است كه همين سلاح را به كار مي‏بري، ولی طول مي‏كشد تا به اجابت برسد. يعني این سلاح مُسلّماً ‌بُرّا است و به طور قطع اثر و بُرش دارد؛ اما این برّایی در بعضی مقاطع خاصّ زمانی سرعت بیشتری دارد و زودتر به اجابت مي‏رسد.

حالا يك روايت ديگر مي‏خوانم. «رُوِيَ عَنِ البَاقِرِ عَلَيهِ ‏السَّلَامُ قَالَ إِنَّ يَوْمَ عَرَفَةَ يَوْمُ دُعَاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ».[3] یکی از آن مقاطعي كه اين اسلحه بُردش بيشتر است و در اجابت سرعت دارد، ‌روز عرفه است. حتّي تعبير امام باقر(عليه ‏السلام) این است كه اصلاً‌ روز عرفه، روز دعا و درخواست از خداوند است. يعني در اين مقطع زماني بخصوص سرعت اجابت دعا بیشتر است.

اين روايت را هم ديده‏يد كه محدّث قمّي هم در مفاتيح‏الجنان نقل مي‏كند كه امام زين‏العابدين(صلوات ‏الله ‏عليه) روز عرفه‏ای ديدند که عدّه‏ اي دارند از مردم درخواست مي‏كنند و به قول ما تكدّي مي‏كنند؛ فرمودند واي به حال شما! آیا در این روز از غير خدا چيزي مي‏خواهيد؟! امروز، روزي است كه اميد اين مي‏رود كه جنين‏هايي كه در رحم مادرها هستند و سياه بختند، ‌بر اثر دعا خوشبخت شوند. يعني دعا امروز اين‏قدر بُرد دارد.

حالا به دوستان مي‏خواستم سفارش كنم که اين چند ساعت را غنيمت بشمارید. بدانيد اگر مي‏خواهيد مشكلاتتان را حل كنيد ـ‏که همه ما ‏مشكلات داريم‏ـ بياييد ‌اين چند ساعت را درِ خانه خدا برويد و از او بخواهيد؛ چه حاجت‏های مادّي را و چه معنوي را، همه را از او بخواهید. چون امروز بُردِ دعا خيلي زياد است. بخصوص درباره ديگران اگر دعا كنيد، ما در روايت داريم که خدا چند هزار برابر به شما اعطا مي‏كند. از همه شما التماس دعا دارم؛ من را هم فراموش نكنيد و دعا كنيد.[4]

[1]. كافي، ج2، ص468
[2]. كافي، ج2، ص 468
[3]. وسائل ‏الشيعة، ج 10، ص 465
[4]. سه ‏شنبه، 25 آبان 89 ؛ روز عرفه؛ مسجد جامع بازار تهران