منظور از «المحصنات من النساء» /ازدواج با زن شوهردار در قرآن

 

 

﴿وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاّ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ كِتابَ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُمْ ما وَراءَ ذلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِكُمْ مُحْصِنينَ غَيْرَ مُسافِحينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَريضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَريضَةِ إِنَّ اللّهَ كانَ عَليمًا حَكيمًا﴿نساء-24﴾

حرمت نکاح با زنان شوهردار باستثناء «ملک يمين»

اول، اينكه فرمود: ﴿وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ﴾. خود محصنات مشخص است كه جمع مؤنث سالم است، ديگر احتياجي به ﴿مِنَ النِّسَاءِ﴾ ندارد. وقتي بفرمايد «حرمت عليكم المحصنات»، معلوم است كه زنهاست. ولي براي اينكه احصان، هم به معناي اسلام هم معاني ديگر در مصاديق ديگر حمل مي‌شود و خيال نشود كه منظور، محصنات اسلامي است، كلمه ﴿مِنَ النِّسَاءِ﴾ را به كار بردند. فرمودند: از زنها، از مطلق زنها يعني با هيچ زن شوهرداري نمي‌شود ازدواج كرد، خواه آن زنهاي شوهردار مسلمان باشد، خواه غير مسلمان. آن وقت ﴿إِلاّ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ﴾ استثنا كرده كه اگر ملك يمين درآمد، اين مي‌شود با او ازدواج كرد. آن وقت شرط اسلامش هم از آيه ﴿لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ﴾[1] به دست مي‌آيد.

مراد از «محصنين» در آيه محل بحث

مطلب دوم آن است كه در اول آيه، احصان به معناي تزوّج است. ‌«محصنه‌‌» يعني زن شوهردار ‌«احصان‌‌» همان تزوّج است. ولي احصان در جمله ﴿مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ﴾ به معناي عفت است به قرينه تقابل، چون در مقابل سفاح قرار گرفته؛ احصاني كه در مقابل سفاح است به معناي عفت است، چون سفاح همان بي‌عفتي و زناست.

منبع: تقریرات و یادداشتهای حجت الاسلام مهدی طاها از جلسه تفسیر سوره نساء حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی؛ سایت هدانا.