اسلام براى گسترش به جنگ چه نیازی دارد؟
اگر اسلام اكسيرى حيات بخش است پس چه نيازى به جنگ براى گسترش آن بود؟
چگونگى گسترش اسلام
دعوت اسلام به يكتاپرستى با حكمت و اندرز نيكو همراه بود و خداوند رسولش را به اين مهم توصيه مىفرمود كه «ادع الى سبيل ربك بالحكمه و الموعظه الحسنه» (. نحل، آيه 125)
پپام حقيقى اسلام صلح، آرامش و نفى ظلم است اسلام جهاد و دفاع را نيز براى ساخت يك زندگى شرافتمندانه و عزيزانه تجويز مىكند. (انفال، آيه 24) و چنين دينى، يكتاپرستى و توحيد را با شمشير تجويز نمى كند و اتهام «اسلام دين شمشير است» (ويل دورانت، تاريخ تمدن، ج 4، ص 241) ادعايى سست و اتهامى نادرست است.
جنگ هاى كه در دوران مدينه و در عصر پيامبر (ص) انجام گرفت تمامى براى دفاع از كيان دولت اسلامى، (حج، آيه. 39)، رفع فتنه (بقره، آيه 193) و ايستادگى در برابر نقض پيمان دشمن (توبه، آيه 12 و. 13) بوده است خواه در قالب دفاع يا جهاد.
به گفته علامه طباطبايى آيه شريفه «لااكراه فى الدين» يكى از آياتى است كه دلالت مىكند بر اينكه مبنا و اساس دين اسلام شمشير و خون نيست، و اكراه و زور را تجويز نكرده، پس سست بودن سخن عدهاى از آنها كه خود را دانشمند دانسته، يا متدين به اديان ديگر هستند، و يا به هيچ ديانتى متدين نيستند، و گفتهاند كه: اسلام دين شمشير است، و به مساله جهاد كه يكى از اركان اين دين است، استدلال نمودهاند، معلوم مىشود. قتال و جهادى كه اسلام مسلمانان را به سوى آن خوانده، قتال و جهاد به ملاك زورمدارى نيست، نخواسته است با زور و اكراه دين را گسترش داده، و آن را در قلب تعداد بيشترى از مردم رسوخ دهد، بلكه به ملاك حق مدارى است و اسلام به اين جهت جهاد را ركن شمرده تا حق را زنده كرده و از نفيسترين سرمايههاى فطرت يعنى توحيد دفاع كند، و اما بعد از آنكه توحيد در بين مردم گسترش يافت، و همه به آن گردن نهادند، هر چند آن دين، دين اسلام نباشد، بلكه دين يهود يا نصارا باشد، ديگر اسلام اجازه نمىدهد مسلمانى با يك موحد ديگرى نزاع و جدال كند، پس اشكالى كه آقايان كردند ناشى از بى اطلاعى و بى توجهى بوده است. (ترجمه تفسير الميزان، ج 2، ص: 525)
در ادامه بهتر است به چند مطلب بطور گذرا اشاره كرد::
1- دين اسلام از مجموعه قران و آنچه كه به طريق صحيح از رفتار و گفتار پيامبر (ص) حضرت على (ع) حضرت فاطمه، امام حسن، امام حسين و امامان معصوم ديگر به دست ما رسيده است قابل فهم است كسى كه توان تحقيق دارد اگر اين مجموعه را بررسى كند به دست مىآورد كه دين اسلام دين خدايى و دين هدايت است و هيچگونه تأكيد و دستورى بر آدمكشى و ظلم كردن صادر نشده است بلكه تأكيد اين دين بر علم و فهم عميق دين است و آنان كه در صدر اسلام در مكه و مدينه اسلام را پذيرفتند هيچ كدام به زور شمشير نپذيرفتند بلكه اين دين راحق يافته و آنان كه پس از صدر اسلام مسلمان شدند حقانيت آن را فهميدند و مسلمان شدند نه به زور شمشير مسلمان شده باشند آيا مىتوان گفت كه سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، ياسر، سميه، بلال، صهيب رومى، پادشاه نجاشى، جعفر بن ابى طالب، حمزه و امثال آنان به زور شمشيرمسلمان شدند؟ آيا على (ع) كه اولين مسلمان در كره زمين است و آثار علمى به جاى مانده از او همين الان هم دانشمندان را شگفت زده كرده به زور شمشير مسلمان شده است؟ آيا دانشمندانى كه در عصر ما در كشور آلمان و كشورهاى ديگر جهان اسلام را مىپذيرند به زور شمشيرمىپذيرند؟
2- يكى از ضروريات زندگى انسان دفاع است دفاع يك پديده غريزى است دين اسلام اين غريزه را هدايت كرده و برنامه دفاعى كاملى براى انسان ارائه داده است و هر كس اين دين را بپذيرد بر اساس آن برنامه دفاعى خود را تنظيم مىكند. دفاع اسلامى هيچ گونه نقص وايرادى ندارد و اگر مقايسه شود بين برنامه دفاعى اسلام و برنامههاى دفاعى مكاتب ديگر روشن خواهد شد كه برنامه دفاعى اسلام خردمندانهترين برنامه هاست. و اگر تاريخ اسلام را بادقت مطالعه كنيم به روشنى آشكار خواهد شد آن چه براى رهبران آسمانى و توده مسلمانان اولويت داشته است بيان حق و دعوت به حق گرايى و رفع موانع حق گسترى بوده است و تمامى مقاومتها، دفاعها و جهادهاى مسلمانان در راستاى پياده سازى اين اهداف بوده است. و آنچه قدرتمندان سياسى و سران ملوكالطوايفى را بر مىآشفت همان حقطلبى و آگاهى مردم جهت عدالتخواهى بود كه از سوى مصلحان اجتماعى و پيامبران الهى نداى آن سر داده مىشد به همين جهت بدخواهان و سلطه طلبان در همان گامهاى اول حركت آزادى بخش مصلحان و رهبران آسمانى به مخالفت مىپرداختند و از حربه آزار و شكنجه استفاده مىكردند.
چنان كه در مكه واوايل بعثت با پيامبر (ص) و ياران ايشان آن گونه برخورد كردند. در مقابل اين مخالفتها و تخلفها نخست مسلمانان مقاومت و ايستادگى از خود نشان دادند و سپس به دفاع پرداختند چنان كه در جنگهاى بعد از هجرت به مدينه به وقوع پيوست و به منظور رفع موانع آگاهى مردم و نجات مستضعفان اقدام به جهاد كردند. بهترين دليل برخير خواهى مسلمانان آن است كه هر جا توسط مسلمانان فتح شد و مردم با اسلام آشنا شدند. خود با ميل و رغبت به اين آئين انسانى و معنوى پايبند ماندند چنان كه در مورد مردم ايران اين چنين شد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ناگفته نماند اگر چه از سوى برخى شركت كنندگان در جنگ، افراطىگرىهايى واقع شد و خطاهايى سرزد اما اين خطاها به عنوان جريان غالب و حركت كلى نبوده است بلكه با پيروزى مسلمانان به جبران خرابيها و دلجويى از بازماندگان اقدام شده است و از بهترين نمونههاى لطف و رحمت دين اسلام داستان فتح مكه بود.
رسول خدا كه مركز توطئه را فتح كرد و همه سران كفر شكست خوردند هيچ گونه آدمكشى راه نينداخت و همه دشمنان را آزاد ساخت با اينكه در اختيار او بودند و مىتوانست همه را از دم شمشير بگذارند ولى نكرد اگر دين اسلام دين زور و شمشير و آدمكشى بود مىبايستى پيامبر روز فتح مكه همه را مىكشت چون اهل مكه 21 سال بود كه با پيامبر مىجنگيدند و بلاها بر سر پيامبر و مسلمانان آوردند ولى آن حضرت همه را بخشيد. قرآن پيامبر را پيامبر رحمت مىنامد نه پيامبر آدمكشى و انتقام و حتى آن روز كه مكه فتح شد پيامبر نفرمود هركس مسلمان نشود با شمشير كشته مىشود.
3- نكته مهم ديگر آن كه جنگهايى كه در زمان پيامبر روى مىداد و پيامبر نيروهاى رزمى اسلامى را هدايت مىكرد براى دفاع از اسلام و مسلمين در برابر تجاوزات بود، ولى جنگهايى كه پس از پيامبر خدا روى داد اگر به هدايت امام معصوم نباشد جنگ اسلامى به حساب نمىآيد و كارهايى كه در آن جنگها انجام مىشود نمىتواند به حساب اسلام گذاشته شود. بر اين اساس جنگهايى كه بدون هدايت امام معصوم صورت بگيرد ربطى به اسلام ندارد و اعمال رزمندگان و مسلمانان به حساب دين اسلام گذاشته نمىشوند همانطورى كه در موارد ديگر نيز چنين است. به عنوان مثال: يكى از برنامههاى دين اسلام طهارت و نظافت است حالا اگر در ميان مسلمانان طهارت و نظافت مراعات نشود اين كار ربطى به اسلام دارد؟ اگر كشور مسلمانى بدون دستور و هدايت امام معصوم و ياجانشين بر حق او بر كشورى هجوم ببرد و آدمكشى راه بيندازد ربطى به اسلام دارد؟ بر اساس اين مطالب نمىتوان همه جنگهاى مسلمانان را به حساب اسلام گذاشت.
4- همينهايى كه مىگويند: «اسلام دين شمشير است» مىگويند: «مسيحيت دين محبت است» در حالى كه مسيحيان در طول تاريخ بيش از حد به جنايات جنگى و غير جنگى دست زدهاند دانشمندان را زنده زنده سوزاندهاند و مسلمانان را در جنگهاى صليبى به شكل بسيار فجيع كشتهاند ولى با اين حال مىگويند: دين مسيحيت دين محبت است البته اين افراد در همين مورد هم مىگويند كه دين حضرت عيسى (ع) و دين اسلام و حتى اديان ديگر همه شان اديان الهى هستند و هيچ كدام به آدم كشى تشويق نمىكنند و اعمال مسيحيان را نمىتوان به حساب دين مسيحيت گذاشت و همين طور اعمال مسلمانان پس از پيامبر را نمىتوان به حساب دين اسلام گذاشت ممكن است مسيحيان و مسلمانان كارهايى انجام دهند كه خلاف دستورات اسلام و دين مسيحيت است.
اسلام دين آزادى يا شمشير
5- جهاد ابتدايى از احكام مسلم اسلام است و آيات قرآن بر آن دلالت دارد و در سيره نبوى (ص) نيز مشاهده مىشود. بررسى تفصيلى اين مطلب مجالى واسع مىطلبد. برخى از آيات شريفه قرآن در اين باره عبارت است از: 1- قاتِلُوا اَلَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ 9: 29،(1). 2- وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فِى سَبِيلِ اَللَّهِ وَ اَلْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ اَلرِّجالِ وَ اَلنِّساءِ وَ اَلْوِلْدانِ اَلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ اَلْقَرْيَهِ اَلظَّالِمِ أَهْلُها وَ اِجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَ اِجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيراً 4: 75،(2). ليكن در اين باره چند نكته شايان توجه است: 1- ماهيت جهاد ابتدايى جنگ براى تحميل عقيده نيست، بلكه اساساً عقيده در اسلام قابل اكراه نمىباشد. در طول تاريخ نيز در جنگهاى پيامبر و نه خلفاى بعد از آن حضرت كسى افراد مجبور به پذيرش اسلام نمىشدند. بلكه اساساً جهاد ابتدايى نبرد رهايى بخش در برابر خشونت و اختناق و براى مبارزه با نظامهاى خشن و فاسدى است كه مانع رسيدن آواى حق و توصيه به گوش مردمان مىشدند. به عبارت ديگر جهاد ابتدايى خود نوعى دفاع بوده است، ولى نه دفاع از حقوق شخص يا ملت، بلكه دفاع از «حقوق انسانيت» و دفاع از آزادى بررسى و شناخت حقيقت و برداشتن موانع رسيدن آواى حق به گوش علامه طباطبايى پس از بررسى آيات جهاد مىفرمايد: «پيكار چه در راه دفاع از اسلام يا مسلمين باشد و چه جهاد ابتدايى همه در واقع دفاع از حقيقت انسانيت است»،(3). براى آگاهى بيشتر ر. ك: جهاد، شهيد مطهرى، انتشارات صدرا- نيز: تفسير نمونه، تفسير سوره بقره، ذيل آيهالكرسى. 2- در ورود سپاه اسلام به ايران حتى اگر عنصر توسعهطلبى خلفا نيز باشد در عين حال تمام مسأله اين نيست، بلكه شرايط داخلى ايران و فساد دستگاه حاكمه تحول بزرگى را مىطلبد و ايرانيان انتظار تحولى بزرگ را داشتند كه پس از آشنايى با اسلام آن را بهترين بديل يافته و خود راه ورود مسلمانان را هموار ساختند و با جديت در ايجاد تحول بنيادين در تمام ابعاد كوشيدند و حتى شاه ايران به دست خود ايرانيان به قتل رسيد.
براى آگاهى بيشتر ر. ك: مجموعه آثار شهيد مطهرى ج 14 خدمات متقابل اسلام و ايران صفحه 365، شهيد مطهرى به نقل از سايت تبيان
حضرت خديجه تاجر بود و تجارت گسترده اى داشت.(4) و ثروت فراوان داشت.(5) مردان زيادى با اموال او تجارت مى كردند.(6)
آن حضرت ثروت خود را در اختيار پيامبر قرار داد تا در راه دين اسلام خرج شود.(7) وقتى كه مسلمانان درحصر اقتصادى قرار گرفتند و در شعب ابى طالب سه سال در محاصره اقتصادى ماندند حضرت خديجه همه اموال خود را به پيامبر داد و پيامبر هم هرگونه كه مصلحت مى ديد خرج مى كرد.(8) در آن سه سال همه اموال حضرت ابيطالب و حضرت خديجه، خرج شد.(9) رسول خدا از اين ثروتها در راه رسيدگى به محرومان هم استفاده مى كرد. (تاريخ اسلام، عصر سياست، ص 42، از انتشارات مركز بررسى و تحقيقات سپاه) اين رويه و رفتارى كه ازحضرت خديجه نقل شده در اصل يك نوع ايثار از طرف ايشان بوده است به پيامبر و پيامبر با اين پول افراد را نخريد و جذب ننمود بلكه از آن براى حمايت از محرومان و امرار معاش مسلمانان استفاده كرد. در طول تاريخ اسلام اين گونه حمايتها بوده است كه اسلام توانسته روند طبيعى خود را طى كند و از منابع مالى خود استفاده كند.
در هر صورت اين مطلب مسلم است كه هيچ كشورى به زور شمشير مسلمان نشده است. براى اطلاع كاملتر به كتاب «خدمات اسلام و ايران» مراجعه كنيد.
(1) (بقره، آيه 29)
000 (2) (نساء، آيه 75- نيز توبه، آيات 5، 73، 39، 41- انفال، آيه 66 و…)
000 (3) (تفسير الميزان، ج 9، ص 67)
000 (4) (انسباب الاشراف، ج 1، ص 106، چاپ اول بيروت)
000 (5) (طبقات، ج 1- 2 ص 62 ط 1)
000 (6) (سيره ابن هشام ج 1، ص 199، چاپ مصر، 1936، 1355)
000 (7) (الصحيح من سيره النبى الاعظم، ج 1، ص 119، چاپ جامعه مدرسين قم، سه مجلدى
پرسمان
