خلاصه زندگی امام علی علیه السلام

اجمالى از زندگانى على (ع ) و اشاره اى به شخصيت روحانى و مقام علميايشان بيان كنيد.

امام على (ع) درده سال پيش از بعثت متولد شد پدرش بزرگ و سرور طايفه بنى هاشم حضرت ابوطالب فرزند عبدالمطلب فرزند هاشم بود و مادرش فاطمه بنت اسدفرزند هاشم. على (ع) از آغاز تحت كفالت پيغمبر قرار داشت و در دامن پر مهرش پرورش يافت تااينكه آن حضرت به نبوت مبعوث گرديد على (ع) هنوز به سن بلوغ نرسيده بود كه به پيغمبر اسلام ايمان آورد و پيغمبر نيز ايمان او را به احسن وجه پذيرفت. رسول گرامى اسلام جلوتر در ميان انبوه مردم اعلام كرده بود كه: هر كس براى نخستين بار به او ايمان بياورد، خليفه و جانشين او خواهد بود، بدين ترتيب خلافت و وصايت براى على عليه السلام مسلم و قطعى شد. على (ع) در تمام مراحل زندگانى پيش از هجرت و پس از آن و حتى تا رحلت پيغمبرمانند سايه او را دنبال مى كرد و آخرين فردى بود كه از پيغمبر جدا شد (در آن هنگام كه با دو دست خويش جسم پاك و پاكيزه رسول خدا را در دل خاك پنهان كرد). على (ع) تنها محرم اسرار پيغمبر بود و در خلوت و جلوتش همراه وى بود، اوخطيب ترين، سخنورترين، فصيحترين عرب و دانشمندترين افراد امت اسلامى پس ازحضرت محمد (ص) بود كه خود فرمود: علمنى رسول اللّه الف باب من العلم ينفتح من كل باب الف باب (1) يعنى رسول خدا هزار نوع دانش به من آموخت كه از هر يك هزار باب گشوده مى شود. او پرهيزگارترين، زاهدترين و بى ميل ترين مردم نسبت به دنيا بود، به ضعفا وكودكان يتيم و بى سرپرست بسيار روف و مهربان بود. او نسبت به تهيدستان و مستمندان دلى نازك و قلبى آكنده از مهر و صفا داشت، خوددر شكل و صورت آنها ميزيست حتى در آن روزگار كه كرسى خلافت اسلامى و سرير قدرت وحكومت در ظاهر نيز براى او مسلم شد، باز روش و سيره اش همين بود و ابدا تغييرى در آن نداد.

او يگانه مرد شجاع و نيرومندى بود كه تاريخ نظيرش را نشان نداده است و در پرتوشمشير او پايه هاى دين استوار گرديد. على (ع) در راه خدا بسيار سختگير و بى گذشت بود. هرگز از حقى نميگذشت و به باطلى نميگرائيد. مقصود ما از طرح اين مطالب ثناگوئى و بيان فضايل و مناقب نيست بخدا قسم امام على (ع) مقياسى است كه بايد فضايل با او سنجيده شود و ميزانى است كه اعمال وكردارها بواسطه رفتارهاى او، بايستى مورد ارزيابى قرار بگيرد. علاوه بر اين بحث فلسفى بايد از هر نوع مديحه سرائى اشخاص و يا قدح و تعبير ايشان بركنار باشد وانگهى ما در اين رساله هرگز هدف مذهبى نداريم بلكه تنها هدف ومقصدمان از اشاره كردن به گوشه اى از فضايل على (ع) است كه خواننده عزيز مجموعه صفات او را از ديدگاه روانى و اخلاقى در مد نظر خويش قرار دهد و پس از مقايسه بين آنها، اين نتيجه را بگيرد كه آن بزرگوار تمام صفات كمال انسانى را از لحاظجسم و روح دارا بوده و با كليه وجود با ارزشش براى درك و پذيرش حقيقت كاملاآمادگى داشته است و اين آخرين شرط ورود به مسائل فلسفى خصوصا فلسفه الهى است وشخصى كه اينگونه مباحث را مطرح مى سازد، بايستى حائز چنين شرايطى باشد. چون مباحث فلسفه الهى فردى لازم دارد كه بتواند نظر عاليش به مسائل آن برسد وسينه گشاده و وسيعش براى نگهدارى آنها گنجايش داشته باشد تا آن همه ذخايرارزنده فكرى را در خود نگاه بدارد و ضمن آموزش با بيان شيوا و رسايش منتشرسازد. از شگفتيهاى زندگانى على (ع) اين است كه او تمام ملكات پسنديده و صفات عاليه انسانى را در آخرين درجه كمال دارا بود. على (ع) پيشوا به معناى واقعى كلمه و رهبر لايق در تمام شئون مادى و معنوى است و بر خلاف آنچه كه نوابغ روزگار و مردان فوق العاده را مى يابيم، على (ع) در باب هر فضيلت و در هر هدف عالى بشرى نمونه بارز و فرد اكمل محسوب مى گردد.

غالبا اگر شخصى شجاع، نيرومند و داراى ابهت و عظمت و حوادث ترسناك و هراس انگيز و روبرو شدن با قهرمانان چيره دست او را نترساند، چنين شخصى از لحاظفكرى و تدبير امور، دستش كوتاه و دلش از رحم و مروت دور مى باشد. و اگر فردى بسيار عابد، زاهد و پرهيزگار باشد و در زهد و عبادت به درجه اعلى برسد و با بصيرت و دقت تمام تن و روان خويش را رياضت دهد و به عبادتهاى جانكاه و توان فرسا بپردازد، نوعا همچون فردى در امر كشوردارى و سياست و اداره امورملت پياده و عاجز و وامانده خواهد بود و قادر به تشخيص خيرانديشى و تميز آن ازخيانت و فريبكارى نبوده و به طرق چاره جوئى دقيق واقف نخواهد بود. و به همين ترتيب است ساير كمالات نفسانى و خصلتهاى بشرى كه اگر فردى در يك جنبه سرآمد باشد، از ديگر لحاظ ضعيف خواهد بود و اين بدان علت است كه نفس انسان داراى نيرو و استعدادى است كه اگر به سوى يك هدف مصروف شود، ديگر خواسته هاى او رو به ضعف و سستى خواهد گذاشت و اگر اين نيرو تقسيم گردد و براى هر هدف ومقصودى مقدارى نيرو و استعداد صرف شود، جملگى ناقص و ناتمام خواهد بود. در قرآن كريم گويد: ما جعل اللّه لرجل من قلبين فى جوفه (1) يعنى خدا دراندرون انسان بيش از يك دل قرار نداده است. ليكن على (ع) بى تامل و انديشه پا در عرصه حيات نگذاشته و زمام نفس خويش را به دست هوى و خواهشهاى نفسانى نداده بود تا هر چه آن بخواهد برگزيند و در آنچه كه بخواهد تصرف نمايد. بلكه على (ع) را يك كشش روحانى و يك جنبه الهى احاطه كرده بود و در نتيجه همه چيز جز خدا را از ياد برده بود. او تمام نيازمنديهاى مادى بشرى را كه بسوى نفس و خواسته هاى آن مى كشاند كنارگذاشته و كليه علائق مادى را كه بسوى لذات و شهوات سوق مى دهند، از خود دورساخته بود لذا راهى جز راه حق برايش باقى نمانده بود و هدفى غير از خود حقيقت وواقعيت در نظر او جلوه اى نداشت.

و همين نكته اساسى بود كه موقعيت او را در برابر هر پيش آمد و موضوعى، روشن ميساخت و به هنگام وجود عوامل و علل گوناگون او را به طرف حق و واقعيت راهنمائى مى كرد. (3) و اين معنا با ملاحظه تاريخ زندگانى و سيره آن حضرت كه بدست ما رسيده است، كاملاروشن مى گردد و سخنانى كه از آن بزرگوار در زمينه هاى مختلف براى ما به ميراث مانده، اين حقيقت را واضح و آشكار مى سازد. اين كلام توحيدى و عرفانى از سخنان على (ع) است: ما رايت شيئا الا و رايت اللّه قبله، يعنى چيزى را نديدم مگر اينكه جلوتر خدا در نظرم متجلى گرديد. و هم او بود كه فرمود: لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا (4) يعنى هرگاه پرده ها از روى اسرار خلقت بيافتد بر يقين من چيزى افزوده نمى شود. اين دو كلام از نقطه نظر فلسفى از جامعترين سخنان و شگفت انگيزترين بيانات است و جز از على (ع) سابقه ندارد همان على كه پيامبر درباره اش فرمود: لا تلومواعليا فانه ممسوس فى اللّه (5) يعنى على را سرزنش و نكوهش نكنيد او فانى در خدااست. و باز فرمود: على مع الحق و الحق مع على (6) على همراه حقيقت و حقيقت هميشه همراه على است. ما نيازى به توضيح نداريم كه همچون صفت و خصوصيت يعنى همراه و ملازم حق و حقيقت بودن، رساترين و نزديكترين وسيله براى رسيدن به معارف حقه و علوم حقيقى ويگانه راه اطلاع بر فلسفه الهى است.

بررسى هاى اسلامى، طباطبائى- سيد محمد حسين 1- مراجعه شود به كتاب احقاق الحق آراسته به تعليقات و اضافات و مقدماتى ازحضرت آيه اللّه سيد شهاب الدين نجفى دام ظله جلد 6 صفحه 40 الا اينكه حديث منقول در آن جا چنين است 000 يفتح كل باب الف باب به جاى ينفتح من كل باب الف ب

به نقل از سايت تبيان