خمس افراد نابالغ (قبل از سن تكليف)
فهرست این نوشتار:
خمس افراد نابالغ
سال خمسى نابالغ
پرسش 25 . آيا به جوان نابالغ كه سرمايه اى داشته و از آن منافعى به دست آورده، خمس واجب است؟
آيات عظام امام، بهجت، خامنه اى و مكارم: بنابر احتياط واجب، بايد خمس آن را پس از بلوغ بدهد.
آيه اللّه تبريزى: خير، واجب نيست بعد از بلوغ خمس آن را بدهد.
آيات عظام سيستانى، فاضل، صافى، نورى و وحيد: آرى، بر ولى او واجب است خمس آن را بدهد و چنانچه آن را نپرداخت، بايد خود طفل بعد از بلوغ، خمس آن را بدهد[3].
- [1]. توضيح المسائل مراجع، م 1794؛ خامنه اى، اجوبة، س 1035.
[2]. تبريزى، توضيح المسائل، م 1802.
[3]. توضيح المسائل مراجع، م 1794؛ نورى، استفتاءات، ج 2، س 382؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1802. (احكام خمس،پرسمان).
[خمس سرمایه بچه نابالغ]
مسأله 1794 اگر بچه صغیر سرمایه‌ای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید بنا بر احتیاط واجب بعد از آن که بالغ شد، باید خمس آن را بدهد (1)
(1) (گلپایگانی)، (صافی)، (نوری): ولی ّ او می‌تواند پیش از بلوغ او خمس او را بدهد و اگر بعد از تمام شدن سال خمس را ندهد نمی‌تواند در آن مال تصّرف نماید و در این صورت بر خود صغیر واجب است بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.
(خوئی)، (تبریزی): واجب نیست بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.
(بهجت): مسأله در تعلّق خمس به سودی که به مال طفل تعلّق میگیرد اشکال است و ظاهر عدم تعلّق ِ خمس است به مال ِ طفل، ولی أحوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلّق آن گذشتن سال بر اوّلین سودی است که علم به وقت ِ آن دارد.
(فاضل): مسأله اگر بچه صغیر مالی داشته باشد که متعلق خمس شده مثلًا درآمدی کسب کرده که زائد بر مؤونه سال او بوده یا معدن استخراج کرده، پرداخت خمس آن واجب است و بنا بر احتیاط واجب ولی ّ او باید خمس آن را بدهد و الا خود او بعد از بلوغ باید بلا فاصله خمس آن را بدهد.
(مکارم): مسأله هرگاه بچه صغیر درآمدی داشته باشد و از هزینه سال او اضافه بماند بنا بر احتیاط واجب باید بعد از آنکه بالغ شد، خمس آن را بدهد.
(سیستانی): مسأله اگر برای بچه صغیر منافعی بدست آید، هر چند از هدایا باشد، اگر در اثناء سال در مؤونه او مصرف نشود، خمس به آن تعلّق میگیرد و بر ولی ّ صغیر واجب است که خمس آن را بدهد و چنانچه نداد، برصغیر پس از بلوغ واجب است که خود، خمس آن را بدهد.
(زنجانی): مسأله اگر برای بچه صغیر یا دیوانه منافعی بدست آید، همچون دیگر افراد متعلّق خمس می‌باشد و باید ولی ّ آنها خمس آن را بپردازد و اگر ندهد، بعد از آن که بچه بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید باید خمس آن را بدهد.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
خمس افراد نابالغ
خمس درآمد کودک
سؤال۶:پدری به فرزندش پول بخشیده و از طرف کودک در حساب بانکی گذاشته است، آیا خمس سودی که به این پول تعلق میگیرد، باید پرداخت شود؟ در صورت وجوب، پدر باید خمس آن را پرداخت کند؟
جواب: پدر تکلیف ندارد، بنابر احتیاط واجب کودک باید پس از بلوغ، خمس سودی را که قبل از بلوغ به دست آورده و تا زمان بلوغ بر مِلکش باقی مانده است، بپردازد.
س297: آیا خمس و زکات بر کودکانی که هنوز به سن تکلیف نرسیدهاند، واجب میشود؟
ج) زکات مال بر شخص غيربالغ واجب نيست، ولی اگر خمس به مال او تعلّق بگيرد (مثل اينکه معدن يا حلال مخلوط به حرام باشد)، بر ولی شرعی او پرداخت آن واجب است، مگر خمسِ سودِ حاصل از تجارت با اموالِ او يا منافع کسبش که پرداخت آن بر ولی واجب نيست، بلکه بنابر احتياط در صورتی که سود حاصله باقی بماند ادای خمس آن بر خود طفل بعد از رسيدن به سن تکليف، واجب است.
س298: آیا سهم سادات «کثرهم الله تعالی» و سهم امام «علیه السلام» به منفعت کسب کودکان تعلّق میگیرد؟
ج) بنابر احتياط بر آنان واجب است که بعد از رسيدن به سن بلوغ خمس منفعت کسب خود را که قبل از بلوغ به دست آوردهاند و تا زمان بلوغ بر ملک ايشان باقی مانده است، بپردازند.
س299: اموالی را از محل پولی که بنیاد شهید ماهیانه به فرزندان صغیر شهدای عزیز میپردازد یا از محل سود کارخانه یا زمین زراعی که ملک بعضی از شهدای عزیز جهت امرار معاش‌شان بوده، برای فرزندان شهدا پس‌‌انداز کردهایم و گاهی مقداری از این اموال پس انداز شده برای تأمین نیازهای ضروری آنان مصرف میشود. خواهشمندیم بیان فرمایید که آیا این سودها و حقوق پس‌‌انداز شده خمس دارد یا اینکه تا زمانی که بزرگ نشدهاند، خمس ندارد؟
شاید این مطالب را هم بپسندید:
ج) آنچه به فرزندان عزيز شهدا از پدران آنان به ارث میرسد و يا توسط بنياد شهيد به آنان پرداخت میشود، خمس ندارد، ولی از سود حاصل از ارث يا هديهای که بنياد شهيد به آنان میدهد، آن مقداری که تا زمان رسيدن به بلوغ شرعی در ملک آنان باقی میماند، بنابر احتياط بر هريک از آنان واجب است که بعد از رسيدن به سن تکليف، خمس آن را بپردازد.
س300: من دختری 10 ساله هستم شهریور سال 83 به سن تكلیف رسیده‌ام از زمان بچگی تاكنون هرچه عیدی گرفته‌ام یا دیگران به من بخشیده‌اند توسط پدر و مادرم در حساب بلند مدت پس‌‌انداز و مقداری سود به آن تعلّق گرفته است حالا می‌خواستم بدانم شهریور امسال كه یك سال از سن تكلیف من می‌گذرد چگونه باید خمس مالم را حساب كنم.
ج) در فرض سؤال پرداخت خمس سودی كه قبل از به تكليف رسيدن شما بدست آمده و الان باقی است بنابر احتياط پس از رسيدن به سن تکليف بر شما واجب است. و همين‌طور پرداخت خمس سودی كه بعد از بلوغ برای شما حاصل مي‌شود واجب است.
اجوبه الاستفتائات.
درآمدهای قبل از بلوغ
سؤال۹: شخصی که درآمدهایی از قبل از بلوغ داشته است، شروع و مبدأ سال خمسی او هنگام اولین درآمد این شخص است یا درآمدهای قبل از بلوغ ملاک نمی باشد؟
جواب: مبدأ سال خمسی، اولین درآمد ـ هر چند قبل از بلوغ ـ است.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.
سؤال 177 ـ آیا هبه پدر به فرزند نابالغ خمس دارد؟
جواب: احتیاط واجب آن است که اگر پدرى به فرزند نابالغ خود چیزى ببخشد فرزند پس از بلوغ خمس آن را بپردازد.
سرمایه گذاری برای فرزند نابالغ در قالب سهام
مطابق نظر آيت الله سيستاني
مسأله ۲۳۸۷. اگر برای بچّه نابالغ یا مجنون (دیوانه)، درآمد و منافعی بدست آید – هرچند از هدایا باشد – اگر در بین سال تلف نشده باشد و در مؤونه او مصرف نشود، خمس به آن تعلّق میگیرد و بر ولیّ بچه نابالغ یا مجنون واجب است‌كه خمس آن را از مال بچّه یا دیوانه بدهد و چنانچه ولیّ، آن را پرداخت نکند، بر بچه نابالغ پس از بلوغ و بر مجنون بعد از هوشیاری و سلامت، واجب است كه خود، خمس آن را بدهد ولی اگر بچه نابالغی که ممیز است، از مجتهدی تقلید می‌كند كه معتقد است مال بچه نابالغ خمس ندارد ولیِّ او حقّ پرداخت خمس مال او را از مال وی ندارد. رساله توضیح المسائل آیت الله سیستانی.
پرسش: آیا خمس فرزندان خود را که هنوز مکلّف نیستند از اموال آنها پرداخت کنند ؟
پاسخ: بر پدر واجب است که خمس متعلق به اموال فرزند نابالغ را بپردازد و می تواند از مال خود آنها بدهد .
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.
آيت الله شبيري زنجاني
سوال
283 – آیا اموالي كه متعلق به كودكان نابالغ یا دیوانگان است و با هبه، ارث و طرق ديگر حاصل شده، مشمول خمس است؟ و اگر ولی آنها برایشان با اموال خود آنها چيزي بخرد، تكليف خمس آنها به چه صورتي است؟
پاسخ
اگر بچه صغیر و دیوانه منافعی که متعلق خمس است بدست آورد، باید ولی آنها خمس را بپردازد واگر ندهد بعد آن که بچه بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید باید خمس آنرا بدهد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.
- خمس
- خمس درآمد و منفعت
- درآمدومنفعت ازراه غیرکسب وکار(هدیه…)
- خمس مهریه و ارث
- خمس صرفه جویی و قناعت در مخارج
- خمس کشاورزی و باغداری
- خمس فقیر
- خرید و فروش با پول و مال خمس داده نشده
- خمس معامله یا دریافت مال از کافر
- خمس افزایش قیمت سرمایه
- کسر ضرر و خسارت از خمس
- حکم مخارج و هزینه ها در بین سال خمسی
- خمس جهیزیه
