احکام دفن

[fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][ واجب است در دفن میت]

مسأله 613 واجب است (1) میّت را طوری در زمین دفن کنند، که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند (2) و در صورتی که ترس درنده و نزدیک شدن انسانی که از بوی میت اذیت شود در بین نباشد (أقوی کفایت تنها عنوان دفن در زمین است اگر چه (3)) احتیاط مستحب ّ (4) آن است که گودی قبر به همان اندازه مذکور در بالا باشد و اگر ترس آن باشد که جانور بدن او را بیرون آورد، باید قبر را با آجر و مانند آن محکم کنند.

(1) (نوری:) احتیاط واجب آن است که..

(2) (بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، مکارم، صافی، زنجانی، نوری:) و اگر ترس آن باشد که جانور بدن او را بیرون آورد، باید قبر را با آجر و مانند آن محکم کنند.

(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: اراکی و فاضل نیست]

(4) (اراکی، فاضل:) احتیاط واجب..

[ اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد]

مسأله 614 اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد، می توانند (1) به جای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند (2).

(1) (زنجانی:) باید..

(2) (اراکی، گلپایگانی، صافی:) که از درندگان محفوظ باشد و بوی او هم بیرون نیاید.

(مکارم:) و اطراف آن را ببندند.

[میّت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند]

مسأله 615 میّت را باید در قبر به پهلوی راست طوری بخوابانند که جلوی بدن او رو به قبله باشد. که جلوی بدن او رو به قبله باشد.

[ اگر کسی در کشتی بمیرد]

مسأله 616 اگر کسی در کشتی بمیرد، چنانچه جسد او فاسد نمی شود و بودن او در کشتی مانعی ندارد، باید صبر کنند تا به خشکی برسند و او را در زمین دفن کنند و گر نه، باید در کشتی غسلش بدهند و حنوط و کفن کنند و پس از خواندن نماز میّت چیز سنگینی به پایش ببندند و به دریا بیندازند یا او را در خمره بگذارند و درش را ببندند و به دریا بیندازند (1) و اگر ممکن است باید او را در جایی بیندازند که فوراً طعمه حیوانات نشود (2).

(1) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(خوئی، صافی، زنجانی، تبریزی، سیستانی، بهجت:) پس از خواندن نماز میّت، او را (خوئی، زنجانی، تبریزی، صافی: بنا بر احتیاط در صورت امکان) در خمره بگذارند و درش را ببندند و به دریا بیندازند و الّا چیز سنگینی (بهجت: و اگر این کار مشکل است، چیز سنگینی) به پایش بسته و به دریا بیندازند..

(2) (مکارم:) حنوط و کفن کنند و نماز بخوانند بعداً او را در چیزی که حیوانات آبی نتوانند به بدن او دست یابند بگذارند و در آن را محکم کنند و به دریا بیندازند و اگر این هم ممکن نشود، چیز سنگینی به پایش ببندند و به دریا بیفکنند و واجب است او را تا ممکن است در جایی بیندازند که فوراً طعمه حیوانات دریا نشود.

[اگر بترسند که دشمن، قبر میّت را بشکافد]

مسأله 617 اگر بترسند که دشمن، قبر میّت را بشکافد و بدن او را بیرون آورد (و گوش یا بینی یا اعضای دیگر او را ببرد (1)) چنانچه ممکن باشد باید به طوری که در مسأله پیش گفته شد او را به دریا بیندازند.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه فاضل نیست]

[مخارج انداختن در دریا را باید از اصل مال میّت بردارند]

مسأله 618 مخارج انداختن در دریا و مخارج محکم کردن قبر میّت را در صورتی که لازم باشد، باید (1) از اصل مال میّت بردارند (2).

(1) (سیستانی:) می توانند.. [کلمه «باید» در رساله آیت اللّه زنجانی نیست]

(2) (بهجت:) در صورتی که لازم باشد احتمال دارد که از اصل مال میّت بردارند ولی احتیاط مستحب ّ این است که رضایت طلبکار و ورثه را در این صورت بدست آورند.

[اگر زن کافره بمیرد و بچه در شکم او مرده باشد]

مسأله 619 اگر زن کافره بمیرد و بچه در شکم او مرده باشد (1)، چنانچه پدر بچه مسلمان باشد، باید (2) زن را در قبر به پهلوی چپ پشت به قبله بخوابانند که روی بچه به طرف قبله باشد (3) بلکه اگر هنوز روح هم به بدن او داخل نشده باشد، بنا بر احتیاط واجب (4) باید به همین دستور عمل کنند.

(1) (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، صافی، زنجانی:) یا هنوز روح به بدن او داخل نشده باشد..

(2) (بهجت:) باید بنا بر احتیاط واجب..

(3) (خوئی، گلپایگانی، زنجانی، صافی، تبریزی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(سیستانی:) و هم چنین است بنا بر احتیاط مستحب ّ اگر بچه ای که در شکم اوست هنوز روح به بدنش داخل نشده باشد.

(بهجت، مکارم:) حتی اگر هنوز روح هم به بدن او داخل نشده باشد؛ (مکارم: یعنی هنوز حس حرکت پیدا نکرده است بنا بر احتیاط واجب به همین دستور عمل کنند).

(4) [عبارت «بنا بر احتیاط واجب» در رساله آیت اللّه اراکی نیست]

[دفن مسلمان در قبرستان کفار و بلعکس]

مسأله 620 دفن مسلمان، در قبرستان کفار و دفن کافر، در قبرستان مسلمانان جایز نیست. (1)

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (تبریزی:) بنا بر احتیاط. (مکارم:) بنا بر احتیاط واجب.

[دفن مسلمان در جایی که بی احترامی به او باشد]

مسأله 621 دفن مسلمان در جایی که بی احترامی به او باشد، مانند جایی که خاکروبه و کثافت می ریزند، جایز نیست.

(1) این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) حرام است.

[ میّت را نباید در جای غصبی دفن کنند]

مسأله 622 میّت را نباید در جای غصبی دفن کنند و دفن کردن در جایی که برای غیر دفن کردن وقف شده (1) و در مسجد اگر ضرر به مسلمانان باشد یا مزاحم نمازشان باشد جایز نیست، بلکه اقوی آن است که اصلًا در مسجد دفن نکنند و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده جایز نیست.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (اراکی، فاضل:) مثل مسجد (فاضل: و حسینیه) جایز نیست. [پایان مسأله] (خوئی، گلپایگانی، تبریزی، صافی:) مسأله دفن میت در جای غصبی و در زمینی که مثل مسجد برای غیر دفن کردن وقف شده، جایز نیست.

(زنجانی:) و حسینیه و مدرسه علمیه..

(سیستانی:) در صورتی که موجب ضرر به وقف یا مزاحم جهت وقف باشد جایز نیست و هم چنین است بنا بر احتیاط واجب اگر موجب ضرر یا مزاحمت نباشد.

(مکارم:) مسأله میت را نباید در جای غصبی دفن کنند و هم چنین در جایی که برای دفن وقف نشده است (مانند مساجد و مدارس دینی)، مگر این که از اوّل جایی را برای دفن در نظر بگیرند و از وقف مستثنی کنند.

[دفن میّت در قبر مرده دیگر]

مسأله 623 دفن میّت در قبر مرده دیگر اگر موجب نبش شود جایز نیست.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(اراکی:) مسأله دفن میّت در قبر مرده دیگر پیش از آن که قبر و خود میّت از بین رفته باشد جایز نیست.

(گلپایگانی، تبریزی، صافی:) مسأله دفن میّت در قبر مرده دیگر جایز نیست مگر آن که قبر، کهنه شده و میّت اوّلی از بین رفته باشد.

(زنجانی:) بنا بر احتیاط جایز نیست..

(خوئی، زنجانی:) بکلی از بین رفته باشد.

(مکارم:) مسأله دفن میّت در قبر مرده دیگر در صورتی که موجب نبش نشود یعنی بدن مرده قبلی ظاهر نگردد و زمین هم مباح یا وقف عام باشد مانعی ندارد.

(نوری:) مسأله لازم است که میت را در قبر مرده دیگر پیش از آن که پوسیده شود، دفن ننمایند.

(فاضل:) مسأله دفن میّت در قبر مرده دیگر جایز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده باشد و میّت اوّلی حتّی استخوانهایش از بین رفته باشد و زمین قبر وقف قبرستان باشد و ملک فردی باشد که اجازه دفن میت دوّم را بدهد یا زمین موات باشد و اگر احتمال برود که جنازه سابق هنوز به طور کامل از بین نرفته نبش قبر برای دفن مجدد یا هر امر دیگری جایز نیست ولی اگر نبش شد دفن مجدد مانعی ندارد.

(سیستانی:) مسأله نبش قبر مرده ای برای آن که مرده دیگر در آن دفن شود جایز نیست، مگر آن که قبر کهنه شده و میت اولی بکلی از بین رفته باشد.

[چیزی که از میّت جدا می شود]

مسأله 624 چیزی که از میّت جدا می شود، اگر چه مو و ناخن و دندانش باشد، باید (1) با او دفن شود (2) (و اگر موجب نبش شود، احتیاط آن است که جدا دفن شود (3)). و دفن ناخن و دندانی که در حال زندگی از انسان جدا می شود مستحب ّ است (4).

(1) (خوئی، زنجانی، تبریزی، صافی:) بنا بر احتیاط باید..

(مکارم:) بنا بر احتیاط واجب باید..

(2) (زنجانی:) هم چنین قطعه ای که از زنده جدا می شود بنا بر احتیاط می باید دفن شود..

(مکارم:) ولی به صورتی که موجب نبش قبر نشود..

(سیستانی:) و چنانچه آن چیز بعد از دفن شدن میّت پیدا شود بنا بر احتیاط لازم، اگر چه مو یا ناخن یا دندانش باشد باید در جایی جدا دفن شود..

(3) (بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.

[قسمت داخل پرانتز بجز رساله آیت اللّه نوری در رساله سایر آیات عظام نیست]

(4) (مکارم:) واجب نیست، هر چند بهتر است. (زنجانی:) لازم نیست بلکه مستحب است.

[اگر کسی در چاه بمیرد]

مسأله 625 اگر کسی در چاه بمیرد و بیرون آوردنش ممکن نباشد (1) باید در چاه را ببندند و همان چاه را قبر او قرار دهند (2) و در صورتی که چاه مال غیر باشد باید به نحوی او را راضی کنند. (3)

(1) (بهجت:) پس اگر ممکن است همان مقدار از چاه را که بدن او قرار گرفته مسدود می نمایند و اگر ممکن نیست،..

(2) (خوئی، گلپایگانی، فاضل، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(صافی:) و بر او نماز بگذارند. [پایان مسأله] (3) (بهجت:) اگر چه با پرداخت قیمت چاه باشد.

[اگر بچّه در رحم مادر بمیرد]

مسأله 626 اگر بچّه در رحم مادر بمیرد و ماندنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد، باید به آسانترین راه (1) او را بیرون آورند و چنانچه ناچار شوند که او را قطعه قطعه کنند اشکال ندارد (2)، ولی باید به وسیله شوهرش اگر اهل فن است یا زنی که اهل فن باشد او را بیرون بیاورند (3) و اگر ممکن نیست، مرد محرمی که اهل فن باشد و اگر آن هم ممکن نشود، مرد نامحرمی که اهل فن باشد بچه را بیرون بیاورد و در صورتی که آن هم پیدا نشود کسی که (4) اهل فن نباشد، می تواند بچه را بیرون آورد.

(1) (زنجانی:) باید به آسانترین راه برای مادر..

(2) (زنجانی:) ولی در صورتی که بیرون آوردنش متوقف بر نگاه کردن یا لمس عورت مادر باشد باید به وسیله شوهرش اگر آشنا به طب باشد او را بیرون بیاورند و اگر ممکن نیست زنی که آشنا به طب باشد و اگر ممکن نیست محرم محرمی که آشنا به طب باشد و اگر هم ممکن نیست مرد نامحرمی که آشنا به طب باشد بچه را بیرون بیاورد و در صورتی که آن هم پیدا نشود کسی که آشنا به طب نباشد می تواند بچه را بیرون آورد.

(مکارم:) این کار باید در درجه اول به وسیله شوهرش اگر اهل فن ّ است و در درجه بعد زنی که اهل فن باشد انجام شود و اگر ممکن نیست، از مرد محرمی که اهل فن ّ است استفاده کنند و در غیر این صورت، ناچار باید از مرد نامحرمی که اهل فن ّ است کمک بگیرند.

(3) (گلپایگانی، صافی، بهجت:) باید به وسیله شوهرش اگر اهل فن ّ است او را بیرون بیاورند و اگر ممکن نیست، به وسیله زنی که اهل فن باشد او را بیرون بیاورند..

(سیستانی:) باید به وسیله شوهرش اگر اهل فن است او را بیرون آورند و اگر ممکن نیست، زنی که اهل فن ّ باشد او را بیرون آورد و می تواند زن به کسی مراجعه کند که بهتر بتواند این کار را انجام دهد و به حال او مناسبتر باشد هر چند نامحرم باشد.

(4) (گلپایگانی، صافی:) زنی که..

[هر گاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد]

مسأله 627 هر گاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد (1) اگر چه امید زنده ماندن طفل را نداشته باشند باید (2) به وسیله کسانی که در مسأله پیش گفته شد (3) از هر طرفی که بچه سالم بیرون می آید بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند (4) ولی اگر بین پهلوی چپ و راست در سالم بودن بچه فرقی نباشد احتیاط واجب آن است که از پهلوی چپ بیرون آورند (5).

(1) (زنجانی:) اگر چه احتمال زنده ماندن طفل ضعیف باشد، باید به ترتیبی که در مسأله پیش گفته شد؛ به هر راهی که برای زنده ماندن بچه سودمندتر است، بچه را از شکم مادر بیرون آورده و محل بریدگی را بدوزند.

(سیستانی:) اگر امید زنده ماندن طفل هر چند در مدت کوتاهی باشد باید هر جایی را که برای سلامتی بچه بهتر است بشکافند و بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند و امّا اگر علم یا اطمینان به مرگ طفل با این عمل باشد جایز نیست. [پایان مسأله]

(2) (مکارم:) هر گاه مادر بمیرد و بچه در شکمش زنده باشد باید فوراً..

[کلمه «باید» در رساله آیت اللّه فاضل نیست]

(3) (خوئی، گلپایگانی، تبریزی، فاضل، صافی:) پهلوی چپ او را بشکافند و بچه را بیرون آورند و دوباره بدوزند (گلپایگانی، صافی: مگر این که تشخیص داده شود که بچه از طرف دیگر سالم بیرون می آید و از طرف چپ سالم بیرون نمی آید).

(4) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(مکارم:) و حتّی الامکان باید این کار زیر نظر اهل فن ّ انجام گیرد و اگر اهل فن ّ نباشد، پهلوی چپ را می شکافند و بچه را فوراً بیرون می آورند.

(5) (بهجت:) باید از پهلوی چپ بیرون آورند.

مستحبّات دفن

[قبر را به اندازه قد انسان متوسط گود کنند]

مسأله 628 خوب است به امید آن که مطلوب پروردگار باشد قبر را (1) به اندازه قد انسان متوسط گود کنند و میّت را در نزدیکترین قبرستان دفن نمایند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهتی بهتر باشد، مثل آن که مردمان خوب در آنجا دفن شده باشند، یا مردم برای فاتحه اهل قبور بیشتر به آنجا بروند و نیز جنازه را در چند ذرعی قبر، زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر میّت مرد است، در دفعه سوم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و اگر زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن، پارچه ای روی قبر بگیرند و نیز جنازه را به آرامی از تابوت بگیرند و وارد قبر کنند و دعاهایی که دستور داده شده، پیش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آن که میّت را در لحد گذاشتند، گره های کفن را باز کنند و صورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او بسازند و پشت میت، خشت خام یا کلوخی بگذارند که میّت به پشت برنگردد و پیش از آن که لحد را به پوشانند، دست راست را به شانه راست میّت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میّت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدّت حرکتش دهند و سه مرتبه بگویند (2):

«اسمَع افهَم یا فُلان َ بن َ فُلان» و به جای فلان، اسم میّت و پدرش را بگویند مثلًا اگر اسم او محمّد و اسم پدرش علی است سه مرتبه بگویند:

«اسمَع افهَم یا مُحَمَّدَ بن َ عَلی» پس از آن بگویند:

«هَل انت َ عَلَی العَهدِ الَّذِی فَارَقتَنا عَلَیه ِ مِن شَهَادَهِ ان لا إِله َ إِلَّا اللّه ُ وَحدَه ُ لَا شَریک َ لَه ُ وَ ان َّ مُحَمَّداً صَلّی اللّه ُ عَلَیه ِ وَ آلِه ِ عَبدُه ُ وَ رَسُولُه ُ وَ سَیِّدُ النَّبِیّین َ وَ خاتَم ُ المُرسَلِین َ و ان َّ عَلِیاً أَمیرُ المُؤمِنین َ وَ سَیِّدُ الوصِیِّین َ وَ امام ٌ افتَرَض َ اللّه ُ طاعَتَه ُ عَلَی العالَمِین َ وَ ان َّ الحَسَن َ وَ الحُسَین َ وَ عَلِی َّ بن َ الحُسَین ِ وَ مُحَمَّدَ بن َ عَلِی ٍّ وَ جَعفَرَ بن َ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بن َ جَعفَرٍ وَ عَلِی َّ بن مُوسی وَ مُحَمَّدَ بن َ عَلِی ٍّ وَ عَلی بن َ مُحَمَّدٍ وَ الحَسَن َ بن َ عَلی ٍّ وَ القائِم َ الحُجَّهَ المَهدِی َّ صَلَوات ُ اللّه ِ عَلَیهِم ائِمَّهُ المُؤمِنین َ وَ حُجَج ُ اللّه ِ عَلَی الخَلق ِ أَجمَعِین َ وَ ائِمَّتُک َ ائِمَّهُ هُدی ً بِک َ (3) ابرارٌ یا فُلان َ بن َ فُلان ٍ»

و به جای فلان بن فلان اسم میّت و پدرش را بگوید. و بعد بگوید:

«اذا اتاک َ المَلَکان ِ المُقَرَّبان ِ رَسُولَین ِ مِن عِندِ اللّه ِ تَبارَک َ وَ تَعالَی وَ سَأَلاک َ عَن رَبِّک َ وَ عَن نَبِیِّک َ وَ عَن دِیِنک َ وَ عَن کِتابِک َ وَ عَن قِبلَتِک َ وَ عَن ائِمَّتِک َ فَلا تَخَف وَ لا تَحزَن وَ قُل فِی جَوابِهِما اللّه ُ رَبّی وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللّه ُ عَلَیه ِ وَ آلِه ِ نَبِیِّی وَ الإِسلام ُ دِینِی وَ القُرآن ُ کِتابِی وَ الکَعبَهُ قِبلَتِی وَ امیرُ المُؤمِنین َ عَلِی ُّ بن ُ أبی طالِب ٍ امامی وَ الحَسَن ُ بن ُ عَلِی ٍّ الُمجتَبی امامی وَ الحُسَین ُ بن ُ عَلِی ٍّ الشَّهیدُ بِکَربَلاءَ امامِی وَ عَلِی ٌّ زَین ُ العابِدِین َ امَامِی وَ مُحَمَّدٌ البِاقِرُ امَامِی وَ جَعفَرٌ الصّادِق ُ امَامِی وَ مُوسَی الکاظِم ُ إِمامی وَ عَلِی ٌّ الرِّضا إِمامی و مُحَمَّدٌ الجَوادُ إِمامی و عَلی ٌّ الهَادِی امَامِی وَ الحَسَن ُ العَسکَری ُّ امَامِی وَ الحُجَّهُ المُنتَظَرُ (4) امامی هؤُلاءِ صَلَوات ُ اللّه ِ عَلَیهِم أَجمَعِین َ (5) ائِمَّتِی وَ سَادَتِی وَ قَادَتِی وَ شُفَعَائِی بِهِم أَتَولَّی وَ مِن اعدائِهِم أَتَبَرَّأُ فِی الدُّنیَا وَ الآخِرَهِ ثُم َّ اعلَم یا فُلان َ بن َ فُلان» و به جای فلان بن فلان اسم میّت و پدرش را بگوید و بعد بگوید: «ان َّ اللّه َ تَبَارَک َ وَ تَعَالَی نِعم َ الرَّب ُّ وَ ان َّ مُحَمَّداً صَلَّی اللّه ُ عَلَیه ِ وَ آلِه ِ نِعم َ الرَّسُول ُ وَ ان َّ عَلِی َّ بن َ أَبِی طالِب ٍ وَ اولادَه ُ المَعصُومین َ الأَئِمَّهَ الاثنَی عَشَرَ نِعم َ الأئِمَّهُ وَ ان َّ ما جَاءَ بِه ِ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللّه ُ عَلَیه ِ وَ آلِه ِ حَق ٌ وَ ان َّ المَوت َ حَق ٌ وَ سُؤال َ مُنکَرٍ وَ نَکیرٍ فِی القَبرِ حَق ٌّ وَ البَعث َ حَق ٌّ وَ النُّشُورَ حَق ٌّ وَ الصِّراطَ حَق ٌّ وَ المِیزان َ حَق ٌّ وَ تَطایُرَ الکُتُب ِ حَق ٌّ وَ ان َّ الجَنَّهَ حَق ٌّ وَ النّارَ حَق ُّ وَ ان َّ السَّاعَهَ آتِیَهٌ لا رَیب َ فِیهَا وَ ان َّ اللّه َ یَبعَث ُ مَن فِی القُبُورِ» پس بگوید: «أَ فَهِمت َ یا فُلان ُ» و به جای فلان، اسم میّت را بگوید پس از آن بگوید:

«ثَبَّتَک َ اللّه ُ بِالقَول ِ الثَّابِت ِ وَ هَداک اللّه ُ إِلَی صِرَاطٍ مُستَقِیم ٍ عَرَّف َ اللّه ُ بَینَک َ وَ بَین َ اولیائِک َ فی مُستَقَرٍّ مِن رَحمَتِه ِ» پس بگوید:

«اللّهُم َّ جَاف ِ الأَرض َ عَن جَنبَیه ِ وَ اصعَد بِرُوحِه ِ الَیک َ وَ لَقِّه ِ (6) مِنک َ بُرهَاناً اللّهُم َّ عَفوَک َ عَفوَک» (7).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، اراکی، خوئی، فاضل، سیستانی، تبریزی، صافی، زنجانی، نوری:) مستحب است قبر را..

(2) (مکارم:) مستحب است به امید این که مطلوب پروردگار باشد، امور زیر را در دفن میّت رعایت کنند: (1) قبر را به اندازه قامت انسان متوسّط گود کنند. (2) میّت را در نزدیکترین قبرستان دفن نمایند، مگر آن که قبرستان دورتر، از جهتی بهتر باشد، مثل این که افراد خوب در آنجا دفن شده اند یا مردم برای فاتحه، بیشتر به آنجا می روند. (3) هنگام دفن، جنازه را در چند قدمی ِ قبر بر زمین بگذارند و تا سه مرتبه، کم کم نزدیک ببرند و در مرتبه چهارم وارد قبر کنند. (4) اگر میّت مرد است، او را از طرف سر وارد قبر کنند و اگر زن است از طرف عرض بدن و به هنگام وارد کردن او پارچه ای روی قبر بگیرند. (5) جنازه را به آرامی از تابوت بردارند و با آرامی وارد قبر کنند، و دعاهایی که دستور داده شده پیش از دفن و موقع دفن بخوانند. (6) قبر لحد داشته باشد، یعنی آن را طوری بسازند که خاک روی بدن میّت نریزد، به این ترتیب که قسمت پایین قبر را باریکتر کنند و بعد از گذاشتن میّت در قبر، بالای آن خشت یا آجر بچینند و یا طرف قبله قبر را کمی از پایین توسعه دهند به اندازه ای که میّت در آن قرار بگیرد. (7) پشت سر میّت مقداری خاک یا خشت بگذارند که وقتی او را به طرف راست می خوابانند به عقب برنگردد. (8) بعد از گذاشتن در قبر گره کفن را باز کنند و صورت میّت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او قرار دهند. (9) کسی که میّت را در قبر می گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و غیر از خویشان میّت، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند «إِنّا لِلّه ِ وَ إِنّا إِلَیه ِ راجِعُون َ» و اگر میّت زن است کسی که با او محرم است او را در قبر بگذارد و اگر محرم نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند. (10) پیش از آن که «لحد» را به پوشانند دست راست به شانه میّت بزنند و او را حرکت دهند و سه مرتبه بگویند:..

(3) [کلمه «بِک َ» در رساله آیات عظام: گلپایگانی، خوئی، زنجانی، سیستانی، صافی، فاضل و مکارم نیست]

(4) (گلپایگانی، صافی:) الحُجَّهُ القائِم ُ المُنتَظَرُ.. (5) [کلمه «اجمعین» در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی، سیستانی و زنجانی نیست] (6) (فاضل:) وَ لَقِّنه ُ..

(7) (تبریزی:) و اگر میّت زن است، تمام خطابها و ضمیرها و افعال مؤنث ذکر شود.

(زنجانی:) و در صورتی که میت زن باشد پاره ای از این دعا تغییر می کند به این ترتیب: «اسمَعِی، افهَمِی یا فُلانَهَ ابنَهَ فُلان ٍ» و به جای «فُلانَهَ» نام میت و به جای فلان نام پدرش را بگوید و پس از آن بگوید: «هَل أَنت ِ عَلَی العَهدِ الَّذی فارَقتِنا.. أَئِمَّتُک ِ ائِمَّهُ هُدی ً ابرارٌ یا فُلانَهَ ابنَهَ فُلان ٍ» و به جای «فلانه» اسم میت و به جای فُلان اسم پدرش را بگوید پس بگوید: «اذا أَتاک ِ المَلَکان ِ المُقَرَّبان ِ رَسُولَین ِ مِن عِندِ اللّه ِ تَبارَک َ وَ تَعالی وَ سَأَلاک ِ عَن رَبِّک ِ وَ عَن نَبِیِّک ِ وَ عَن دِینِک ِ وَ عَن کِتابِک ِ وَ عَن قِبلَتِک ِ وَ عَن أَئِمَّتِک ِ فَلا تَخافِی وَ لا تَحزَنِی وَ قُولِی فی جَوابِهِما.. ثُم َّ اعلَمِی یا فُلانَهَ ابنَهَ فُلان» و به جای «فلانه» اسم میت و به جای فلان نام پدرش را بگوید و بعد بگوید: «أ فَهِمت ِ یَا فُلَانَهُ» و به جای «فلانه» اسم میت را بگوید پس از آن بگوید: «ثَبَّتَک ِ اللّه ُ بِالقَول ِ الثّابِت ِ وَ هَداک ِ اللّه ُ الی صِراطٍ مُستَقیم ٍ عَرَّف َ اللّه ُ بَینَک ِ وَ بَین َ أَولِیائِک ِ فی مُستَقَرٍّ مِن رَحمَتِه ِ» پس بگوید: «اللّهُم َّ جاف ِ الأَرض َ عَن جَنبَیها وَ اصعَد بِرُوحِها إِلَیک َ وَ لَقّها مِنک َ بُرهاناً اللّهُم َّ عَفوَک َ عَفوَک َ».

[ کسی که میّت را در قبر می گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد]

مسأله 629 خوب است به امید این که مطلوب پروردگار است کسی که میّت را در قبر می گذارد (1)، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پای میّت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میّت (2) کسانی که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند: «إِنّا لِلّه ِ وَ إِنّا إِلَیه ِ راجِعُون َ». اگر میّت زن است، کسی که با او محرم می باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد، خویشانش او را در قبر بگذارند.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (اراکی، خوئی، گلپایگانی، فاضل، تبریزی، سیستانی، صافی، زنجانی، نوری:) مستحب است کسی که میت را در قبر می گذارد..

(2) (زنجانی:) خویشان نسبی میّت.. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (628).

[قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند]

مسأله 630 خوب است به امید این که مطلوب پروردگار است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند (1) و به اندازه چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب به پاشند و بعد از پاشیدن آب، کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکه: «انّا أَنزَلناه ُ» بخوانند و برای میّت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: «اللّهُم َّ جَاف ِ الأَرض َ عَن جَنبَیه ِ وَ اصعِد الَیک َ رُوحَه ُ وَ لَقِّه ِ مِنک َ رِضواناً وَ اسکِن قَبرَه ُ مِن رَحمَتِک َ ما تُغنیه ِ بِه ِ عَن رَحمَهِ مَن سِوَاک َ». (2)

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (آیات عظام:) مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند..

(سیستانی:) مستحب است قبر را چهار گوشه بسازند..

(مکارم:) مستحب است قبر را بصورت مربع مستطیل بسازند..

(2) (زنجانی:) و اگر میت زن است دعا را به این شکل بخوانند: «اللّهُم ّ جاف ِ الأَرض َ عَن جَنبَیها وَ اصعَد الَیک َ رُوحَها وَ لَقِّها مِنک َ رِضواناً وَ أَسکِن قَبرَها مِن رَحمَتِک َ ما تُغنِیها بِه ِ عَن رَحمَهِ مَن سِواک َ».

[ پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند]

مسأله 631 پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است ولی ّ میّت یا کسی که از طرف ولی ّ (1) اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میّت تلقین کند.

این مسأله، در رساله آیات عظام: بهجت و مکارم نیست.

(1) (گلپایگانی، صافی:) از طرف میّت..

[بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتی دهند]

مسأله 632 بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را، سر سلامتی دهند ولی اگر مدتی گذشته است که به واسطه سر سلامتی دادن، مصیبت یادشان می آید، ترک آن بهتر است و نیز مستحب است تا سه روز برای اهل خانه میّت غذا بفرستند (1) و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) شایسته است تا سه روز برای اهل خانه میّت، غذا بفرستند.

[مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند]

مسأله 633 مستحب است (1) انسان در مرگ خویشان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد می کند«إِنّا لِلّه ِ وَ إِنّا إِلَیه ِ راجِعُون َ» بگوید و برای میّت قرآن بخواند (2) و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) سزاوار است..

(2) (مکارم:) و طلب آمرزش کند. [پایان مسأله]

[ جایز نیست انسان در مرگ کسی صورت و بدن را بخراشد]

مسأله 634 جایز نیست (1) انسان در مرگ کسی صورت و بدن را بخراشد (2) و به خود لطمه بزند (3).

(1) (سیستانی:) بنا بر احتیاط..

(2) (خوئی، تبریزی:) و سیلی بزند و به خود آسیب برساند.

(سیستانی:) و موی خود را بکند ولی به سر و صورت زدن، جایز است.

(3) (بهجت:) و بنا بر احتیاط فرقی بین مرد و زن نیست.

(زنجانی:) مسأله بنا بر احتیاط مستحب انسان در مرگ کسی صورت و بدن خود را نخراشد و به خود سیلی نزند و آسیب نرساند، مگر آسیب به نقص اساسی بدن بینجامد که حرام می باشد.

[ پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر]

مسأله 635 پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر (1) جایز نیست (2).

(1) (گلپایگانی:) و شوهر.. (سیستانی:) بنا بر احتیاط..

(2) (اراکی، خوئی، تبریزی:) و احتیاط واجب ((سیستانی:) و احتیاط مستحب) آن است که در مصیبت آنان هم یقه پاره نکند.

(زنجانی:) مسأله بنا بر احتیاط مستحب انسان در مرگ کسی یقه پاره نکند، بخصوص در مرگ غیر پدر و برادر.

[اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند]

مسأله 636 اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند یا اگر زن در عزای میّت صورت خود را بخراشد به طوری که خون بیاید (1) یا موی خود را بکند (2) باید (3) یک بنده آزاد کند، یا ده فقیر را طعام دهد و یا آنها را به پوشاند (4) و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد بلکه اگر خون هم نیاید بنا بر احتیاط واجب به این دستور عمل نماید.

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (خوئی، سیستانی، زنجانی، تبریزی:) صورت خود را بخراشد و خونین کند..

(صافی:) صورت خود را بخراشد به طوری که خونین شود..

(2) (گلپایگانی، اراکی:) صورت خود را بخراشد یا موی خود را بکند،..

(3) (خوئی، زنجانی، سیستانی:) بنا بر احتیاط مستحب.. (تبریزی:) بنا بر احتیاط..

(مکارم:) بنا بر احتیاط واجب باید مانند کفاره قسم را بدهد، یعنی:..

(4) (اراکی، خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(گلپایگانی، صافی:) و اگر بر هیچ یک از آنها قدرت نداشته باشد سه روز روزه بگیرد و اگر زن موی خود را در عزای میّت ببرد کفاره آن دو ماه پی در پی روزه گرفتن و یا یک بنده آزاد کردن و یا شصت مسکین طعام دادن است.

(مکارم:) بلکه اگر خون هم نیاید باید به این دستور عمل نماید. [پایان مسأله]

[در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند نکنند]                           

مسأله 637 احتیاط واجب (1) آن است که در گریه بر میّت صدا را خیلی بلند نکنند.

این مسأله، در رساله آیات عظام: اراکی و بهجت نیست

(1) (سیستانی، زنجانی:) احتیاط مستحب ّ..

[شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست]

مسأله 643 شکافتن قبر در چند مورد (1) حرام نیست (2): … سوم: آن که (11) میت بی غسل یا بی کفن (12) دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش (13) باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند (14)… [ برای مطالعه کامل این مسئله و نظر مراجع نسبت به آن از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.]

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

لینک کوتاه مطلب: http://goo.gl/IkzqHQ

*- ضمنا شما می توانید از اینجا مشترک  خبرنامه سایت شوید و جدید ترین مطالب را دریافت کنید.

• ویژه نامه احکام اموات

1. احکام محتضر / رساله 10 مرجع
2. آيا رو به قبله نمودن محتضر واجب است
3. دعا و سوره برای راحت جان دادن محتضر
4. مستحبات بعد از مرگ
5. وجوب غسل و کفن و نماز و دفن مسلمان
6. اجازه ولی یا وصی میت در دفن میت
7. احکام غسل میت / رساله 10 مرجع
8. روش تيمم ميت
9. غسل ارتماسي ميت
10. مادر حين زايمان فوت كند تكليف جنين چيست
11. احکام اموات‏ (نظر رهبری)
12. استفاده از اموال ميت در مجلس ترحيم
13. نبش قبر و انتقال اجساد چه حكمى دارد
14. حكم قبر چند طبقه

---

---

کلید: احکام دفن  احکام دفناحکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن دفن حکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفناحکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن  ر احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفن احکام دفناحکام دفن احکام دفن[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]