اگر رکن یا غیر رکن نماز فراموش شود
فهرست این نوشتار:
در نوشتار قبل تعریف رکن و غیر رکن گفته شد در تکمیل بحث می توانید از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.
اگر رکنی از نماز را فراموش کند]
مسأله 1109 اگر رکنی از نماز را فراموش کند و رکن بعد از آن را به جا آورد، مثلًا پیش از آن که رکوع کند دو سجده نماید، نماز باطل است (1).
(1) (سیستانی:) بنا بر احتیاط. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1108.
(زنجانی:) مسأله اگر رکوع را فراموش کند و قبل از سجده دوّم یادش بیاید، باید برگردد و رکوع را انجام دهد و نمازش صحیح است و اگر بعد از این که برای سجده دوم سر را به زمین و مانند آن گذاشت یادش بیاید به احتیاط واجب دو سجده را نادیده گرفته و پس از انجام رکوع و سجود نماز را تمام کند و پس از آن نماز را دوباره انجام دهد. اگر یک سجده یا دو سجده را فراموش کند و قبل از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش بیاید، باید بازگشته و سجده فراموش شده را انجام دهد و نمازش صحیح است و اگر بعد از رسیدن به رکوع رکعت بعد یادش بیاید که یک سجده را فراموش کرده، نماز را ادامه می دهد و صحیح است و بعد از نماز قضای سجده فراموش شده و دو سجده سهو به جا می آورد و اگر یادش بیاید که دو سجده از یک رکعت را فراموش کرده، نمازش باطل است.
[ اگر رکنی را فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و رکن نیست به جا آورد]
مسأله 1110 اگر رکنی را فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و رکن نیست به جا آورد، مثلًا پیش از آن که دو سجده کند تشهد بخواند، باید رکن را به جا آورد و آن چه را اشتباهاً پیش از آن خوانده دوباره بخواند (1).
این مسأله در رساله آیت اللّه زنجانی نیست
(1) (فاضل:) و بنا بر احتیاط مستحب برای هر زیاده، دو سجده سهو به جا آورد.
(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1108.
[ اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
مسأله 1111 اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و رکن بعد از آن را به جا آورد، مثلًا حمد را فراموش کند و مشغول رکوع شود، (1) نمازش صحیح است (2).
(1) (بهجت:) و در رکوع یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بگذرد و نمازش صحیح است.
(2) (زنجانی:) نمازش را ادامه می دهد و صحیح است. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (1108).
(فاضل:) مسأله اگر یکی از واجبات غیر رکنی فراموش شود چنانچه آن واجب، واجب مستقل است مثل حمد و سوره در این صورت اگر بعد از توجه بخواهد برگردد مستلزم زیادی رکن شود مثلًا سوره را فراموش کرده و در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید نمازش صحیح است و احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو به جا آورد و اگر بازگشت مستلزم زیادی رکن نشود باید برگردد و جزء فراموش شده را به جا آورد و اعمال بعدی را به جا آورد و به احتیاط مستحب برای هر جزئی که اضافه کرده دو سجده سهو به جا آورد، امّا اگر واجبی که ترک شده مستقل نباشد بلکه در ضمن واجب دیگری باشد مثل ذکر سجده در این فرض اگر بعد از انجام واجب اصلی (سر برداشتن از سجده) یادش بیاید نمازش صحیح است و مستحب است دو سجده سهو به جا آورد.
[ اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند]
مسأله 1112 اگر چیزی را که رکن نیست فراموش کند و چیزی را که بعد از آن است و آن هم رکن نیست به جا آورد، (1) مثلًا حمد را فراموش کند و سوره را بخواند ([چنانچه مشغول رکن بعد شده باشد مثلًا در رکوع یادش بیاید که حمد را نخوانده، باید بگذرد و نماز او صحیح است و (2)] اگر مشغول رکن بعد نشده باشد (3)) باید آن چه را فراموش کرده به جا آورد و بعد از آن، چیزی را که اشتباهاً جلوتر خوانده دوباره بخواند.
(1) (زنجانی:) و هنوز وارد رکن بعد نشده یادش بیاید، مثلًا تشهد را فراموش کند و تسبیحات اربعه را خوانده هنوز وارد رکوع نشده یادش بیاید، باید آن چه را فراموش کرده، به جا آورده و بعد از آن چیزی را که اشتباهاً جلوتر خوانده دوباره بخواند و نمازش صحیح است.
(2) [قسمت داخل کروشه در رساله آیت اللّه بهجت نیست]
(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: خوئی، تبریزی و سیستانی نیست] (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1108. (فاضل:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1111.
[ اگر سجده اول را به خیال این که سجده دوم است]
مسأله 1113 اگر سجده اول را به خیال این که سجده دوم است، یا سجده دوم را به خیال این که سجده اول است به جا آورد، نماز صحیح است و سجده اول او سجده اول و سجده دوم او سجده دوم حساب می شود (1).
این مسأله، در رساله آیات عظام: بهجت و مکارم نیست
(1) (نوری:) ولی اگر بعد از نماز متوجه شود در صورت اول یک سجده جا مانده است قضای آن را به جا بیاورد و دو سجده سهو نیز به جا بیاورد و در صورت دوم چون یک سجده اضافه شده است دو سجده سهو برای آن لازم است.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
