معامله با بچه نابالغ
فهرست این نوشتار:
معامله با بچه نابالغ
[معامله با بچه نا بالغ]
مسأله 2082 معامله با بچه نابالغ باطل است، اگر چه پدر یا جدّ (1) آن بچه به او اجازه داده باشند که معامله کند، (ولی اگر بچه ممیز باشد (2) و چیز کم قیمتی را که معامله آن برای بچه‌ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد (3) و نیز اگر طفل (4) وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند (5) یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند (6) چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده‌اند معامله صحیح است ولی باید فروشنده و خریدار یقین (7) داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می‌رساند (8).
(1) (اراکی): جدّ پدری..
(2) (اراکی): اگر بچه، وسیله باشد..
(3) (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی): معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد باطل است، ((سیستانی): مگر در چیزهای کم قیمتی که معامله با بچه ممیز نابالغ در آنها معمول باشد و) امّا اگر معامله با ولی ّ باشد و بچه نابالغ ممیز فقط صیغه معامله را جاری سازد، معامله ((سیستانی): در هر صورت) صحیح است، بلکه اگر جنس یا پول مال دیگری باشد، و آن بچه وکالتاً از صاحبش آن مال را بفروشد و یا به آن پول چیزی بخرد، ظاهر این است که معامله صحیح است، اگر چه بچه ممیز مستقل در تصرّف باشد..
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (گلپایگانی) و (صافی) نیست]
(4) (گلپایگانی)، (صافی): امّا اگر طفل ((صافی): اگر چه ممیز هم نباشد)..
(نوری): اگر طفل، وکیل در اجرای صیغه معامله یا..
(5) (سیستانی): اگر چه ممیّز نباشد، معامله صحیح است، چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده‌اند.
(6) (خوئی)، (تبریزی): اگر چه ممیز نباشد..
(7) (خوئی)، (تبریزی): یا اطمینان..
(8) (گلپایگانی)، (صافی): یا آن که صاحب پول یا جنس اذن داده باشند که آن را به بچه بدهد تا به او برساند.
(مکارم): مسأله معامله با بچه نابالغ باطل است حتی اگر ولی ّ به او اجازه داده باشد، مگر این که طرف معامله ولی ّ طفل باشد و طفل وسیله رساندن پول به فروشنده یا جنس به خریدار است؛ در این صورت اشکال ندارد امّا باید خریدار و فروشنده یقین داشته باشند که بچه جنس یا پول را به صاحب آن می‌رساند.
(بهجت): مسأله اگر بچه نابالغ چیزی را با اجازه پدر یا جدّ پدری خود بخرد یا بفروشد، در صورتی که بتواند معامله کند، بنا بر اظهر صحیح است ولی اگر نمی‌تواند انشاء معامله نماید و یا قبلًا نمی‌توانسته ولی حالا شک داریم که می‌تواند انشاء معامله کند یا نه، اگر چه با اجازه ولی ّ باشد معامله‌اش صحیح نیست. خرید و فروش و معامله طفل غیر ممیّز، دیوانه، مست، غافل، بیهوش و کسی که از روی شوخی و بدون قصد جدّی معامله می‌کند باطل است.
(زنجانی): مسأله معامله با بچه نابالغ که مستقل در معامله باشد، در مال خود باطل است، امّا اگر معامله با ولی ّ باشد و بچه نابالغ ممیز فقط صیغه معامله را جاری سازد یا بچه ممیز مال دیگری را با اجازه وی معامله کند صحیح است.
[معامله باطل با نابالغ و تکلیف آن]
مسأله 2083 اگر از بچه نا بالغ چیزی بخرد (1) یا چیزی به او بفروشد باید جنس یا پولی را که از او گرفته به صاحب آن بدهد، یا از صاحبش رضایت بخواهد. و اگر صاحب آن را نمی‌شناسد و برای شناختن او هم وسیله‌ای ندارد، باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن، مظالم بدهد (2) ولی اگر چیزی را که گرفته مال خود صغیر باشد باید به ولیّش برساند و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد (3).
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(1) (زنجانی): در مواردی که معامله باطل است چیزی بخرد..
(2) (گلپایگانی)، (صافی): و احتیاط آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرد و اگر پول یا جنس، مال خود بچه باشد باید به ولی ّ او برساند یا از ولی ّ او اذن بگیرد و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد.
(نوری): از طرف صاحب آن، صدقه بدهد..
(زنجانی): باید چیزی را که از بچه گرفته، با اجازه حاکم شرع صدقه بدهد.
(3) (فاضل): به مجتهد جامع الشرائط بدهد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(خوئی)، (تبریزی): مسأله اگر از بچه نابالغ در صورتی که معامله با آن صحیح نیست چیزی بخرد، یا چیزی به او بفروشد، باید جنس یا پولی را که از او گرفته در صورتی که مال خود بچه باشد، به ولی ّ او و اگر مال دیگری بوده به صاحب آن بدهد، یا از صاحبش رضایت بخواهد و اگر صاحب آن را نمی‌شناسد و برای شناختن او هم وسیله‌ای ندارد، باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن بابت مظالم به فقیر بدهد. [(سیستانی): بابت ردّ مظالم به فقیر بدهد و احتیاط لازم آن است که در این کار از حاکم شرع اذن بگیرد.]
(مکارم): مسأله هرگاه از بچه نابالغ چیزی بخرد یا چیزی به او بفروشد معامله او باطل است و باید آن جنس یا پول را که از بچه گرفته به صاحب آن بدهد، نه به خود طفل؛ و اگر صاحب آن را نمی‌شناسد و راهی برای شناختن او ندارد باید آن را با اجازه حاکم شرع به فقیری بدهد و اگر مال خود کودک باشد باید به ولیّش برساند، البتّه پول یا جنسی را که او به صغیر داده می‌تواند از او بگیرد ولی اگر تلف شده عوض آن را نمی‌تواند بگیرد.
[مطالبه جنس و پولی که به بچه داده]
مسأله 2084 اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود نمی‌تواند از بچه یا ولی ّ او مطالبه کند (1)
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(1) (فاضل): بلکه باید عوضی را که از بچه گرفته به ولی ّ او بدهد.
(مکارم): رجوع کنید به ذیل مسأله 2083).
(خوئی): مسأله اگر کسی با بچه ممیز در صورتی که معامله با آن صحیح نیست معامله کند [2] و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود [3] ظاهر این است که می‌تواند از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او [4] مطالبه نماید و اگر بچه ممیز نباشد حق ّ مطالبه ندارد.
(زنجانی): مسأله اگر کسی با بچه معامله‌ای انجام دهد که صحیح نیست و جنس یا پولی که به بچه داده است از بین برود چنانچه بچه ممیز باشد این شخص می‌تواند عوض مالی را که از بین رفته از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او (در صورتی که از اموال بچه در اختیار وی باشد) مطالبه کند، و اگر بچه ممیز نباشد حق ّ مطالبه ندارد.
———————————–
[2] (سیستانی): و بچه جنس یا پولی را که به او داده است از بین ببرد، می‌تواند از بچه بعد از بلوغش یا از ولی ّ او مطالبه نماید و اگر بچه ممیّز نباشد یا ممیّز باشد، ولی خودش مال را تلف نکرده باشد بلکه نزد او تلف شده باشد هر چند در اثر اهمال یا تفریط او باشد، ضامن نیست.
[3] (نوری): می‌تواند از بچه بعد از بلوغ، یا ولی ّ او مطالبه نماید ولی اگر بچه ممیز نباشد نمی‌تواند از بچه یا ولی ّ او مطالبه نماید.
[4] (تبریزی): در صورتی که بچه مال داشته باشد..
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
معامله با کودک
س. خرید جنس از کودک پنج، شش ساله چه حکمی دارد؟ معیار چیست؟
ج. در صورتی که کودک ممیز باشد، معامله در چیزهای مختصر از مواردی که روش معمول مردم بر آن جاری است، اشکال ندارد.
س. از نظر شرعی، خرید و فروش و معامله با کودکان چه حکمی دارد؟
ج. معامله با بچه نابالغ باطل است؛ هرچند ممیّز بوده و با اذن ولیّ او باشد. مگر آن که کالا از چیزهای کم ارزشی باشد که معامله آن برای بچه‌ها متعارف است. یا این که بچه فقط واسطه‌ای است که پول را به فروشنده و جنس را به خریدار می‌رساند یا به عکس.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.
کلید: معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ معامله با بچه نابالغ X بچهX خرید و فروشX فروختن به بچهX کودکX ممیزX نابال
