آيا به هر فقيري مي توان فطريه داد
آيا زكات فطره را مىتوان به خانواده فقير غير متدين داد؟؛ پاسخ مراجع عظام تقلید را در ادامه بخوانید.
آيا به هر فقيري مي توان فطريه داد
فهرست این نوشتار:
[ شرط عادل بودن و گنه کار نبودن فقیر]
مسأله 2016 فقیری که فطره به او می دهند، لازم نیست عادل باشد (1) ولی احتیاط واجب (2) آن است که به شرابخوار و کسی که آشکارا معصیت کبیره می کند (3) فطره ندهند (4)
این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست
(1) (خوئی ): ولی دادن به شرابخوار جایز نیست و احتیاط واجب آن است که به بی نماز و کسی که آشکارا معصیت می کند فطره ندهند.
(زنجانی ): ولی بنابر احتیاط به کسی که مرتکب گناه کبیره شده ، تا توبه نکرده فطره ندهند.
(2) (اراکی ): احتیاط مستحب ّ ..
(3) (اراکی )، (گلپایگانی )، (فاضل )، (صافی ): کسی که آشکارا معصیت می کند ..
(4) (تبریزی )، (سیستانی ): احتیاط واجب آن است که به شرابخوار و بی نماز و کسی که آشکارا معصیت می کند ( (تبریزی ): برای امر به معروف و نهی از منکر) فطره ندهند.
[مصرف فطریه در گناه!]
مسأله 2017 به کسی که فطره را در معصیت مصرف می کند نباید فطره بدهند.
این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست
[مقدار پرداخت فطریه به فقیر]
مسأله 2018 احتیاط واجب آن است که به یک فقیر بیشتر از مخارج سالش و کمتر از یک صاع که تقریباً سه کیلو است فطره ندهند.
(اراکی ): مسأله احتیاط واجب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع که تقریباً سه کیلو است فطره ندهند، ولی بیش از آن مانع ندارد.
(خوئی )، (گلپایگانی )، (صافی )، (تبریزی )، (زنجانی ): مسأله احتیاط واجب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع ( (زنجانی ): که مقدار آن در مسأله [1991] گفته شد) فطره ندهند، ولی اگر بیشتر بدهند اشکال ندارد.
(بهجت ): مسأله به یک فقیر نباید بیشتر از مخارج سالش فطره بدهند و بنا بر احتیاط واجب کمتر از یک صاع (تقریباً سه کیلو) نیز فطره ندهند.
(سیستانی ): مسأله احتیاط مستحب ّ آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع فطره ندهند، مگر اینکه به فقرایی که جمع شده اند، نرسد، ولی اگر بیشتر بدهند هیچ اشکال نداد.
[اگر عدم فقر فقیر بعدا مشخص شود]
مسأله 2022 اگر انسان به خیال این که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده چنانچه مالی را که به او داده از بین نرفته باشد، می تواند پس بگیرد (1) و به مستحق ّ بدهد و اگر نتواند بگیرد، باید از مال خودش فطره را (2) بدهد و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرنده فطره می دانسته ( یا احتمال می داده (3)) آنچه را گرفته فطره است ، باید عوض آن را بدهد و الّا، دادن عوض بر او واجب نیست و انسان باید دوباره فطره را بدهد (4)
این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست
(1) (گلپایگانی )، (خوئی )، (تبریزی )، (صافی )، (سیستانی ): باید پس بگیرد ..
(2) (سیستانی ): عوض فطره را ..
(3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (گلپایگانی )، (خوئی )، (اراکی )، (سیستانی )، (تبریزی ) و (صافی ) نیست ]
(4) (سیستانی ): باید عوض فطره را بدهد.
(فاضل ): مسأله اگر با اعتقاد این که کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد معلوم شود فقیر نبوده ، یا از روی ندانستن مسأله به کسی که فقیر نیست فطره بدهد، چنانچه مالی را که به او داده از بین نرفته باشد می تواند پس بگیرد و به مستحق ّ بدهد و اگر از بین رفته هرگاه کسی که آن چیز را گرفته می دانسته یا احتمال می داده که فطره است باید عوض آن را بدهد تا به مستحق ّ برسانند، ولی اگر به غیر عنوان فطره داده نمی تواند چیزی از او بگیرد و چنانچه در تشخیص مستحق ّ کوتاهی نکرده باشد مثلًا بیّنه شرعیه گواهی بر فقر او داده باشد لازم نیست دوباره از مال خود فطره بپردازد.
(مکارم ): مسأله هرگاه به گمان این که کسی فقیر است به او فطره دهند و بعد معلوم شود فقیر نبوده ، می تواند آن مال را پس بگیرد و به مستحق ّ بدهد و اگر پس نگیرد باید از مال خودش فطره را بدهد و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرنده فطره می دانسته آنچه را گرفته زکات فطره است ، باید عوض آن را بدهد و در غیر این صورت عوض بر او واجب نیست و اگر دهنده فطره در تحقیق حال فقیر کوتاهی نکرده باشد بر او هم چیزی نیست .
(زنجانی ): مسأله اگر انسان به خیال این که کسی از مصارف زکات فطره مثلًا فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد که از مصارف زکات فطره نبوده ، مثلًا فقیر نمی باشد، در مسأله همان تفصیلاتی است که در مسأله [1936] درباره زکات اموال گفته شد.
[دادن فطریه به کسی که بگوید فقیرم؟!]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
مسأله 2023 اگر کسی بگوید فقیرم ، نمی شود به او فطره داد مگر آن که اطمینان پیدا کند ( یا از ظاهر حالش گمان پیدا شود (1) که فقیر است یا انسان بداند که قبلًا فقیر بوده است (2).
این مسأله ، در رساله آیت اللّه (بهجت ) نیست
(1) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام : (نوری ) و (فاضل ) نیست ]
(2) (مکارم ): و رفع فقر او ثابت نشده باشد.
(گلپایگانی )، (سیستانی )، (صافی ): مسأله اگر کسی بگوید فقیرم ، نمی شود به او فطره داد مگر آن که از گفته او اطمینان پیدا شود یا انسان بداند که قبلًا فقیر بوده است .
(خوئی )، (تبریزی ): مسأله اگر کسی بگوید فقیرم ، می شود به او فطره داد، ولی اگر بداند که قبلًا غنی بوده است ( (تبریزی ): بنا بر احتیاط لازم ) به مجرد گفتنش نمی شود فطره به او داد مگر آن که از گفته او اطمینان پیدا شود.
(زنجانی ): مسأله اگر کسی بگوید فقیرم ، تا از گفته وی برای انسان اطمینان پیدا نشود، نمی شود به وی فطره داد، مگر انسان بداند که قبلًا فقیر بوده است که بدون اطمینان هم می شود به وی فطره داد.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
کيفيت پرداخت زکات فطره
240. آيا زكات فطره را مىتوان به خانواده فقير غير متدين داد؟
ج) در زكات فطره، عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مىدهد، بنابر احتياط نبايد زكات فطره داد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای.
تبصره:
1- غير سادات نمى‌توانند به سادات فطريه پرداخت نمايند.2- اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمى‌‌توان چيزى از زكات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دين و يا مايحتاجى كه تأمين آن بر پدر واجب نيست اشكال ندارد.استفتائات جديد رهبري.
– احتياط واجب آن است كه زكات فطره را به فقراي شيعه اثنا عشري بدهد اگر چه در شهر ديگر باشند و چون نقل اين زكات به شهر ديگر خلاف احتياط است اگر در شهر خودش فقير شيعه نباشد مال خود را به شهر ديگر ببرد و در آنجا به قصد زكات به شيعه بدهد.
– اگر طفل شيعهاي فقير باشد، انسان ميتواند فطره را با اذن ولي شرعي او به مصرف او برساند، يا به واسطه دادن به ولي طفل، ملك طفل نمايد.
– فقيري كه فطره به او ميدهند، لازم نيست عادل باشد ولي احتياط واجب آن است كه به شراب خوار و كسي كه آشكارا معصيت ميكند فطره ندهند.
– به كسي كه فطره را در معصيت مصرف ميكند نبايد فطره بدهند.
– احتياط واجب آن است كه به يك فقير كمتر از يك صاع كه تقريباً سه كيلو است فطره ندهند. ولي اگر بيشتر بدهند اشكال ندارد.
– اگر كسي بگويد فقيرم، نميشود به او فطره داد، مگر آن كه از گفته او اطمينان پيدا شود، يا انسان بداند كه قبلا فقير بوده است.
زكات فطره را نمي‌توان به واجب النفقه داد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی صافي گلپايگاني.
مسأله ۲۰۰۴ ـ کسی که مخارج سال خود و عیالش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و عیالش را بگذراند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
مسأله ۲۰۱۸ ـ کسی که سید نیست، نمی‌تواند به سید فطره بدهد، حتی اگر سیدی نان‌خور او باشد، نمی‌تواند فطره او را به سید دیگری بدهد.
مسأله ۲۰۲۳ ـ زکات فطره را ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید فقط به فقرا داد ـ و منظور فقرای شیعه است ـ که دارای شرایط گذشته در مستحقین زکات مال هستند، و چنانچه در شهر از فقرای شیعه کسی نباشد می‌تواند آن را به فقرای دیگر مسلمانان داد، ولی در هر صورت نباید به ناصبی داده شود.
مسأله ۲۰۲۵ ـ فقیری که فطره به او می‌دهند، لازم نیست عادل باشد، ولی احتیاط واجب آن است که به شرابخوار، و بی‌نماز، و کسی که آشکارا معصیت میکند، فطره ندهند.
مسأله ۲۰۲۶ ـ به کسی که فطره را در معصیت مصرف میکند، نباید فطره بدهند.
مسأله ۲۰۲۷ ـ احتیاط مستحب آن است که به یک فقیر کمتر از یک صاع فطره ندهند، مگر اینکه به فقرایی که جمع شده‌اند نرسد، ولی اگر بیشتر بدهند هیچ اشکال ندارد.
مسأله ۲۰۳۱ ـ اگر انسان به خیال اینکه کسی فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد فقیر نبوده، چنانچه مالی را که او داده از بین نرفته باشد، باید پس بگیرد و به مستحق بدهد، و اگر نتواند بگیرد، باید از مال خودش عوض فطره را بدهد، و اگر از بین رفته باشد، در صورتی که گیرنده فطره میدانسته آنچه را که گرفته فطره است، باید عوض آن را بدهد، و اگر نمیدانسته، دادن عوض بر او واجب نیست، و انسان باید عوض فطره را بدهد.
مسأله ۲۰۳۲ ـ اگر کسی بگوید فقیرم، نمیشود به او فطره داد، مگر آنکه از گفته او اطمینان پیدا شود، یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی سيستاني
شرایط فقیرى که فطره مى گیرد (1710)
مسأله 1710ـ زکات فطره را بنابر احتیاط واجب باید فقط به فقرا و مساکین بدهند مشروط بر این که مسلمان و شیعه دوازده امامى باشند و به اطفال شیعه که نیازمند هستند نیز مى توان فطره داد، خواه به مصرف آنها برسانند یا از طریق ولى طفل به آنها تملیک کنند.
عدالت شرط نیست (1711)
مسأله 1711ـ فقیرى که فطره مى گیرد لازم نیست عادل باشد، ولى احتیاط واجب آن است که به شرابخوار و کسى که آشکارا معصیت کبیره مى کند فطره ندهند و همچنین به کسانى که فطره را در معصیت خداوند مصرف مى کنند.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی مكارم شيرازي.
