شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات
فهرست این نوشتار:
در نوشتار قبل احکام نماز قضا میت مطرح شد از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.
در تکمیل نوشتار حاضر «احکام نماز قضای پدر و مادر» را حتما از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.
در نوشتار قبل احکام جامع نماز قضا گفته شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل بحث حاضر حتما مطالعه نمایید.
اجیر گرفتن برای نماز
[ بعد از مرگ انسان، می شود برای نماز کسی اجیر بگیرند]
مسأله 1533 بعد از مرگ انسان، می شود برای نماز و عبادتهای دیگر او که در زندگی به جا نیاورده، دیگری را اجیر کنند یعنی به او مزد دهند که آنها را به جا آورد. و اگر کسی بدون مزد هم آنها را انجام دهد صحیح است (1).
(1) (بهجت:) صحیح و مُجزی است و در این صورت، بر وصی ّ یا ولی ّ، اجیر گرفتن لازم نیست.
(مکارم:) مسأله اجیر گرفتن برای قضای نماز و عبادتهای دیگر از طرف اموات خالی از اشکال نیست، مگر در حج ّ؛ و اگر کسی بخواهد در عبادتهای دیگر اجیر بگیرد، قصد رجاء کند. امّا به جا آوردن نماز و روزه قضا و هم چنین نماز و روزه مستحبّی به قصد قربت و بدون گرفتن اجرت اشکالی ندارد.
(زنجانی:) مسأله بعد از مرگ انسان می شود نماز و عبادتهای دیگری را که او در زندگی به جا نیاورده، شخص دیگری به جا آورد که به او نایب می گویند و عمل او را نیابت می نامند. و در حال حیات انسان تنها در حج و زیارت، نیابت مشروع است به تفصیلی که در جای خود ذکر شده است. و هم چنان که نیابت تبرّعی و بدون مزد صحیح است، نیابت با اجاره یا جعاله یا شرط ضمن عقد و مانند اینها نیز صحیح می باشد.
[ انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی اجیر شود]
مسأله 1534 انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل (1) زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود (2) و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (تبریزی، سیستانی:) مثل حج و عمره و..
(2) (مکارم:) ولی احتیاط واجب آن است که پول را برای مقدّمات کار بگیرد..
(زنجانی:) مسأله انسان می تواند بعضی از اعمال مستحبی؛ مانند زیارت مراقد پیامبرصلی اللّه علیه و آله و ائمّه معصومین علیهم السلام را از طرف مردگان یا زندگان به جا آورد و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را به آنها هدیه نماید و در این دو شکل فرقی نیست که تبرّعی باشد یا با اجاره یا جعاله و مانند آن.
[کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده]
مسأله 1535 کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا مسایل نماز را از روی تقلید صحیح بداند (1).
این مسأله در رساله آیت اللّه فاضل نیست
(1) (خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی:) [و] یا عمل به احتیاط کند (خوئی، تبریزی: در صورتی که موارد احتیاط را کاملًا بداند).
(نوری:) و اگر عالم به کیفیت احتیاط باشد و احتیاط کند اشکال ندارد.
(مکارم:) مسأله کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید مسایل نماز را به خوبی بداند و قرائت او صحیح باشد.
(زنجانی:) مسأله کسی که برای نماز قضای میت نایب شده است، باید یا مجتهد باشد، یا مسائل نمازش را که می خواهد بخواند از روی تقلید صحیح بداند، یا آن که عمل به احتیاط کند.
(سیستانی:) مسأله کسی که برای نماز قضای میت اجیر شده، باید یا مجتهد باشد یا نماز را بر طبق فتوای کسی که تقلید از او صحیح است انجام دهد، یا آن که عمل به احتیاط کند در صورتی که موارد احتیاط را کاملا بداند.
[اجیر باید موقع نیت، میت را معین نماید]
مسأله 1536 اجیر باید موقع نیت، میت را معین نماید. و لازم نیست اسم او را بداند. پس اگر نیت کند از طرف کسی نماز می خوانم که برای او اجیر شده ام کافی است.
(مکارم:) مسأله شخصی که می خواهد از طرف دیگری نماز یا روزه یا عبادت دیگری را به جا آورد، باید در موقع نیّت، میّت را معیّن کند و لازم نیست اسم او را بداند؛ همین اندازه که علامت و نشانه ای برای او در قصد و نیّت خود قرار دهد کافی است.
(زنجانی:) مسأله نایب باید موقع نیت قصد نیابت کند و مَنوب ٌ عَنه ُ را و لو اجمالًا معین نماید و لازم نیست اسم او را بداند؛ مثلًا اگر نیت کند: از طرف کسی نماز می خوانم که برای او اجیر شده ام، کافی است.
[اجیر باید خود را به جای میت فرض کند]
مسأله 1537 اجیر باید خود را به جای میت فرض کند و عبادتهای او را قضا نماید (1) و اگر عملی را انجام دهد و ثواب آن را برای او هدیه کند کافی نیست.
(1) (اراکی، فاضل، بهجت:) عبادتهای او را به نیابت از او قضا نماید (اراکی، بهجت: و یا به قصد به جا آوردن آن چه بر عهده میّت است انجام دهد)..
(گلپایگانی:) اجیر باید یا خود را به جای میّت فرض کند و عبادتهای او را قضا نماید و یا عمل خود را عمل میّت فرض کند و یا قصد کند واجب میّت را به جا آورد..
(خوئی، تبریزی، سیستانی:) اجیر باید عمل را به قصد آن چه در ذمّه میّت است بجاآورد..
(مکارم:) شخص نائب باید خود را به جای میّت فرض کند و عبادتی را که بر ذمّه اوست قضا نماید.. (صافی:) اجیر باید عمل را به قصد اطاعت امری که میت به آن مأمور بوده به جا آورد..
(زنجانی:) مسأله کسی که برای نیابت اجیر می شود، باید عمل را از طرف منوب عنه به جا آورد و اگر عملی را انجام دهد و ثواب آن را برای او هدیه کند کافی نیست؛ بلی، اگر برای اهداء ثواب اجیر شود، عمل را انجام می دهد و ثواب آن را برای منوب عنه، هدیه می نماید.
[باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند]
مسأله 1538 باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند که نماز را به صورت صحیح می خواند.
این مسأله در رساله آیت اللّه فاضل نیست (خوئی، گلپایگانی، صافی، تبریزی، سیستانی:) مسأله باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند عمل را (گلپایگانی، صافی: بطور صحیح) انجام می دهد (سیستانی: و احتمال بدهند که عمل را صحیح انجام می دهد).
(مکارم:) مسأله در صورتی ذمّه میّت ادا خواهد شد که اطمینان پیدا شود که نائب نماز را خوانده است و اگر شک کند، کافی نیست، ولی اگر یقین داشته باشد نماز را خوانده امّا نداند صحیح انجام داده یا نه، اشکال ندارد.
(نوری:) مسأله باید کسی را اجیر کنند که اطمینان داشته باشند که نماز را می خواند و اگر شک داشته باشند که صحیح انجام می دهد یا نه اشکال ندارد.
(زنجانی:) مسأله وثوق به انجام عمل، شرط صحت عمل نیابی نیست لکن تا زمانی که اطمینان با طریق معتبر دیگری نباشد که نایب عمل را انجام داده است نمی توان به آن اکتفا کرد؛ پس اگر بفهمند کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند، عمل را به جا نیاورده یا باطل انجام داده، نمی توان به آن اکتفا کرد و هر گاه شک کنند که اجیر عمل را انجام داده یا نه و بگوید انجام داده ام، چنانچه گفته او موجب اطمینان شود، کافی است، و اگر اطمینان کنند که نایب عمل را انجام داده و شک کنند که عمل او صحیح بوده یا نه، پس اگر احتمال بدهند که نایب به رعایت شرایط عمل توجه داشته است، کافی است.
[ کسی که دیگری را برای نمازهای میت اجیر کرده]
مسأله 1539 کسی که دیگری را برای نمازهای میت اجیر کرده اگر بفهمد که عمل را به جا نیاورده، یا باطل انجام داده، باید دوباره اجیر بگیرد.
(زنجانی:) رجوع کنید به ذیل مسأله (1538).
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
[هر گاه شک کند که اجیر عمل را انجام داده یا نه]
مسأله 1540 هر گاه شک کند که اجیر عمل را انجام داده یا نه (1) اگر چه بگوید انجام داده ام، باید دوباره اجیر بگیرد (2). ولی اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، گرفتن اجیر لازم نیست.
(1) (گلپایگانی، صافی:) باید دوباره اجیر بگیرد ولی اگر اجیر بگوید عمل را انجام داده ام، کافی است و دوباره اجیر گرفتن لازم نیست و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، گرفتن اجیر لازم نیست.
(2) (اراکی:) اگر بگوید انجام داده ام گفته او قبول است و هم چنین اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه.
(خوئی:) همین که مورد اطمینان باشد و بگوید انجام داده ام کافی است و هم چنین اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، بنا بر صحّت آن بگذارد.
(نوری:) همین که بگوید انجام داده ام کافی است..
(تبریزی:) [اگر] شخص ثقه باشد و بگوید انجام داده ام کافی است و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، بنا بر صحّت آن بگذارد.
(بهجت:) اگر اجیر بگوید: انجام داده ام، گفته او قبول است؛ و اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، حمل بر صحّت می شود یعنی بنا بر این می گذارند که عمل را صحیح انجام داده است.
(سیستانی:) اگر چه بگوید انجام داده ام ولی اطمینان به گفته او نباشد به احتیاط واجب باید دوباره اجیر بگیرد. و امّا اگر شک کند که عمل او صحیح بوده یا نه، می تواند بنا بر صحّت آن بگذارد.
(زنجانی:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1538.
(مکارم:) مسأله اگر نائب بگوید نماز را خوانده ام تنها به گفته او نمی توان قناعت کرد مگر این که فرد مورد اطمینانی باشد. [و رجوع کنید به ذیل مسأله 1538]
[ کسی را که عذری دارد]
مسأله 1541 کسی را که عذری دارد و مثلًا نشسته نماز می خواند نمی شود برای نمازهای میت اجیر کرد (1)، بلکه بنا بر احتیاط واجب باید کسی را هم که با تیمم یا جبیره نماز می خواند اجیر نکنند (2).
(1) (اراکی:) بلکه کسی را هم که با تیمّم یا جبیره نماز می خواند، نمی شود اجیر کرد.
(2) (نوری:) اگر چه نماز میت هم همان طور قضا شده باشد.
(خوئی، گلپایگانی، تبریزی، سیستانی، صافی:) مسأله کسی را که عذری دارد و مثلًا با تیمّم یا نشسته نماز می خواند، (سیستانی: مطلقاً بنا بر احتیاط) نمی شود برای نمازهای میّت اجیر کرد؛ اگر چه نماز میّت همان طور قضا شده باشد. (سیستانی: ولی اجیر گرفتن کسی که با وضو یا غسل جبیره ای نماز می خواند، اشکال ندارد و هم چنین اجیر گرفتن کسی که دست یا پای او قطع شده است).
(فاضل:) مسأله کسی که عذری دارد و مثلًا با تیمّم یا نشسته نماز می خواند، نمی شود برای نمازهای میّت او را اجیر کرد اگر چه از میّت به همین نحو قضا شده باشد.
(بهجت:) مسأله کسی را که عذری دارد، مثلًا نشسته نماز می خواند بنا بر احتیاط نمی توان برای نمازهای میّت اجیر کرد، بلکه کسی را هم که با تیمّم یا وضوی جبیره نماز می خواند، بنا بر احتیاط نمی شود اجیر کرد.
(زنجانی:) مسأله کسی را که عذری دارد و مثلًا با تیمم یا نشسته نماز می خواند اگر به نیابت از شخص دیگری نماز بخواند، نمی شود بدان اکتفا کرد؛ هر چند از آن شخص هم همان طور قضا شده باشد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
(مکارم:) مسأله شخصی که از میت نیابت می کند باید کسی باشد که در انجام اجزاء و شرائط نماز معذور نباشد مثلًا کسی که نشسته نماز می خواند نمی تواند نایب شود، حتی بنا بر احتیاط واجب کسی که با تیمم یا جبیره نماز می خواند نیابت نکند.
[مرد برای زن و زن برای مرد می تواند اجیر شود]
مسأله 1542 مرد برای زن و زن برای مرد می تواند اجیر شود (1) و در بلند خواندن و آهسته خواندن نماز باید به تکلیف خود عمل نماید (2).
(1) (زنجانی:) می تواند نایب شود..
(2) (زنجانی:) و نیابت ممیّز که خوب و بد را می فهمد و شرایط نماز را رعایت می کند صحیح است.
[لازم نیست قضای نمازهای میت به ترتیب خوانده شود]
مسأله 1543 لازم نیست قضای نمازهای میت به ترتیب خوانده شود (1)، اگر چه بدانند که میت ترتیب نمازهای خود را می دانسته (2).
(1) (گلپایگانی، صافی:) مگر در آن چه در اداء آن ترتیب لازم است مثل ظهر و عصر یک روز.
(مکارم:) خواه ترتیب آن را بداند یا نداند. مگر در مورد ظهر و عصر، یا مغرب و عشا از یک روز، که رعایت ترتیب در آن لازم است.
(2) (نوری:) بلی، نمازهایی که اداء آنها ترتیب دارد مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا از یک روز باید به ترتیب قضا شود.
(اراکی:) مسأله قضای نمازهای میّت باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب آنها را نمی دانند باید با اجیر شرط کنند به قدری نماز بخواند که ترتیب به عمل آید خصوصاً اگر بدانند که میت ترتیب نمازهای خود را می دانسته.
(خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) مسأله در قضای نمازهای میّت ترتیب واجب نیست مگر در نمازهایی که ادای آنها ترتیب دارد مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا از یک روز چنان که سابقاً گذشت. (سیستانی: ولی اگر او را اجیر کرده باشند که طبق فتوای مرجع میت یا ولی او عمل کند و آن مرجع ترتیب را لازم بداند باید ترتیب را رعایت نماید).
(فاضل:) مسأله قضای نمازهای میّت در صورتی که ترتیب آنها را بدانند، باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب آنها را ندانند، رعایت ترتیب لازم نیست، ولی در مورد نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا از یک روز، رعایت ترتیب لازم است.
(بهجت:) مسأله اگر ترتیب قضا شدن نمازهای میّت، معلوم است قضای آنها هم باید به ترتیب خوانده شود و اگر ترتیب نمازها را نمی دانند، چنانچه رعایت ترتیب، مستلزم تکرار عمل باشد، لازم نیست حتّی اگر بدانند که میّت، ترتیب نمازهای خود را می دانسته است.
[ اگر با اجیر شرط کنند]
مسأله 1544 اگر با اجیر شرط کنند که عمل را به طور مخصوصی انجام دهد (1)، باید همان طور به جا آورد (2). و اگر با او شرط نکنند، باید در آن عمل به تکلیف خود رفتار نماید (3) و احتیاط مستحب آن است که از وظیفه خودش و میت هر کدام که به احتیاط نزدیکتر است به آن عمل کند مثلًا اگر وظیفه میت گفتن سه مرتبه تسبیحات اربعه بوده و تکلیف او یک مرتبه است، سه مرتبه بگوید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه فاضل نیست
(1) (مکارم:) (مثلًا بگویند نماز را باید در مسجد یا در فلان ساعت بخواند)، باید به شرط عمل کند امّا اگر شرط خاصّی با او نکنند، مطابق تکلیف خود و طبق معمول انجام دهد. و در مستحبات نیز آن چه معمول است، به جا می آورد و بیش از آن لازم نیست، مگر شرط کنند. خواندن نماز آیات نیز تا شرط نکنند، لازم نیست.
(2) (سیستانی:) مگر این که یقین به بطلان عمل به آن نحو داشته باشد،..
(3) (اراکی، بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(زنجانی:) مسأله کسی که به نیابت از دیگری عبادتی انجام می دهد اگر مرجع تقلیدش امری را حرام می داند نباید مرتکب شود؛ هم چنین اگر بخواهد آثار صحت بر عملش بار کند، رعایت فتوای مرجع تقلیدش لازم است و در این امر فرقی نیست که از طرف شخص زنده باشد (مثلًا در نماز طواف) یا از طرف میت، میت وصیت کرده باشد یا خیر، بدون مزد باشد یا با مزد.
[ اگر با اجیر شرط نکنند]
مسأله 1545 اگر با اجیر شرط نکنند که نماز را با چه مقدار از مستحبات آن بخواند، باید مقداری از مستحبات نماز را که معمول است به جا آورد (1).
(1) (تبریزی:) به مقدار واجب اکتفا کند کافی است.
(بهجت:) می تواند بدون مستحبات، نماز را به جا آورد. (مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (1544).
مسائل اختصاصی
(زنجانی:) مسأله 1552 اگر بر کسی لازم باشد که به انجام عبادتی وصیت کند، باید قید کند که فتاوای او یا مرجع تقلیدش رعایت شود و اگر در وصیت قیدی نشده باشد، خواه در اعمال واجب یا مستحب، نایب باید فتاوای وصیت کننده یا مرجعش را نیز رعایت کند، و در مواردی که بر ولی ِّ میت لازم است که برای عبادات میّت نایب بگیرد، باید در نیابت قید کند که نایب فتوای ولی ّ میت یا مرجع تقلیدش را رعایت کند؛ و اگر قید هم نکرد، باید فتوای او یا مرجع تقلیدش رعایت شود، هم چنین اگر در وصیت یا در هنگام نایب گرفتن شرط کنند که عمل را بطور مخصوصی انجام دهد، باید نایب همان طور به جا آورد.
(زنجانی:) مسأله 1553 در جایی که وصیت شده برای عبادتی نایب بگیرند، و بر ولی نیز لازم بوده که برای میت نایب بگیرد، نایب باید بین فتاوای وصیت کننده یا مرجعش و فتاوای ولی ِّ میت یا مرجع تقلیدش احتیاط کند، و نیز باید به تفصیلی که در مسأله [1544] گذشت، فتاوای خود یا مرجع تقلیدش را نیز رعایت کند.
[اگر میت ترتیب نمازهایی را که قضا شده می دانسته]
مسأله 1546 اگر میت ترتیب نمازهایی را که قضا شده می دانسته و انسان بخواهد برای آن نمازها اجیر بگیرد لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معین نماید.
(اراکی:) مسأله اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میّت اجیر کند باید برای هر کدام آنها وقتی را معیّن نماید. مثلًا اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز قضا بخواند با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند و نیز باید نمازی را که در هر دفعه شروع می کند، معیّن نماید مثلًا قرار بگذارد، اوّل نمازی را که می خواند صبح باشد یا ظهر یا عصر؛ و هم چنین باید با آنها قرار بگذارد که در هر دفعه نماز یک شبانه روز را تمام کنند و اگر ناقص بگذارند، آن را حساب نکنند و دفعه بعد نماز یک شبانه روز را از سر شروع نمایند.
(گلپایگانی:) و بخواهد احتیاط کند و ترتیب را مراعات نماید..
(صافی:) لازم نیست برای هر کدام از آنها وقتی را معین کند، ولی اگر بخواهد احتیاط و ترتیب را مراعات نماید..
(فاضل:) در صورتی که ترتیب قضا شدن ِ نماز میت را می داند باید بنا بر احتیاط واجب..
(فاضل:) نماز یک شبانه روز را از سر شروع نمایند. [پایان مسأله] (خوئی، سیستانی، تبریزی:) مسأله اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میّت اجیر کند، بنا بر آن چه در مسأله [1543] گفته شد، لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معیّن نماید.
(زنجانی:) مسأله اگر انسان به چند نفر برای نماز قضای میت نیابت دهد، بنا بر آن چه در مسأله [1543] گفته شد، لازم نیست برای هر کدام آنها وقتی را معین کند ولی احتیاط استحبابی آن است که نماز را به شکلی بخوانند که ترتیب در تمام نمازها رعایت شود.
(مکارم:) مسأله هر گاه اشخاص متعدّدی را برای قضای نماز میّت اجیر کند، لازم نیست برای هر کدام وقت معیّنی را تعیین نماید. بلکه آنها می توانند در هر وقت که بخواهند نماز را به جا آورند، ولی برای رعایت ترتیب بین نمازهای قضا، احتیاط مستحب آن است که برای هر کدام از آنها وقتی را معیّن نماید مثلًا با یکی قرار می گذارد که در فاصله صبح تا ظهر نماز قضا به جا آورد و با دیگری از ظهر تا شب. و نیز بهتر است هر یک از آنها مقدار نمازی را که می خواند، با دیگری شبیه باشد مثلًا اگر از نماز ظهر شروع می کند و تا نماز صبح پایان می دهد (خواه یک شبانه روز بخواند یا چند شبانه روز)، دیگری نیز از ظهر شروع کند و به صبح خاتمه دهد.
(بهجت:) مسأله اگر انسان چند نفر را برای نماز قضای میّت، اجیر کند در صورتی که ترتیب قضا شدن نمازها برای مستأجر معلوم است، باید برای هر کدام آنها، وقتی را معیّن نماید؛ مثلًا اگر با یکی از آنها قرار گذاشت که از صبح تا ظهر نماز بخواند، با دیگری قرار بگذارد که از ظهر تا شب بخواند. و نیز باید نماز را که در هر دفعه شروع می کند، معیّن نماید؛ مثلًا قرار بگذارد نماز اوّلی که می خواند، صبح باشد یا ظهر یا عصر؛ و با نفر دوّم، طوری قرار بگذارد که ترتیب رعایت شود.
[اگر کسی اجیر شود]
مسأله 1547 اگر کسی اجیر شود که مثلًا در مدت یک سال نمازهای میت را بخواند و پیش از تمام شدن سال بمیرد، باید برای نمازهایی که می دانند به جا نیاورده دیگری را اجیر نمایند (1) بلکه برای نمازهایی هم که احتمال می دهند به جا نیاورده باید بنا بر احتیاط واجب اجیر بگیرند.
این مسأله، در رساله آیت اللّه مکارم نیست
(1) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) و اگر احتمال می دهند که به جا نیاورده بنا بر احتیاط واجب نیز اجیر بگیرند.
(گلپایگانی، صافی:) و هم چنین برای نمازهایی که احتمال می دهند به جا نیاورده باشد بنا بر احتیاط واجب.
(فاضل:) مسأله مادامی که اجیر نمازها را نخوانده باشد ذمه میت مشغول است بنا بر این اگر اجیر فوت کند در صورتی که احتمال دهند که نمازها را نخوانده است بنا بر احتیاط واجب باید برای آن نمازها اجیر بگیرند.
(زنجانی:) مسأله اگر کسی نایب شود که مثلًا در مدت یک سال نمازهای میت را بخواند و پیش از تمام شدن سال بمیرد، برای نمازهایی که می دانند به جا نیاورده دیگری را نایب بگیرند و اگر احتمال می دهند که به جا نیاورده بنا بر احتیاط واجب نیز، نایب بگیرند.
[ کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند]
مسأله 1548 کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند، اگر پیش از تمام کردن نمازها بمیرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد، چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او به ولی ّ میت بدهند، مثلًا اگر نصف آنها را نخوانده، باید نصف پولی را که گرفته از مال او به ولی ّ میت بدهند و اگر شرط نکرده باشند (1) باید ورثه اش از مال او اجیر بگیرند، امّا اگر مال نداشته باشد بر ورثه او چیزی واجب نیست (2).
(1) (خوئی، تبریزی:) چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، اگر قادر بر عمل بوده اجاره صحیح و اجاره کننده می تواند اجره المثل باقی مانده را بگیرد یا آن که اجاره را فسخ نموده و اجره المثل مقداری را که به جا آورده کسر و ما بقی را بگیرد و اگر قادر نبوده، اجاره نسبت به ما بعدِ فوت اجیر، باطل است و می تواند اجره المسمّای باقی مانده را گرفته یا آن که اجاره مقدار گذشته را فسخ نموده و اجره المثل او را بدهد و اگر شرط نکرده باشند که خودش بخواند..
(سیستانی:) چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، می توانند اجره المسمّای باقی مانده را گرفته یا آن که اجاره را فسخ نمایند و اجره المثل او را بدهند و اگر شرط نکرده باشند، که خودش بخواند..
(صافی:) چنانچه شرط کرده باشند که تمام نمازها را خودش بخواند، اگر قدرت بر عمل داشته، اجاره صحیح است و اجاره کننده می تواند اجره المثل باقی مانده را بگیرد یا آن که اجاره را فسخ نماید و اجره المثل مقداری را که اجیر انجام داده از مال الاجاره کسر و ما بقی را استرداد نماید و اگر قادر نبود، اجاره نسبت به بعد فوت اجیر باطل است و می تواند اجره المسمای باقی مانده را گرفته یا آن که اجاره مدت گذشته را فسخ نماید و اجره المثل آن را بدهد و اگر شرط نکرده باشند..
(2) (فاضل:) ولی بهتر است دین میّت را ادا کنند.
(بهجت:) و احتیاط، در اعلام به مستأجر است که در صورت تمکّن، فرد دیگری را اجیر نماید.
(مکارم:) مسأله هر گاه شخص اجیر پیش از تمام کردن نماز و روزه ای که اجیر شده بود از دنیا برود در حالی که اجرت همه آنها را گرفته، اگر شرط کرده باشند تمام نمازها را خودش به جا آورد باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او برگردانند و اگر چنین شرطی نکرده اند باید ورثه از مال او کسی را اجیر کنند تا باقی مانده را به جا آورد و اگر مالی ندارد چیزی بر ورثه واجب نیست، ولی بهتر است دَین میّت را ادا کنند.
(زنجانی:) مسأله کسی را که برای نمازهای میت اجیر کرده اند، اگر پیش از تمام کردن نمازها بمیرد و اجرت همه آنها را گرفته باشد، چنانچه تصریح نکرده باشند که می تواند نماز را دیگری هم به جا آورد، باید اجرت مقداری را که نخوانده از مال او به ولی ّ میت بدهند، مثلًا اگر نصف آنها را نخوانده، باید نصف پولی را که گرفته از مال او به ولی ّ میت بدهند و اگر تصریح کرده باشد که می تواند نماز را دیگری هم انجام دهد، باید ورثه اش از مال او نایب بگیرند یا خودشان آنها را انجام دهند، اما اگر مال نداشته باشد به رورثه او چیزی واجب نیست؛ مگر بر پسر بزرگتر که باید عبادات پدر را قضا کند چنانچه در مسأله [1390] گذشت.
[اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد]
مسأله 1549 اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، باید (1) از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده دیگری را اجیر نمایند (2) و اگر چیزی زیاد آمد (3) در صورتی که وصیت کرده باشد و ورثه اجازه بدهند، برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند و اگر اجازه ندهند ثلث آن را به مصرف نماز خودش برسانند (4).
(1) (صافی:) باید با توجه به آن چه در مسأله پیش گفته شد..
(2) (مکارم:) و یا اگر شرط کرده اند خودش به جا آورد باقی مانده را برگردانند، امّا برای نمازهای خودش نمی توانند از مال او بردارند مگر با رضایت ورثه و یا در صورتی که وصیت کرده، از ثلث مالش به مصرف نماز برسانند.
(زنجانی:) باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده دیگری را نایب بگیرند یا خودشان آنها را انجام دهند..
(3) (خوئی، سیستانی، تبریزی:) اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میّت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، بعد از عمل به دستوری که در مسأله قبلی ذکر شد اگر چیزی از مال او زیاد آمد.. (4) (صافی:) در صورتی که وصیت کرده باشد برای او نماز استیجار نمایند و ورثه هم وصیت او را در زاید بر ثلث اجازه کرده باشند، باقی مانده ترکه او را صرف استیجار نماز برای او نمایند و اگر ورثه اجازه نکردند، ثلث باقی مانده را به مصرف نمازش برسانند.
(بهجت:) مسأله اگر اجیر، تمام اجرت را بگیرد و پیش از تمام کردن نمازهای میّت بمیرد و خودش هم نماز قضا داشته باشد، باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بوده، دیگری را اجیر نمایند و قضای نماز خودش، بر ولی ّ اوست.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
- ويژه نامه احكام نماز
- نماز قضا
- اگر تعداد نماز قضا را نمی داند
- خواندن نماز مستحبی با داشتن نماز قضا
- احکام نماز قضا میت
- نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود
- خواندن نماز قضا به جماعت
- رعایت ترتیب در نماز قضا
- خواندن نماز قضا در حال استحاضه
- نماز با تيمم خوانده شده را بايد قضا كرد
- نماز قضاي مسافر
- نماز قضاى پدر و مادر
کلید: شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عباداتشرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عباداتشرایط و احکام اجیر برای انجام عباداتشرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عباداتشرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات شرایط و احکام اجیر برای انجام عبادات
