آیا مرگ طبق اجل و تقدیر حتمی‌صورت می‌گیرد
تقدیر و اجل
آیا مرگ طبق اجل و تقدیر حتمی‌صورت می‌گیرد یا عوامل دیگری هم در آن نقش دارند؟
خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید:
«هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَی أَجَلًا وَأَجَلٌ مُّسمًّی عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ»[182]
اجل در این آیه به معنای پایان مدت است، البته یک نوع اجل مشروط میی‌باشد و دیگری اجل مسمّی، قید «عنده» در
«اجل مسمی» بیانگر آن است که در این اجل تغییری پدید نمی‌آید و کم و زیاد نمی‌کند.
«وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ»[183]؛
همین نکته که هر کس یک اجل مسمّی دارد و یک اجل مشروط در سوره غافر[184] نیز اشاره شده است.
و یا در سوره منافقین میفرماید:
«وَلَن يُؤَخِّرَ اللَّهُ نَفْسًا إِذَا جَاء أَجَلُهَ»[185] که اشاره به همان اجل حتمی‌دارد.
در سوره شریفه زمر نیز خداوند میفرماید:
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«اللَّهُ يَتَوَفَّی الْأَنفُسَ حِينَ مَوْتِهَا وَالَّتِي لَمْ تَمُتْ فِي مَنَامِهَا فَيُمْسِكُ الَّتِي قَضَی عَلَيْهَا الْمَوْتَ وَيُرْسِلُ الْأُخْرَی إِلَی أَجَلٍ مُسَمًّی إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»[186]؛
«خداست که جان مردم را هنگام مرگشان به تمام و کمال میی‌گیرد و جان کسانی را که نمرده‌اند در وقت خوابشان می‌ستاند. پس آنهایی را که حکم مرگ بر آنان گذرانده است نگاه می‌دارد و دیگران را تا سرآمدی معین به بدن‌ها بازمی‌فرستد همانا در این امر برای مردمی‌که می‌اندیشند نشانه‌هایی است بر این که تدبیر امور آدمیان در اختیار خداست».
نکته:
«لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ . يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ».
جمله یمحوالله ما یشاء، مطلق آمده است یعنی اختصاص به پدیده معینی ندارد، دلالت میکند.
از جمله «عنده ام‌الکتاب»[187] استفاده می‌شود همه دگرگونی‌هایی را که خداوند در هر زمانی پدید می‌آورد اصل و مرجعی دارد که آن هم نزد خداست و این اصل و مرجع همواره ثابت و تغییرناپذیر است.
در سوره حجر تصریح میکند که:
«وَمَا أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلاَّ وَلَهَا كِتَابٌ مَّعْلُومٌ»[188] که به معنای همان اجل مسمی‌می‌باشد.
از بیاناتی که ذکر شد معلوم میی‌گردد انسان دارای دو اجل است:
«اجل مشروط» که در کتاب محو و اثبات، ثبت گردیده است و قابل تغییر است و عوامل زیادی در تغییر این اجل دخیل‌اند؛ مانند: صله رحم، صدقه، دعا و کمک به والدین و «اجل حتمی» که یکی از مقامات علم الهی است که فوق مرتبه لوح محو و اثبات است، بلکه از مقامی‌بالاتر نتیجه تمام تغییر و تحولات در آن ثبت است و به «ام الکتاب» از آن تعبیر می‌شود.
[182]. انعام (6)، آیه 2.
[183]. نحل(16)، آیه 96.
[184]. غافر (40)، آیه 67.
[185]. منافقون (63)، آیه 11.
[186]. زمر(39)، آیه 42.
[187]. رعد(13)، آیات 38 و 39.
[188]. حجر(15)، آیه 4.
منبع: هدانا برگرفته از پرسش ها و پاسخ ها «قسمت» و «قضا و قدر».
