آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست

تاریخ نشر: 16 مرداد 1395 بروزرسانی: 19 فروردین 1396

آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست

فهرست این نوشتار:

در نوشتار حاضر آداب و احکام مربوط به قبل و پس از وفات در رابطه با درگذشته و بازماندگان مطرح می شود. لازم به ذکر است نوشتار حاضر به صورت فهرست وار آماده شده و مطالب تفصیلی پیرامون هر قسمت در نوشتارهای مستقل مطابق با نظر 10 مرجع آماده و منتشر شده است که حتما باید لینکها را کلیک کنید و در تکمیل آن بخش نظر مرجع تقلید خود را مطالعه نمایید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آداب و احکام قبل از مردن

وصیت:

در صورت ظاهر شدن نشانه‌های مرگ، واجب است درباره امور زیر اقدام یا وصیت شود:
۱. نماز و روزه‌های قضا شده ۲. خمس و زکات و کفارات و حج واجب و سایر دیون.3- اگر فرزندان یا اموالشان نیاز به سرپرست دارد، که اگر به شخص امین و مورد اعتماد وصیت نکند آسیب می بینند یا از بین می روند، باید وصیت کند.
البته بهتر آنست که شخص در زمان قبل از احتضار و جان دادن وصیت خود را مکتوب و برای آن شاهد بگیرد. [fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

محتضر:

واجبات :

1-مسلمانی را که محتضر است یعنی در حال جان دادن می باشد مرد باشد یا زن، بزرگ باشد یا کوچک، واجب است که به پشت بخوابانند به طوری که کف پاهایش به طرف قبله باشد، یا خودش اگر می تواند این کار را انجام بدهد.

مستحبات:

2- مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و سایر عقاید حقّه را، به کسی که در حال جان دادن است طوری تلقین کنند که بفهمد و نیز مستحب ّ است چیزهایی را که گفته شد تا وقت مرگ تکرار کنند.

3- مستحب است این دعاها را طوری به محتضر تلقین کنند که بفهمد :اللّهُم َّ اغفِر لِی َ الکَثیرَ مِن مَعاصِیک َ وَ اقبَل مِنِّی الیَسِیرَ مِن طاعَتِک َ یا مَن یَقبَل ُ الیَسیرَ وَ یَعفُو عَن ِ الکَثِیِر اقبَل مِنِّی الیَسیرَ و اعف ُ عَنِّی الکَثیرَ انَّک انت َ العَفُوُّ الغَفُورُ اللّهُم َّ ارحَمنی فَانَّک َ رَحیم ٌ.

4- مستحب است اگر سخت جان می دهد به محلی که معمولا نماز می خوانده او را ببرند البته در صورتی که ناراحت و اذیت نشود.

5-مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه «یس، و الصّافات و احزاب» و «آیه الکرسی» و (آیه پنجاه و چهارم از سوره «اعراف» و سه آیه آخر سوره «بقره» بلکه هر چه از قرآن ممکن است بخوانند.

6- تنها گذاشتن محتضر و گذاشتن چیز سنگین روی شکم او و بودن جُنُب و حائض نزد او و هم چنین حرف زدن زیاد و گریه کردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مکروه است.

7- لا اله الاالله و دعای فرج [اینجا] و را زیاد تکرار کنند. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آداب و احکام بعد از مردن

الف) مستحبات پس از مرگ:

بعد از مرگ مستحب ّ است دهان میّت را، هم بگذارند که باز نماند و چشمها و چانه میّت را ببندند و دست و پای او را دراز کنند و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب مرده است، در جایی که مرده، چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او مؤمنین را خبر کنند. و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند، باید صبر کنند تا معلوم شود و نیز اگر میّت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند و با پزشک مشورت و آزمایشات را انجام دهند تا اگر بچه زنده بود، پهلوی چپ مادر را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

غسل مس میت (برای کسی که به میت دست زده)

اگر کسی بدن انسان مرده‌یی را که سرد شده ولی هنوز غسل میت داده نشده است، لمس کند یا جایی از دست و پا و صورت و سایر بدن خود را به هر جای بدن او برساند واجب است برای نماز و امثال آن غسل کند و پس از آن برای نماز وضو بگیرد. این را «غسل مس میت» می‌نامند. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

ب) واجبات پس از مرگ

غسل میت.
حنوط.
کفن.
نماز.
دفن.

توجه:
1-در بینش اسلامی، مرده‌ی مسلمان نیز مانند زنده‌ی او دارای احترام است. تکریم مرده‌ی مسلمان در قالب اعمالی (از قبیل غسل و کفن و دفن و مانند آن) است که در شرع مقدس اسلام واجب شده است و همه‌ی مکلفین نسبت به آن مکلف و مخاطب‌اند.
2- غسل و کفن و نماز و دفن مسلمان از واجبات کفایی است یعنی بر هر مکلفی واجب است، ولی اگر بعضی آن را انجام دادند از دیگران ساقط می‌شود، و اگر هیچ کس به این وظیفه عمل نکند همه معصیت کرده‌اند.[ اینجا کلیک کنید]
3-اگر کسی بداند که غسل یا کفن یا نماز یا دفن میت را باطل انجام داده‌اند باید دوباره آن را به جا آورد، ولی اگر گمان دارد که باطل بوده یا شک دارد که درست بوده یا باطل، لازم نیست اقدام نماید.
4- برای غسل وکفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند. ولیّ میت عبارت است از پدر و مادر و فرزندان و به همین ترتیب، بقیه‌ی طبقات وارثان. در میت زن، شوهر او از دیگران مقدم است.[اینجا کلیک کنید]

* غسل میت

۱. واجب است میت را سه غسل بدهند
الف) با آبی که قدری سدر در آن ریخته و مخلوط شده است (آب سدر).
ب) با آبی که قدری کافور در آن ریخته و مخلوط شده است (آب کافور).
ج) با آب خالص.

۲. شرایط کسی که میت را غسل می‌دهد
الف) مسلمان دوازده امامی باشد.
ب) بالغ باشد.
ج) عاقل باشد.
د) مسایل غسل را بداند.
هـ) اگر میت ‌مرد است،‌مرد او را غسل‌دهد و اگر زن است، زن او را غسل دهد.
توجه:
غسل میت زن به وسیله‌ی شوهرش و غسل میت مرد به وسیله‌ی زنش جایز است.

۳. در غسل میت هم مانند دیگر عبادات، نیت لازم است یعنی غسل‌دهنده باید غسل را به قصد امتثال دستور خداوند به جا آورد.

۴. میتی که واجب است غسل داد
الف) زن یا مرد مسلمان.
ب) بچه‌ی مسلمان.
ج) کودک سقط شده‌ی مسلمان، اگر چهار ماه تمام داشته باشد و در کمتر از آن واجب نیست.

۵. اگر جایی از بدن میت به نجاست آلوده شود، باید پیش از آن که آن جا را غسل بدهند آب بکشند، بنابراین بدن میتی که خونریزی دارد بایستی قبل از غسل در صورت امکان تطهیر شود، و اگر انتظار برای توقف خونریزی (به خودی خود) یا منع آن (با وسایل پزشکی) ممکن باشد واجب است.

۶. نگاه کردن به عورت میت، حرام است و کسی که او را غسل می‌دهد اگر نگاه کند معصیت کرده است، ولی غسل باطل نمی‌شود.

۷. اگر آب پیدا نشود یا استعمال آن مانع داشته باشد باید میت را در عوض هر غسل، یک تیمم بدهند. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* حَنُوط

۱. واجب است میت را پس از غسل، حنوط کنند یعنی به پیشانی و کف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او، کافور بمالند به طوری که مقداری کافور بر اثر آن در محل‌های مزبور بماند.
۲. کافور باید ساییده و تازه باشد به طوری که میت را معطر کند و اگر به واسطه‌ی کهنه بودن، عطر آن رفته باشد کافی نیست.
۳. شخص مُحرِم – چنانکه در کتاب حج گفته می‌شود- از این حکم مستثنی است (یعنی اگر بمیرد حنوط کردن او جایز نیست).

4- مستحب ّ است، قدری تربت (1) حضرت سید الشهداء علیه السلام با کافور مخلوط کنند، ولی باید از آن کافور به جاهایی که بی احترامی می شود نرسانند و نیز باید تربت به قدری زیاد نباشد، که وقتی با کافور مخلوط شد، آن را کافور نگویند.

5-مستحب ّ است دو چوب تر و تازه در کفن یا بیرون از کفنهمراه میّت بگذارند بهتر است که هر کدام به طول یک ذراع باشد. اما بهتر آنست که در کفن باشد و یکی را در تَرقُوَه طرف چپ بین پیراهن و لنگ و یکی را در تَرقُوَه راست به بدن میت برسانند.

شاید این مطالب را هم بپسندید:

توسل به مردگان در منابع اهل سنت

نماز شب چگونه و چه زمانی است

خواندن دعاها و تکبیرهای نماز میت توسط ماموم در نماز میت

شك در غسل

[احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* کفن

۱. میت مسلمان را باید با سه قطعه پارچه کفن کنند:
الف) لنگ که به کمر و پای او پیچیده می‌شود.
ب) پیراهن که از سر شانه تا ساق پا را از جلو و پشت می‌پوشاند.
ج) پوشش سرتاسری که باید از بالای سر تا پایین پا را بپوشاند به طوری که بستن دو سر آن میسر باشد، و پهنای آن به قدری باشد که دو طرف آن روی هم گذاشته شود.
۲. هرگاه کفن میت با نجاستی که از بدن او خارج شده یا با نجاستی دیگر، نجس شود باید آن را تطهیر کنند یا اگر کفن ضایع نمی‌شود قسمتی را که نجس شده است ببُرند، بنابراین اگر کفن میت پس از غسل به خونی که از او جریان دارد آغشته شود چنانچه شستن آن قسمت از کفن که به خون آغشته شده است یا بریدن و یا عوض کردن آن امکان داشته باشد واجب است، و چنانچه امکان ندارد، دفن میت به همان صورت جایز است.
۳. هرگاه انسان، پدر یا مادر و یا یکی از بستگان خود را در کفنی که برای خودش خریده است کفن کند اشکال ندارد.

4- کفن و قبر و آنچه در غسل مورد استفاده قرار می گیرد نباید از اموال غصبی و خمس نداده باشد. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* نماز میت

۱. پس از غسل و حنوط و تکفین، واجب است بر میت مسلمان – به ترتیبی که گفته خواهد شد– نماز بخوانند.
توجه:
بچه‌یی که شش سال تمام داشته باشد و حداقل یکی از والدینش مسلمان باشند، در حکم شخص بالغ است و بر میت او باید نماز خوانده شود.
۲. نماز میت عبارت است از نیت و پنج تکبیر که در خلال آنها دعا و صلوات وارد شده است، و اگر به این ترتیب بگوید کافی است:
الف) بعد از تکبیر اول بگوید:«اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ».
ب) بعد از تکبیر دوم بگوید: «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ».
ج) بعد از تکبیر سوم بگوید: « اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ».
د) بعد از تکبیر چهارم بگوید: « اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِهذَا الْمَیِّتِ» (برای مرد) یا «لِهذِهِ الْمَیِّتِِ» (برای میت زن).
هـ) بعد تکبیر پنجم را بگوید که پایان نماز است.
توجه:
کیفیت‌های مفصل‌تر نماز میت در رساله‌های مفصل و بعضی کتاب‌های دعا مذکور است. [اینجا کلیک کنید].
۳. کسی که نماز میت می‌خواند باید ایستاده و رو به قبله باشد و واجب است میت را در برابر او به پشت بخوابانند به طوری که سر او به طرف راست نمازگزار و پای او به طرف چپ نمازگزار باشد.
۴. میان میت و نمازگزار باید حایلی، مانند دیوار و پرده نباشد، ولی اگر میت در تابوت و مانند آن باشد اشکال ندارد.
۵. برای نماز میت، وضو و پاک بودن بدن و لباس و غصبی نبودن لباس، لازم نیست.
۶. اگر میت را عمداً یا از روی فراموشی یا به جهت عذری بدون نماز میت دفن کنند یا بعد از دفن معلوم شود نمازی که بر او خوانده شده باطل بوده است تا وقتی جسد او متلاشی نشده باید بر قبر او نماز خوانده شود.
۷. شرایطی که در جماعت و امامت جماعت در سایر نماز‌ها معتبر است در نماز میت شرط نیست، هر چند احوط (استحبابی) این است که آن شرایط در نماز میت هم رعایت شود. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* دفن

۱. پس از پایان وظایف گذشته (غسل و حنوط و کفن و نماز) باید میت را در زمین دفن کنند و باید قبر او به قدری باشد که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدن او را خارج سازند.
۲. میت را باید در قبر به پهلوی راست و طوری بخوابانند که صورت و سینه و شکم او رو به قبله قرار گیرد.

3- دفن مسلمان، در قبرستان کفار و دفن کافر، در قبرستان مسلمانان جایز نیست. [اینجا کلیک کنید].

4 – مستحب است جنازه را در چند ذرعی قبر، زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر میّت مرد است، در دفعه سوم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن، پارچه ای روی قبر بگیرند و نیز جنازه را به آرامی از تابوت بگیرند و وارد قبر کنند و دعاهایی که دستور داده شده، پیش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آن که میّت را در لحد گذاشتند، گره های کفن را باز کنند وصورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او بسازند و پشت میت، خشت خام یا کلوخی بگذارند که میّت به پشت برنگردد و پیش از آن که لحد را به پوشانند، دست راست را به شانه راست میّت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میّت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدّت حرکتش دهند و دعای تلقین بخوانند.برای دیدن و مطالعه دعای تلقین [اینجا کلیک کنید].

5- مستحب است به امید این که مطلوب پروردگار است کسی که میّت را در قبر می گذارد (1)، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پای میّت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میّت کسانی که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند: «إِنّا لِلّه ِ وَ إِنّا إِلَیه ِ راجِعُون َ». اگر میّت زن است، کسی که با او محرم می باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد، خویشانش او را در قبر بگذارند.

چند نکته در ارتباط با دفن

1- استخوان میت مسلمانی که غسل داده شده است نجس نیست، ولی دفن مجدد آن زیر خاک واجب است.
2- اسکلت استخوانیِ متعلق به بدن میت مسلمان را واجب است فوراً دفن کرد (و جایز نیست آنرا در معرض بازدید قرار داد تا موجب عبرت بازدید کنندگان گردد).
3- قبور مسلمانان را جایز است در چندین طبقه ساخت به شرطی که این کار سبب نبش قبر و هتک حرمت مسلمان نشود.
4- هرگاه فردی در چاه سقوط کند و بمیرد و نتوان بدن او را از چاه خارج کرد بایستی جسد وی را در همان چاه به حال خود رها کرد و چاه را قبر او قرار داد و اگر چاه، ملک شخصی کسی نباشد و یا مالک آن به مسدود کردن آن راضی باشد تعطیل کردن چاه و بستن آن واجب است.
5- پاشیدن آب بر قبر در روز دفن مستحب است و بعد از آن نیز به قصد رجا اشکال ندارد.

[احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* احکام نبش قبر

۱. نبش قبر میتی که بر اساس موازین و احکام شرعی دفن گردیده جایز نیست و همچنین تخریب قبور مؤمنین و نبش آنها، حتی اگر برای تعریض و توسعه‌ی کوچه‌ها باشد، و در صورت وقوع نبش قبر و آشکار شدن بدن میت مسلمان یا استخوان‌های آن که هنوز پوسیده نشده‌اند واجب است دوباره دفن شوند.
۲. اگر استخوان‌های میت تبدیل به خاک شود نبش قبر وی برای دفن میت دیگری در آن جایز است.
۳. در مواردی که نبش قبر جایز نیست اجازه‌ی مرجع تقلید اثری ندارد. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

*نماز لیله الدفن یا نماز وحشت یا نماز شب اول قبر

مستحب ّ است در شب اول دفن، دو رکعت نماز وحشت برای میّت بخوانند و دستور آن این است که، در رکعت اول بعد از حمد یک مرتبه «آیه الکرسی» و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره «انّا أَنزَلناه ُ» بخوانند و بعد از سلام نماز بگویند: «اللّهُم َّ صَل ِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آل ِ مُحَمَّدٍ وَ ابعَث ثَوَابَهَا الَی قَبرِ فُلان ٍ» و به جای کلمه فلان، اسم میّت را بگویند.. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* احکام شهید

تکلیف غسل و کفن در حق شهید ساقط است. منظور از شهید در این جا کسی است که در میدان جنگ به شهادت رسیده باشد، بنابراین اگر محورهای شهرهای مرزی، میدان جنگ بین دو گروه حق و گروه باطل و یاغی باشد، افرادی که از گروه حق در آنجا به شهادت می‌رسند حکم شهید را دارند، ولی افرادی که در غیر میدان جنگ کشته می‌شوند، هر چند اجر و ثواب شهید را دارند ولی حکم شهید در مورد آنها جاری نمی‌شود، مثل کسی که در نقطه‌یی از جهان در راه اجرای احکام اسلامی یا در تظاهرات کشته شود. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

* احکام اعدامی
مسلمانی که حکم اعدام درباره‌ی او اجرا گردیده است حکم سایر مسلمانان را دارد، و همه‌ی احکام و آداب اسلامی میت در مورد او جاری است، مثل خواندن نماز میت، مانند آن. [احکام جامع این بخش را از اینجا کلیک کنید و مطالعه کنید].

چند نکته در ارتباط با احکام اموات و مصیبت دیدگان

1- جایز نیست انسان در مرگ کسی صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند و پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر جایز نیست اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند یا اگر زن در عزای میّت صورت خود را بخراشد به طوری که خون بیاید یا موی خود را بکند باید یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را طعام دهد و یا آنها را به پوشاند و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد بلکه اگر خون هم نیاید بنا بر احتیاط واجب به این دستور عمل نماید. و احتیاط واجب آن است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند نکنند.[اینجا کلیک کنید]

2-همجنس بودن با میت فقط در غسل دادن او شرط است، و در صورتی که غسل دادن میت به وسیله‌ی همجنس او امکان دارد، غسل دادن به وسیله‌ی غیر همجنس صحیح نیست و غسل میت باطل است،(مگر در مورد زن و شوهر که قبلا گذشت غسل میت زن به وسیله‌ی شوهرش و غسل میت مرد به وسیله‌ی زنش جایز است) ولی در تکفین و تدفین، همجنس بودن شرط نیست. [اینجا کلیک کنید.]
3– تصرفات مورد نیاز برای تجهیز میت از قبیل غسل و کفن و دفن، به مقدار متعارف، متوقف بر اذن ولی صغیر نیست، و اشکال از جهت وجود فرزندان صغیر ایجاد نمی‌شود، بنابراین غسل دادن و کفن کردن میت در منزل مسکونیش اشکال ندارد، هر چند میت، وصی نداشته و دارای چند فرزند صغیر باشد.[اینجا کلیک کنید]
4- شرکت در تشییع جنازه و حمل آن برای زنان اشکال ندارد هر چند مکروه است.

5- مستحب است انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد می کند«إِنّا لِلّه ِ وَ إِنّا إِلَیه ِ راجِعُون َ» بگوید و برای میّت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.

6- پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است ولی ّ میّت یا کسی که از طرف ولی ّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میّت تلقین کند.

7-بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را، سر سلامتی دهند ولی اگر مدتی گذشته است که به واسطه سر سلامتی دادن، مصیبت یادشان می آید، ترک آن بهتر است

8- مستحب است تا سه روز برای اهل خانه میّت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.

لازم به ذکر است که مستحبات دفن بیش از این است، که در کتب دعا مثل مفاتیح الجنان یا کتب مفصل فقهی مطرح شده که مهمترین آنها همراه با واجبات در نوشتار حاضر گذشت.

منبع: سایت پاسخگویی به سوالات دینی «هدانا».

لینک کوتاه مطلب: http://goo.gl/tT5r48

*- ضمنا شما می توانید از اینجا مشترک خبرنامه سایت شوید و جدید ترین مطالب را دریافت کنید.

ویژه نامه احکام اموات

کلید: آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آاحکام امواداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست

[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]

آداب میت احتضار احکام اموات حنوط دفن غسل غسل میت قبر