جهاد ابتدایی از دیدگاه رهبری
س 1048: جهاد ابتدایی در زمان غیبت امام معصوم(علیه‌السلام) چه حکمی دارد؟ آیا جایز است که فقیه جامع‌الشرایط مبسوط الید (ولیّ امر مسلمین) حکم به آن کند؟
ج: بعيد نيست که حکم به جهاد ابتدايى توسط فقيه جامع‌الشرايطى که متصدّى ولايت امر مسلمين است، در صورتى که مصلحت آن را اقتضا کند، جايز باشد، بلکه اين نظر اقوى است.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.
جهاد ابتدايي از ديدگاه مقام معظم رهبري؟
مباني فقهي جهاد ابتدايي از ديدگاه مقام معظم رهبري چيست؟
در پاسخ به سوال شما ابتدا لازم است اشاره نماييم كه در زمينه جواز يا عدم جواز جهاد ابتدايي در عصر غيبت شاهد پيدايش دو دسته از فقها و ديدگاه ها هستيم كه در اين ميان حضرت آيت الله العظمي خامنه اي جزء افرادي هستند كه جهاد ابتدايي را در دوران غيبت جايز دانسته و در نتيجه به عنوان يكي از وظايف ولي فقيه معرفي مي كنند ، اين در حالي است كه بسياري از فقها كه اكثر آنان را شامل مي شود بر خلاف اين ديدگاه ، جهاد ابتدايي را جزء اختصاصات امام معصوم و مربوط به دوره حضور مي دانند به طوري كه حتي حضرت امام خميني ره و يا صاحب جواهر كه اعتقاد راسخي به ولايت مطلقه فقيه و اختيارات ويژه آن دارند در بحث جهاد ابتدايي آن را از مختصات دوران حضور معرفي مي كنند .
از طرفي بر اساس شواهد و قرائني كه وجود دارد معظم له ، بحث جهاد ابتدايي را در مجموعه دروس خارج فقه خود مطرح كرده و مباني و استدلال هاي خويش را در اين زمينه مطرح فرموده اند . اما متاسفانه در حال حاضر متن اين دروس انتشار نيافته است و به همين دليل امكان اظهار نظر دقيق در باره مفاد و محتواي كامل ديدگاه هاي معظم له وجود نداشته و تنها بحثي كه در اين زمينه وجود دارد عباراتي است كه در پاسخ به يك استفتاء در كتاب اجوبه الاستفتائات ، ذكر شده است كه به اين شرح مي باشد: ««بعيد نيست كه حكم به جهاد ابتدائى توسط فقيه جامع الشرائطى كه متصدّى ولايت امر مسلمين است، در صورتى كه مصلحت آن را اقتضا كند، جايز باشد، بلكه اين نظر اقوى است.» (رساله اجوبه الاستفتائات ، سوال 1048)
بنابر اين تا زماني كه متن اين دروس انتشار نيافته است نمي توان دقيقا در مورد مباني اين ديدگاه از نظر حضرت آيت الله خامنه اي اظهار نظر نماييم . اما با توجه به مطالب موجود در دو زمينه مي توان اظهار نظر نمود:
1 – شواهدي مختصر از مبناي مقام معظم رهبري در اين زمينه كه اين شاهد عبارت است از بخشي از سخنان يكي از مستمعان درس خارج فقه حضرت آيت الله خامنه اي كه در آن به اين بحث اشاره اي مي نمايد و ما به منظور خالي نبودن عريضه آن را نقل مي كنيم : «بحث جهاد از آن بحث‌هايي نيست كه خيلي تفصيل يافته باشد. متأسفانه فقهاي شيعه هيچ‌گاه متصدي امور سياسي-اجتماعي نبودند ولذا طبيعتاً به مواردي مثل جهاد كه جنبه‌هاي سياسي-اجتماعي دارد، كمتر توجه شده است.
رهبر انقلاب توجه ويژه‌اي به اين موضوع داشتند. مثلاً يكي از مباحث مربوط به ولايت فقيه كه در كتاب‌الجهاد هم آن را بحث مي‌كنند، اين است كه آيا «جهاد ابتدايي» در زمان غيبت هم ممكن است؟ يعني آيا جهاد ابتدايي مشروط به حضور امام معصوم عليه‌السلام است يا نه؟ اين‌كه هر فقيه عادلي مي‌تواند اين كار را انجام دهد، مخالفيني دارد. حتي امام رحمه‌الله كه به ولايت مطلقه قائل بودند و در «كتاب‌البيع» و «تحرير‌الوسيله» تصريح كرده‌اند كه وليّ‌فقيه از تمام اختيارات حكومتي امام معصوم عليه‌السلام برخوردار است (مگر مواردي كه استثناء شده باشد و دليلي بر استثناء آن وجود داشته باشد) در كتاب تحرير‌الوسيله مي‌فرمايند كه يكي از موارد استثناء، جهاد ابتدايي است و در اين تأمل وجود دارد كه فقيه در زمان غيبت بتواند «جهاد ابتدايي» بكند. از طرفي فقيه برجسته‌اي مثل مرحوم صاحب‌جواهر با جواز «جهاد ابتدايي» در زمان غيبت مخالف بوده و يكي از استدلال‌هاي مهم ايشان عدم امكان وقوع اين مسئله است. يعني اصلاً چنين چيزي واقع نخواهد شد كه فقيهي در زمان غيبت لشگر يا سلاح و تجهيزاتي داشته باشد و امكان جنگ و فرماندهي براي او پديد بيايد! اما به ياد دارم كه رهبر انقلاب در همين درس خارج، اين احتمال را رد كردند و با دلايلي اثبات كردند كه جهاد ابتدايي در زمان غيبت و توسط فقيه عادل و باكفايت ممكن است و اين را نظر أقوي دانستند.»(پايگاه اطلاع رساني دفتر مقام معظم رهبري ، http://farsi.khamenei.ir/others-memory?id=21665 )
2 – در مورد مباني كساني كه اعتقاد دارند جهاد ابتدايي در دوران غيبت جايز مي باشد و اختصاص به حضور امام معصوم ندارد همچون شيخ مفيد ، شيخ ابوصلاح حلبي ، سلار ، مرحوم آيت الله خوئي و … كه اين مباني در دسترس ما مي باشند و تحقيقاتي نيز پيرامون آنها صورت گرفته است كه از جمله آنها مقاله اي است با عنوان «جهاد ابتدايي در عصر غيبت» نوشته آيت الله محمد مومن كه در شماره 26 فصلنامه فقه اهل بيت چاپ شده و متن كامل آن از طريق پايگاه اطلاع رساني حوزه به نشانيhttp://www.hawzah.net/fa/article/articleview/86068 قابل دسترسي مي باشد كه با مطالعه آنها تا حدود زيادي مي توان به اين مباني دست يافت .پرسمان
