كفاره روزه بيمار چگونه است

اگر بیمار نتواند در ماه رمضان روزه بگیرد، باید بعد از ماه رمضان تا رمضان سال بعد قضا کند، اگر قضا کرد کفاره ندارد. اما اگر بیمار نتواند تا رمضان سال بعد قضا کند یعنی بیماری او در کل سال باشد و یا عمدا قضا نکند حکمش در ادامه مطرح می شود.

[ اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد]

مسأله 1703 اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه هایی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد که تقریباً ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد (1)، ولی اگر به واسطه عذر دیگری مثلًا برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزه هایی را که نگرفته باید قضا کند (2) و احتیاط مستحب (3) آن است که برای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد.

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

 (1) (سیستانی:) باید برای هر روز یک مُد (750 گرم تقریباً) طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها به فقیر بدهد..

(زنجانی:) باید برای هر روز یک مد که به احتیاط واجب حدود (900) گرم است طعام به فقیر بدهد..

(2) (مکارم:) احتیاط واجب آن است که روزه هایی را که نگرفته، بعد از ماه رمضان قضا کند و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر دهد، هم چنین، اگر ترک روزه به خاطر بیماری بوده، بعد بیماری رفع شده و عذر دیگری مانند مسافرت پیش آمده است.

(3) (خوئی، اراکی، فاضل، سیستانی، تبریزی، صافی:) احتیاط واجب.. (زنجانی:) احتیاط..

[ اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد]

مسأله 1704 اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او بر طرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد باید روزه هایی را که نگرفته قضا نماید (1) و نیز اگر در ماه رمضان، غیر مرض عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه مرض نتواند روزه بگیرد روزه هایی را که نگرفته باید قضا کند (2).

 این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (اراکی، سیستانی:) و بنا بر احتیاط واجب، برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد..

(2) (اراکی، خوئی، فاضل، تبریزی، سیستانی:) و بنا بر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد. (صافی:) و بنا بر احتیاط مستحب کفاره نیز بدهد.

(زنجانی:) و در هر دو صورت، بنا بر احتیاط برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1703.

[اگر مرض انسان چند سال طول بکشد]

مسأله 1707 اگر مرض انسان چند سال طول بکشد، بعد از آن که خوب شد (1) اگر تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت داشته باشد باید قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از سالهای پیش یک مد که تقریباً ده سیر است، طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد (2).

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، صافی:) باید قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از سالهای پیش یک مد طعام (گلپایگانی، صافی: یک مُد گندم یا جو و مانند اینها) به فقیر بدهد.

(زنجانی:) هر مقداری که تا ماه رمضان بعد برای گرفتن روزه قضای ماه رمضان آخر، زمان داشته باشد باید روزه بگیرد و اگر نگرفت در سالهای بعد بگیرد و قضای روزه سالهای قبل لازم نیست بلکه برای هر روز از سالهای پیش یک مد طعام به فقیر بدهد.

(2) (فاضل:) طعام به فقیر بدهد.

[کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد]

مسأله 1708 کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد (1).

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) و اگر مقداری نان دهد که گندم آن به اندازه یک مد باشد کافی است، ولی پول آن را نمی تواند بدهد مگر این که اطمینان داشته باشد آن را برای خرید نان مصرف می کند.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

کفّاره روزه مريض

364. من حدود سه سال به علت بيمارى و مصرف قرص از روزه گرفتن معاف بوده‌ام و به همين علت نمى‌‌توانستم قضاى روزه را بجا بياورم. فديه را نيز نپرداختم. اما امسال بحمدالله سلامتى حاصل شد و توانايى پرداخت فديه را نيز دارم مى‌‌خواستم ببينم در مورد سه سال گذشته وظيفه من چيست؟ (لازم به ذكر است كه قبلاً تحت تكفل پدر بوده‌ام اما از اول سال 84 استخدام شركتى شده‌ام).
ج) براى روزه‌هايى که در ماه رمضان به جهت بيمارى افطار نموده و تا رمضان سال بعد هم اين بيمارى ادامه داشته، هر روز يک مدّ (حدود 750 گرم) طعام به عنوان فديه به فقير بپردازيد و قضاى آن روزه‌ها واجب نيست مگر ماه رمضان آخر در صورتى که پس از آن سلامتى حاصل و قدرت برگرفتن روزه‌هاى قضاى آن را داشته باشيد که در اين صورت اگر تا رمضان سال بعد، قضاى روزه‌ها را نگرفته باشيد علاوه بر دادن مدّ طعام بايد قضاى آن را نيز بگيريد.

365. مادرم تقريباً سيزده سال بيمار بود و به همين دليل نمى‌‏توانست روزه بگيرد. من دقيقاً اطلاع دارم که علت روزه نگرفتن او احتياج به مصرف دارو بوده است، اميدواريم ما را راهنمايى فرماييد که آيا قضاى روزه‌ها بر او واجب است؟
ج) اگر ناتوانى او از روزه گرفتن بر اثر بيمارى بوده، قضا ندارد.

366. كسى كه چند سال مريض بوده و نتوانسته روزه ماه رمضان و قضاى آن را به جا آورد، تكليفش چيست؟
ج) در سالى كه بهبود يابد، اگر تا رمضان آينده به مقدار قضا وقت داشته باشد، بايد قضاى سال آخر را به جا آورد؛ ولى قضاى سال‌ ‏هاى گذشته لازم نيست و تنها بايد براى هر روز، يك مد طعام به فقير بدهد.

منع چشم پزشك از روزه

367. من از عينک طبى استفاده مى‌‏کنم و در حال حاضر چشمانم بسيار ضعيف است. هنگامى‌ که به پزشک مراجعه کردم به من گفت که اگر براى تقويت چشمانم تلاش نکنم، ضعيف ‏تر خواهند شد، بنا بر اين اگر از روزه ماه رمضان معذور باشم، چه وظيفه‌‏اى دارم؟
ج) اگر روزه براى چشمان شما ضرر دارد، واجب نيست روزه بگيريد، بلکه واجب است افطار کنيد و اگر بيمارى شما تا ماه رمضان آينده استمرار پيدا کرد، قضاى روزه بر شما واجب نيست، ولى واجب است که عوض هر روز يک مدّ طعام به فقير بدهيد.

تأخير در پرداخت فديه

368. اگر بر فديه چند سال بگذرد، حکم آن چيست؟ آيا چيزى بر آن افزوده مى‌‌شود؟
ج) چيزى بر آن افزوده نمى‌‌شود، ضمن آنکه دادن فديه واجب فورى نيست. استفتائات رهبر ي .

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

مسأله ۲۰۷۵. اگر انسان به علّت بیماری، روزه ماه رمضان را نگیرد و بیماری او تا ماه رمضان سال بعد طول بكشد، به گونه‌‌ای که در تمامی ایام سال نتواند روزه بگیرد، قضای روزه‏ هایی را كه نگرفته بر او واجب نیست؛ ولی پس از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد، باید برای هر‌روز یک مُدّ (تقریباً 750 گرم) طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها به فقیر بدهد که آن را فدیه سالانه هم می‌نامند و پرداخت آن قبل از فرا رسیدن ماه رمضان سال بعد، صحیح نیست؛

البتّه کسی که مثلاً سی روز کفّاره از ماه رمضان قبل به عهده دارد، می‌تواند روز پانزدهم ماه شعبان کفّاره‌ی پانزده روز را بپردازد و نیز کسی که کفّاره‌ی ده روز به عهده‌ی اوست، روز بیست و پنجم ماه شعبان می‌تواند کفّاره‌ی پنج روز را بپردازد و همینطور…؛

شایان ذکر است در این مورد و موارد ذکر شده در مسائل بعدی، سیر كردن فقیر كافی نیست و لازم است یک مد طعام را به عنوان این که مال و ملک فقیر باشد به وی بپردازد.

مسأله ۲۰۷۶. اگر بیماری انسان چند سال طول بكشد، بعد از آنكه در بین سال آخر خوب شد، باید قضای ماه رمضان سال آخر را بگیرد و قضای روزه سال‌‌های قبل که به علت بیماری، نگرفته بر او واجب نیست؛ ولی باید برای هر روز از سال‌‌های قبل یک مُد طعام به فقیر بدهد.^[۲۱]

مسأله ۲۰۷۷. اگر انسان به علّت عذر دیگری غیر از بیماری روزه نگرفته باشد و عذر او تا ماه رمضان بعد باقی بماند، روزه‏ هایی را كه نگرفته باید قضاء كند و احتیاط واجب آن است كه برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.

مسأله ۲۰۷۸. اگر فرد به علّت بیماری، روزه ماه رمضان را نگیرد و بعد از ماه رمضان، بیماری او بر طرف شود ولی عذر دیگری پیدا كند كه نتواند تا ماه رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزه‏هایی را كه نگرفته قضاء نماید و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُد طعام نیز به فقیر بدهد و همچنین اگر در ماه رمضان به جز بیماری، عذر دیگری داشته باشد و بعد از ماه رمضان آن عذر بر طرف شود و تا ماه رمضان سال بعد به علّت بیماری نتواند روزه بگیرد، باید روزه‏هایی را كه نگرفته قضاء نماید و بنابر احتیاط واجب، برای هر روز یک مُدّ طعام نیز به فقیر بدهد. رساله توضيح المسائل جامع آيت الله سيستاني .

پرسش: کسی که بیمار است و بیماری او دایمی است و هرگز نمیتواند روزه بگیرد آیا کفاره بر او تعلق می گیرد ؟

*– ضمنا شما  مي توانيد از اينجا مشترك خبرنامه سايت شويد و جديد ترين مطالب را دريافت كنيد.*- ويژه نامه احكام روزه