نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد

در نوشتار قبل «احکام نافله از رساله 10 مرجع» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

نافله به معني دنباله يا نوه و يا غنيمت مي باشد. در اصطلاح فقها به نمازهاي مستحبي گفته مي شود كه در زمانهاي مخصوصي خوانده مي شود. كه در ادامه بدان اشاره مي گردد ، البته گاهي تمام نمازهاي مستحبي را نيز نافله گويند كه فعلا اين معناي عام منظور ما نيست.

عن ابی عبدالله (ع) قال: « الفریضةُ والنافلةُ احدی و خمسون رکعةً. منها رکعتان بعد العتدیةِ جالساً تعدّان برکعةٍ وهو قائمٌ الفریضةُ منها سبع عشرة رکعةً والنافلةُ اربعُ و ثلاثون رکعةً» الكافي ج3، ص۴43. 

«نماز های واجب و نافله پنجاه و یک رکعت هستند. از نافله دو رکعت بعد از عشاء نشسته خوانده می‌شود و ایستاده بخواند یک رکعت محسوب می‌شود نماز های واجب هفده رکعت می‌باشد. ونماز های نافله سی و چهار رکعت می‌باشند».

نافله صبح : 2 ركعت است كه پیش از نماز صبح خوانده می‌شود.

نافله ظهر : 8 ركعت است .وقت نافله ظهر همان وقت نماز واجب ظهر است و پیش از نماز واجب ظهر خوانده می‌شود

نافله عصر : 8 ركعت است.  وقت نافله عصر همان وقت نماز واجب عصر است. و پیش از نماز واجب عصر خوانده می‌شود.

نافله مغرب : 4 ركعت است . وقت نافله مغرب همان وقت نماز واجب مغرب است و بعد از نماز مغرب خوانده می‌شود.

نافله عشا : 2 ركعت است(بصورت نشسته خوانده مي شود). وقت نافله عشاء همان وقت نماز واجب عشاء است و بعد از نماز عشاء خوانده می‌شود.

نافله شب (نماز شب) : 11 ركعت است وقت نافله شب از نصف شب است تا اذان صبح است. (از يازده ركعت نافله شب، هشت ركعت آن بايد به نيت نافله شب، و دو ركعت آن به نيت نماز شفع، و يك ركعت آن به نيت نماز وتر خوانده شود- مي توان دعا هاي گوناگوني را در نماز شب خواند كه در كتاب مفاتيح الجنان آمده است).

نافله جمعه : در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و نافله عصر چهار رکعت اضافه می‌شود.

نافله مسافر : نافله ظهر و عصر را در سفر نبايد خواند. ولى نافله عشا (نماز وتيره) را به نيت اينكه شايد مطلوب باشد، مى ‏تواند بجا آورد. نافله صبح و نافله مغرب و نافله شب(نماز شب) پا بر جاست و مي توان آن را خواند. شخصي كه نمازش در سفر كامل است مانند رانندگان و … مي توانند تمام نوافل را بخوانند و نمازشان صحيح است.

نكته 1: نافله ها به صورت 2 ركعتي خوانده مي شود و پس از آن تشهد و سلام گفته مي شود. نافله را مي توان نشسته و يا ايستاده خواند ولي خوبست كه اگر كسي نافله را نشسته خواند دو ركعت نماز نافله نشسته را يك ركعت‏ حساب كند.

نكته 2 : نافله ها را مي توان در حال حركت خواند و نيازي به داشتن وضو و رعايت قبله نيست. براي سجده و ركوع هم مي توان در ذهن اشاره كرد. اما اگر كسي مي خواهد ثواب بيشتري ببرد خوبست با وضو و رعايت قبله اين نمازها را بجاي آورد.

نكته 3: نافله نماز عشا را «وتيره» گويند و آن را نشسته مي خوانند. 

نكته 4: ركعت آخر نماز شب را «نماز وتر» گويند و به صورت يك ركعتي ايستاده خوانده مي شود.

حديث: گناه عامل عدم توفيق در انجام نماز شب

شخصي از حضرت اميرمؤمنان (سلام‏ الله ‏عليه) پرسيد: چرا توفيق نافله شب پيدا نمي‏ كنم؟

آن حضرت فرمود: گناه سبب اين بي‏ توفيقي است؛ «قد قيّدتك ذنوبك». ـ بحار، ج 80، ص 127.

از احاديث مشهوري كه هم شيعه و سني در باره نافله به معناي عام كه شامل اين نافله ها مي شود همانا «روايت قرب نوافل» است كه ما به صورت جداگانه آن را با شرحي از حضرت استاد جوادي آملي  مطرح كرده ايم.

---

 

سوال: نافله های یومیه چند رکعت می باشد؟

پاسخ: نوافل يوميه عبارت است از هشت ركعت براى نماز ظهر قبل از نماز ظهر. و هشت ركعت براى نماز عصر قبل از نماز عصر. و چهار ركعت براى نماز مغرب بعد از آن. و دو ركعت نشسته‏ براى نماز عشا بعد از آن‏كه يك ركعت محسوب مى‏شود و نام آن وتيره است.
و دو ركعت براى نماز صبح قبل از آن. و يازده ركعت نافله شب است كه هشت ركعت آن نماز شب سپس دو ركعت نماز شفع و بعد از آن يك ركعت نماز وتر است.

منبع: استفتاء سایت هدانا از دفتر مقام معظم رهبری.

نوافل‏
س 717: آيا بايد نمازهاى نافله بلند خوانده شود يا آهسته؟
ج: مستحب است که نافله‏ هاى روز آهسته و نافله ‏هاى شب بلند خوانده شود.

س 718: آيا جايز است نماز شب را که دو رکعت دو رکعت خوانده مى‏شود، به‌صورت دو نماز چهار رکعتى و يک دو رکعتى و يک نماز وتر خواند؟
ج: خواندن نماز شب به‌صورت نماز چهار رکعتى صحيح نيست.

س 719: آيا هنگام خواندن نماز شب، واجب است که کسى متوجه نماز شب خواندن ما نشود؟ آيا واجب است که آن را در تاريکى بخوانيم؟
ج: در تاريکى خواندن و مخفى کردن از ديگران شرط نيست، اما ريا هم در آن جايز نيست.

س 720: آيا خواندن نافله ظهر و عصر، پس از اداى نماز ظهر و عصر و در وقت نافله، بايد به قصد قضا باشد و يا به قصد ديگرى؟
ج: در اين هنگام، احوط اداى آن به قصد قربة الى الله، بدون قصد ادا و قضاء است.

س 721: خواهشمنديم کيفيت نماز شب را به تفصيل براى ما بيان فرماييد.
ج: نماز شب يازده رکعت است، هشت رکعت آن که به‌صورت دو رکعتى دو رکعتى خوانده مى‏شود، نماز شب نام دارد و دو رکعت آن نماز شفع است که مانند نماز صبح خوانده مى‏ شود، و يک رکعت هم نماز وتر نام دارد که در قنوت آن استغفار و دعا براى مؤمنين و طلب حاجات از خداوند منّان به ترتيبى که در کتاب‏هاى ادعيه ذکر شده، مستحب است.

س 722: نماز شب به چه صورتى بايد خوانده شود؟ يعنى کيفيت آن از جهت سوره و استغفار و دعا چگونه است؟
ج: در نماز شب سوره و استغفار و دعا به عنوان جزئيت شرط نيست، بلکه کافى‏ است که در هر رکعت بعد از نيّت و تکبيرةالاحرام، سوره حمد قرائت شود، و اگر خواست بعد از قرائت حمد يک سوره از سوره‏ هاى قرآن را هم قرائت کند، و رکوع و سجود و ذکر آنها و تشهد و سلام بجا آورد. منبع اجوبه الاستفتائات

شرایط تحقق سفر شرعی

بر مسافر واجب است نمازهای چهار ركعتی (ظهر، عصر و عشا) را با شرايطی که خواهد آمد شکسته (دو رکعت) بخواند، و نماز صبح و مغرب شکسته نمی‌شود. نافله‌ها را بايد دو رکعت، دو رکعت خواند، مگر نماز وتر را که يک رکعت تنها است. نافله‌ها را می‌تواند نشسته بخواند ولی ايستاده بهتر است. در سفر نافله‌‌های ظهر و عصر و عشا ساقط است و نبايد خوانده شود. استفتائات جديد.

---

احكام نوافل‏ مطابق با رساله توضيح المسايل امام خميني

كيفيت خواندن آن

٧٦٤ نمازهاى مستحبى زياد است و آنها را نافله گويند. و بين نمازهاى مستحبى، به خواندن نافله ‏هاى شبانه روز بيشتر سفارش شده، و آنها در غير روز جمعه سى و چهار ركعتند، كه هشت ركعت آن نافله ظهر و هشت ركعت نافله عصر و چهار ركعت نافله مغرب و دو ركعت نافله عشا و يازده ركعت نافله شب و دو ركعت نافله صبح مى‏ باشد. و چون دو ركعت نافله عشا را بنابر احتياط واجب بايد نشسته خواند،يك ركعت‏ حساب مى‏ شود. ولى در روز جمعه بر شانزده ركعت نافله ظهر و عصر، چهار ركعت اضافه مى‏شود.

٧٦٥ از يازده ركعت نافله شب، هشت ركعت آن بايد به نيت نافله شب، و دو ركعت آن به نيت نماز شفع، و يك ركعت آن به نيت نماز وتر خوانده شود. و دستور كامل نافله شب در كتابهاى دعا گفته شده است.

٧٦٦ نمازهاى نافله را مى ‏شود نشسته خواند ولى بهتر است دو ركعت نماز نافله نشسته را يك ركعت‏ حساب كند. مثلا كسى كه مى‏خواهد نافله ظهر را كه هشت ركعت است نشسته بخواند، بهتر است‏ شانزده ركعت بخواند. و اگر مى‏ خواهد نماز وتر را نشسته بخواند، دو نماز يك ركعتى نشسته بخواند.

٧٦٧ نافله ظهر و عصر را در سفر نبايد خواند. ولى نافله عشا را به نيت اينكه شايد مطلوب باشد، مى‏تواند بجا آورد.
………………………………………………………………………………………….

وقت نافله‏ هاى يوميه

٧٦٨ نافله نماز ظهر پيش از نماز ظهر خوانده مى‏ شود. و وقت آن از اول ظهر است تا موقعى كه آن مقدار از سايه شاخص كه بعداز ظهر پيدا مى ‏شود، به ‏اندازه دو هفتم آن شود. مثلا اگر درازى شاخص هفت وجب باشد، هر وقت مقدار سايه ‏اى كه بعد از ظهر پيدا مى‏ شود به دو وجب رسيد، آخر وقت نافله ظهر است.

٧٦٩ نافله عصر پيش از نماز عصر خوانده مى‏ شود. و وقت آن تا موقعى است‏كه آن مقدار از سايه شاخص كه بعد از ظهر پيدا مى ‏شود، به چهار هفتم آن برسد. و چنانچه بخواهد نافله ظهر يا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، بهتر است نافله ظهر را بعد از نماز ظهر، و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند. و بنابر احتياط واجب، نيت ادا و قضا نكند.

٧٧٠ وقت نافله مغرب، بعد از تمام شدن نماز مغرب است تا وقتى كه سرخى طرف مغرب كه بعد از غروب كردن آفتاب در آسمان پيدا مى ‏شود، از بين برود.

٧٧١ وقت نافله عشا، بعد از تمام شدن نماز عشا تا نصف شب است. و بهتر است بعد از نماز عشا بلافاصله خوانده شود.

٧٧٢ نافله صبح پيش از نماز صبح خوانده مى‏شود. و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب، به مقدار خواندن يازده ركعت نماز شب است. ولى احتياط آن است كه قبل از فجر اول نخوانند، مگر آن كه بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند، كه‏در اين صورت مانعى ندارد.

٧٧٣ وقت نافله شب از نصف شب است تا اذان صبح، و بهتر است نزديك اذان صبح خوانده شود.

٧٧٤ مسافر و كسى كه براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، مى‏تواند آن را در اول شب بجا آورد.

…………………………………………………….
 شك در نماز مستحبى

١١٩٣ اگر در شماره ركعت هاى نماز مستحبى شك كند چنانچه طرف بيشتر شك نماز را باطل مى‏كند بايد بنا را بر كمتر بگذارد، مثلا اگر در نافله صبح شك كند كه دو ركعت‏خوانده يا سه ركعت بايد بنا بگذارد كه دو ركعت‏خوانده است و اگر طرف بيشتر شك نماز را باطل نمى‏كند، مثلا شك كند كه دو ركعت‏خوانده يا يك ركعت،به هر طرف شك عمل كند نمازش صحيح است.

١١٩٤ كم شدن ركن نافله را باطل مى‏كند بنابر احتياط واجب، ولى زياد شدن ركن آن را باطل نمى‏كند، پس اگر يكى از كارهاى نافله را فراموش كند و موقعى يادش بيايد كه مشغول ركن بعد از آن شده بايد آن كار را انجام دهد و دوباره آن ركن را بجا آورد، مثلا اگر در بين ركوع يادش بيايد كه سوره را نخوانده بايدبرگردد و سوره را بخواند و دوباره به ركوع رود.

١١٩٥ اگر در يكى از كارهاى نافله شك كند خواه ركن باشد يا غير ركن چنانچه محل آن نگذشته بايد بجا آورد و اگر محل آن گذشته به شك خود اعتنا نكند.

١١٩٦ اگر در نماز مستحبى دو ركعتى گمانش به سه ركعت‏يا بيشتر برود يا گمانش به دو ركعت‏يا كمتر برود بايد به همان گمان عمل كند، مگر آن كه موجب بطلان باشد كه در اين صورت گمان، حكم شك را دارد، مثلا اگر گمانش به يك ركعت مى‏رود احتياطا بايد يك ركعت ديگر بخواند.

١١٩٧ اگر در نماز نافله كارى كند كه براى آن سجده سهو واجب مى‏شود يا يك سجده يا تشهد را فراموش نمايد لازم نيست بعد از نماز سجده سهو يا قضاى سجده و تشهد را بجا آورد.

١١٩٨ اگر شك كند كه نماز مستحبى را خوانده يا نه، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طيار وقت معين نداشته باشد بنا بگذارد كه نخوانده است و همچنين است اگر مثل نافله يوميه وقت معين داشته باشد و پيش از گذشتن وقت‏شك كند كه آن را بجاآورده يا نه، ولى اگر بعد از گذشت وقت‏شك كند كه خوانده است‏يا نه، به شك خود اعتنا نكند.

…………………………………………..

١٣٤٨ مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند بايد روزه واجب را بگيرد و مى‏تواند روزه مستحبى را هم به جا آورد و نماز جمعه و نافله ظهر و عصر و عشا را هم بخواند. منبع رساله امام خميني .

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

تعریف نافله [تعریف نافله ]

پرسش : نافله چیست؟

پاسخ :

به نمازهاى مستحبى «نافله» می گویند. تعداد این نمازها بسیار است و از میان‏ آن ها، نافله ‏هاى شبانه روزى بیشتر سفارش شده است.

تعداد نافله های روزانه [تعریف نافله ]

پرسش : نافله های یومیه چند رکعت می باشد؟
پاسخ : نافله‏ هاى شبانه روزى عبارتند از: نافله ظهر هشت رکعت و نافله عصر نیز هشت رکعت است، نافله مغرب چهار رکعت و نافله عشا دو رکعت است که نشسته خوانده مى‏ شود، نافله شب یازده رکعت و نافله صبح دو رکعت است و چون دو رکعت نافله عشا یک رکعت حساب مى ‏شود، مجموع این نافله‏ ها سى و چهار رکعت خواهد بود، ولى در روز جمعه سى و هشت رکعت است زیرا چهار رکعت به نافله ظهر و عصر اضافه مى ‏شود. (همه نافله‏ها دو رکعت دو رکعت خوانده مى‏شود).

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

-* ويژه نامه احكام نماز.

«روايت قرب نوافل با شرح علامه جوادي آملي»

---

---

كليد: نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد نوافل چيست و چگونه انجام مي گيرد