فحش و ناسزاگویی در اسلام

اثرات دنيوى و اخروى فحش و بددهانى كدام است؟

فحش چيست؟ فحش عبارت است از اظهار كردن امور زشت و قبيح با الفاظ و عبارت صريح، و بيشتر اوقات به وسيله الفاظ وقاع (آميزش) و آلات و متعلّقات آن به كار مى رود، و اهل فساد و بى شرمان آن عبارات را صريحا اظهار مى كنند، و اهل صلاح و شرف متعرّض آنها نمى شوند، بلكه اگر ذكر آنها ضرور شود به كنايه و با رمز به آنها اشاره مى كنند.

يكى از صحابه گفته است: ((خداوند با حيا و كريم است عفّت مى ورزد و به كنايه سخن مى گويد، از جماع به لمس تعبير مى كند.)) پس مسّ و لمس و دخول و صحبت كناياتى است از آميزش، و در عين حال زشت و ركيك نيست. اين ادب و عفّت كلام در قرآن و كلام الهى مخصوص به آميزش (وقاع) نيست بلكه از قضاء حاجت و بول و غايط به كنايه تعبير مى كند و اين به رمز گفتن اولى است از الفاظ مستهجن و ركيك.

و همين طور در مورد همسر شايسته نيست كه الفاظ صريح ذكر شود بلكه ادب و عفّت اين است كه با كنايه سخن رود مثلاً نبايد گفت: زن تو يا زن من بلكه بگويد پرده نشينان خانه تو يا خانه من يا مادر فرزندان و مانند اينها (مثلا در خانه چنين گفتند).

همچنين اگر كسى عيب و نقصى دارد كه از آن شرم مى كند، اگر ذكر آن ضرور شود شايسته نيست كه با الفاظ صريح بيان شود مثل پيسى و كچلى و امثال اينها (مثلا اگر كسى بخواهد علّت پيسى يا كچلى را بپرسد نگويد تو در چه وقت پيس يا كچل شدى؟) بلكه به كنايه و با عبارات غير صريح بگويد: اين عارضه كى براى شما روى داد؟ و مانند آن، زيرا تصريح به اينها داخل در فحش است.

پس همه الفاظ فحش بى شك ممنوع و مذموم است، اگرچه بعضى بدتر و زشت تر است، و بنابراين گناهش بيشتر است، خواه به عنوان دشنام و ايذاء گفته شود يا در مقام شوخى و مزاح يا به عنوانى ديگر.

بددهنى و هرزه گويى، و بيان كلمات ركيك، يكى از خصايص زشت افراد فاسد، عاجز، ناتوان و بى منطق است

افراد سفيه بى خرد، در برخورد با مردم چون از منطق و كلام درستى برخوردار نيستند و از دادن جواب صحيح عاجز هستند، بى پروا دهان را باز مى كنند و زبان خويش را حركت مى دهند و با الفاظ ركيك، فحاشى مى كنند. افراد جاهل و نادانى كه با كوچكترين بهانه خشمگين شده، به دور از شرم و حيا، فحش و دشنام مى دهند. و آبروى ديگران را مورد هجوم قرار داده و از بين مى برند.

اعضاى يك خانواده، و افراد يك محله، و مردم يك جامعه از گزند زبان فحاشان در آسايش و آرامش نيستند

زيرا به سبب كوچكترين برخوردى، مورد هجوم دشنامهاى ايشان قرار مى گيرند و اذيت و آزار مى شوند. و به وسيله الفاظ ركيك، حرمت و احترامشان در هم شكسته شده، به حريم شخصيت ايشان تجاوز مى شود و آبرويشان از بين مى رود. و اين يك نوع تجاوز و ستمگرى به شخصيت و حقوق افرادى است كه بايد عزّت، آبرو و امنيت ايشان حفظ گردد.

كسانى كه پرده شرم و حيا مى درند و بى پروا فحّاشى مى كنند و آبروى انسانها را مورد تجاوز قرار مى دهند بايد بدانند با داشتن چنين اخلاق و صفت پليدى، باطن و سيرتشان شيطانى است

فحش در احاديث و روايات

در متون و منابع غنى اسلامى و روايات پيشوايان دين عليهم السلام صحبت ركيك فحش دادن و عدم عفت كلام بسيار مذمت شده و نهى گرديده است. در روايتى آمده كه:

الامام الصادق (عليه السلام): «اِحفَظ لِسانَك عَن خَبيثِ الكلامِ». «زبان خود را از بيان كلمات زشت و ركيك محافظت كن».

الامام على (عليه السلام): «الفُحشُ وَ التَّفَحُّشُ لَيسا مِن الإسلامِ». «دشنام دادن و بد دهنى (يا دشنام شنيدن) از اسلام بدورند».

الامام باقر (عليه السلام): «اِنَّ اللهَ يبغِضُ الفاحِشَ المُتَفَحُّشَ». «خداوند شخص ناسزاگوى بد دهن (يا دشنام شنو) را دشمن دارد».

رسول الله (صلى الله عليه و آله): «اياكُم وَ الفُحشَ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لايحِبُّ الفاحِشَ المُتَفَحِّشَ». 4

پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله): «از دشنامگويى بپرهيزيد، زيرا خداى عزوجلّ ناسزاگوى بد دهن را دوست ندارد».

رسول الله (صلى الله عليه و آله): «ما كَانَ الفُحشُ فى شى‏ءٍ قَطُّ اِلّا شانَهُ، وَ لا كانَ الحَياءُ فى شى‏ءٍ قَطُّ الّا زانَهُ». «زشت گويى (و زشت كردارى) هرگز در چيزى نبود مگر اينكه آن را عيبناك گردانيد و شرم و حيا هرگز در چيزى نبود مگر اينكه آن را آراست».

الامام على (عليه السلام): «اَسفَهُ السُّفَهاءِ المُتَبجِّحُ بِفُحشِ الكَلامِ». «نابخردترين نابخردان، كسى است كه به دشنامگويى افتخار كند».

الامام على (عليه السلام): «مَن افحَشَ شفا حُسّادَهُ». «كسى كه دشنام دهد دل حسودانش را خنك گرداند».

الامام صادق (عليه السلام): «مَن خافَ النّاسُ لِسانَهُ فهُوَ فى النّارِ». «هركس كه مردم از زبانش بترسند او در آتش است».

الامام الصادق (عليه السلام): «مِن عَلاماتِ شِركِ الشَّيطانِ الذى لايشُكَّ فيهِ ان يكونَ فحّاشاً لايبالى ما قالَ و لا ما قيلَ فيهِ». «يكى از نشانه هاى شريك شيطان كه ترديدى در آن نيست، اين است كه شخص دشنامگوى باشد و باكى نداشته باشد كه چه گويد و چه شنود».

رسول الله (صلى الله عليه و آله): «اِنَّ مِن شَرِّ عِبادِ اللهِ مَن تُكرَهُ مجالستَهُ لِفُحشِهِ». «يكى از بدترين بندگان خدا كسى است كه به سبب بدزبانى و دشنامگوييش، همنشينى با او ناخوشايند باشد».

رسول الله (صلى الله عليه و آله): «اِنَّ مِن شَرِّ الناسِ مَن تَرَكَهُ الناسُ اتِّقاءَ فُحشِهِ». «از بدترين مردمان كسى است كه مردم، از ترس ناسزاگويى او، وى را ترك كنند».

الامام الصادق (عليه السلام): «البَذاءُ مِن الجَفاءُ وَ الجَفاءُ فى النّارِ». «بدزبانى از بى ادبى است و بى ادبى در آتش مى باشد».

الامام على (عليه السلام): «مِنَ الفُحشِ كَثرَهُ الخُرقِ». «خشونت و بدخويى زياد، از جمله زشتيها است».

الامام باقر (عليه السلام): «سِلاحُ اللِّئامِ قَبيحُ الكَلامِ». «حربه فرومايگان زشتگويى است».

الامام زين العابدين (عليه السلام): «مَن رَمى النّاسَ بما فيهم رَمَوهُ بما لَيسَ فيهِ». «هر كه از عيبهايى كه مردم دارند سخن بگويد، مردم عيبهايى را كه ندارند به او نسبت دهند».

رسول الله (صلى الله عليه و آله): «اِذا نَسَبَكَ رَجُلٌ بما يعلَمُ مِنكَ فلاتَنسِبهُ بما تَعلَمُ مِنه، فَيكونَ أجرُ ذلك لك وَ وَبالُهُ عَلَيهِ». «هرگاه كسى از تو چيزى مى داند و آن را به تو نسبت داد، تو آنچه را از او مى دانى به وى نسبت مده (و اظهار مكن) تا ثواب اين كار از آنِ تو باشد و گناهش از آنِ او».

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: ورود انسان بد زبان به بهشت حرام است.

از امام باقر عليه السلام نيز در اين زمينه رسيده است كه: بهتر و زيبا تر از آنگونه كه دوست داريد ديگران با شما سخن بگويند با آنها سخن بگوييد به درستيكه خداوند كسى را كه به مومنين ناسزا دهد و آنها را لعن كند و طعنه بزند دشمن دارد.

امام صادق عليه السلام فرمودند: خداوند مى فرمايدكه هركس به دوست من (يعنى مومن) اهانت كند (چه با زبان و چه با رفتار) به جنگ با من برخاسته است. اصول كافى ج ص

352 نقل شده كه روزى يكى از ياران امام صادق عليه السلام در خدمت ايشان به جايى رهسپار بود غلام آن مرد از آنها عقب افتاد مرد او را صدا زد ولى غلام جواب نداد بار دوم و سوم هم او را فرا خواند اما باز از غلام پاسخى شنيده نشد آن مرد به غلام دشنام دادو گفت: يابن الفاعله اى حرامزاده با تو هستم.

امام صادق عليه السلام با شنيدن اين ناسزااز راه رفتن باز ايستادند و فرمودند: چه گفتى؟

صحابى گفت يابن رسول الله چون پدر و مادرش مسلمان نبوده و از بلاد غير اسلامى هستند لذا اين ناسزا را دادم و اين نسبت حقى است كه گفتم.

حضرت فرمودند مرا با پدر و مادر او كارى نيست چرا به او فحاشى مى كنى؟ بعد فرمودند: ديگر حق ندارى با من رفت و آمد كنى. (نقل كردند كه امام تا زنده بودند آن صحابى را به حضور نپذيرفتند و با او رفت و آمد نكردند).

پرسمان