آیا حرام بودن شراب در قرآن آمده است

آيات صريح قرآن درباره حرام بودن مشروب كدام است؟

آيه 90 و 91- بقره، آيه 219)).

در قرآن كريم آيات بسيارى درباره شراب نازل شده است كه ما به برخى از آنها اشاره مى كنيم:

حرمت شراب‏

در رابطه با حرمت شراب گفتنى است كه بيان احكام در صدر اسلام به صورت تدريجى بوده است. چون پذيرش لازم براى بيان دفعى وجود نداشته است. از همين رو در آيه 219 سوره بقره، «يسئلونك عن الخمر و الميسر قل فيهما اثم كبير و منافع للناس و اثمهما اكبر من نفعهما و يسئلونك ما ذا ينفقون قل العفو كذلك يبين الله لكم الايات لعلكم تتفكرون» ابتدا نفع و ضررهاى مسكرات و اين كه مضار آن بيشتر از منافع آن است بيان گرديده ولى بعدا در آيه 90 سوره مائده حرمت آن به طور كلى بيان گرديده است.

در اينجا چند مسئله بايد مورد توجه قرار گيرد:

الف. بايد گفت كه مسئله حرمت خمر و شراب، در همه اديان الهى حرام بوده، و هيچ آيينى كه از تحريف بشر مصون مانده باشد، شرب خمر را جايز نمى‏داند. روايتى از امام رضا عليه السلام نقل شده است كه فرمودند: ما بعث الله نبيا الا بتحريم الخمر… (صدوق، التوحيد) خداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرد، مگر آنكه شراب را در شريعت او حرام نمود. بنابراين تصور اين كه حرمت شراب فقط مربوط به دين اسلام است، تصورى نادرست مى‏باشد و اينكه امروزه در برخى اديان شرب خمر را حلال مى‏شمارند، اين خود يكى از نشانه‏هاى تحريف‏هايى است كه در آيين‏هاى الهى به دست بشر صورت گرفت (ر. ك: ذبيح الله محلاتى، ساحل نجات در مضرات شراب، ترياك، قمار، موسيقى، تهران، 1332) كه نمونه بارز آن را مى‏توان در دين يهود، و همين طور در تحريفاتى كه در دين مسيح توسط پولس قديس صورت يافت، پى‏گرفت.

ب. بايد دانست احكام الهى براساس مصالح و مفاسد است يعنى حلاليت نشانه مصلحت و فايده داشتن آن براى انسان است و حرمت نشانه مفسده و ضررى است كه آن براى انسان دارد.

البته احكام الهى مورد وضعى است و ممكن است بنا بر مصالح مهمتر و يا به دلايل ويژه ديگرى مدتى براى برخى مردم ابلاغ نشود و يا واجب نشود مانند ماهى‏گيرى كه كارى حلال است ولى روزهاى شنبه براى يهوديان حرام شده است. اما اين گونه موارد با حرمت ذاتى برخى چيزها مانند گوشت، خون و شراب فرق مى كند.

ج. ضرر و زيان فردى و اجتماعى شراب بر كسى پوشيده نيست، هر چند ممكن است منافع زودگذر و اندكى داشته باشد چنان كه قرآن كريم هم تصريح فرموده است: «يسئلونك عن الخمر والميسر قل فيهما اثم كبير و منافع للناس و اثمهما اكبر من نفعهما» درباره شراب و قمار از تو مى پرسند، بگو: در آن دو گناهى بزرگ و سودهايى براى مردم است و [لى‏] گناهشان از سودشان بزرگتر است»(1)

و نيز در آيه 90 و 91 از سوره مائده، قمار بازى و مى گسارى اعمالى پليد و از ابزار شيطان معرفى شده است.

ضررهاى بس گرانى كه بر اثر شراب خوارى بر روح و جسم انسان وارد مى شود، به گونه اى: «انما الخمر والميسر والانصاب والازلام رجس من عمل الشيطان فاجتنبوه…» است كه فغان دانشمندان، روان شناسان و پزشكان جوامع غربى را درآورده است، در اينجا نظريه دانشمندان را در مورد زيان هاى شراب به طور فشرده بيان مى كنيم:

1 اثر الكل در عمر انسان يكى از دانشمندان مشهور غرب اظهار مى دارد كه هرگاه از جوانان 21 ساله تا 23 ساله معتاد به مشروبات الكلى، 51 نفر بميرند، در مقابل از جوان هاى غير معتاد، 10 نفر هم تلف نمى شوند.

دانشمند مشهور ديگرى ثابت كرده است كه جوان هاى 20 ساله، كه انتظار مى روند پنجاه سال عمر كنند در اثر نوشيدن الكل، بيشتر از 35 سال عمر نمى كنند.

2 اثر الكل در نسل بشر دانشمندان به تجربه ثابت كرده اند، كسى كه در حين انقاد نطفه مست است، 35 درصد از عوارض الكليسم حاد را به فرزند خود منتقل مى كند و اگر زن و مرد هر دو مست باشند، صد در صد عوارض حاد در بچه ظاهر مى شود، براساس آمارى كه در اين زمينه وجود دارد، كودكانى كه زودتر از وقت طبيعى به دنيا آمده اند، از پدران و مادران الكلى 45 درصد و از مادران الكلى 31 درصد و از پدران الكلى 17 درصد بوده اند. كودكانى كه هنگام تولد توانايى زندگى را ندارند، از پدران الكلى 6 درصد و از مادران الكلى 45 درصد و نيز كودكانى كه فاقد نيروى كافى عقلايى و روحى بوده اند، از مادران الكلى 75 درصد و از پدران الكلى نيز 75 درصد بوده است.

3 اثر الكل در اخلاق در شخص الكلى عاطفه خانوادگى و محبت نسبت به زن و فرزند ضعيف مى شود، به طورى كه مكرر ديده شده كه پدرانى، فرزندان خود را با دست خود كشته اند.

4 زيان هاى اجتماعى الكل طبق آمارى كه «انيستتوى» پزشكى قانونى شهر «نيون» در 1961 تهيه نموده است، جرايم اجتماعى الكليست ها از اين قرار است:

مرتكبين قتل هاى عمومى 50 درصد. ضرب و جرح ها در اثر نوشيدن الكل 77/ 8 درصد. سرقت هاى مربوط به الكليست ها 88/ 5 درصد. جرايم جنسى مربوط به الكليست ها 88/ 8 درصد مى باشد. اين آمار نشان مى دهد كه اكثريت قاطع جنايات و جرايم بزرگ در حال مستى روى مى دهد. خلاصه ضررهاى شراب آن قدر زياد است كه به گفته يكى از دانشمندان اگر دولت ها ضمانت كند درب نيمى از ميخانه ها را ببندند، مى توان ضمانت كرد كه از نيمى از بيمارستان ها و تيمارستان ها بى نياز شويم». (ناصر مكارم شيرازى، تفسير نمونه، ج 2، ص 74، تهران، دارالكتب، چاپ پانزدهم، 1362).

به خاطر همين آثار منفى و خانمانسوز شراب خوارى است كه اسلام آن را تحريم كرده و آياتى بر مذمت ميگسارى نازل شده است.

(1) (بقره، آيه 219). پرسمان.