شب اول قبر چیست

شب اول قبر

 

منظور از شب اوّل قبر چيست؟ چه اتفاقاتى مى افتد؟

 

 نخست بايد دانست همه انسان ها با عبور از پُل مرگ به عالَم برزخ راه مى يابند. امام حسين عليه السلام در روز عاشورا خطاب به ياران خود فرمودند: «اى فرزندان بزرگوارى! صبر پيشه کنيد، زيرا مرگ، جز پلى نيست که شما را از رنج و سختى به بهشت برگزيده و نعمت هميشگى عبور مى دهد. کدامين از شما گذر از زندان به قصر را نکوهيده مى دارد؟!» [104]

بنابراين منظور از مرگ، فنا و نيستى نيست؛ بلکه «قبر» موقعيتى است که انسان ها پس از مرگ در آن مقام، جاى مى گيرند و استقرار مى يابند.

روايت شده است: قبرى را مى کندند، پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله با شتاب به سوى آن رفتند و به شدّت گريستند؛ به حدّى که خاک از اشک ايشان، تر شد و به ياران خود فرمودند: «إِخْوَانِى لِمِثْلِ هَذَا فَأَعِدُّوا» [105]؛ «برادران من! براى همانند آن مهيّا شويد».

در کتاب من لايحضره الفقيه توصيه شده است: که ميّت را بلافاصله و با سرعت به درون قبر نگذاريد و قبل از دفن، مدتى او را در کنار قبرش نگاه داريد تا آمادگى ورود به منزلگاه جديد را پيدا کند و در هنگام دفن بر او تلقين بخوانيد و در شب دفن او، نماز شب اول قبر بخوانيد، اين توصيه ها براى کم شدن وحشت و اضطراب او و فشار قبر است.

 فشار قبر

فشار قبر، قابل وصف نبوده و حقيقت آن براى ما روشن نيست. از مجموع روايات استفاده مى شود که فشار قبر تابع کوتاهى ها و گناهان است. و ميزان و مدّت آن نيز به کاستى ها و کدورت ها بستگى دارد. به همين جهت اختصاص به کفّار و مشرکين و جنايتکاران ندارد بلکه مؤمنان و نيکان نيز به اندازه گناهان که از آنها سر زده ممکن است گرفتار فشار قبر شوند. فشار قبر براى چنين مؤمنينى سبب مى شود که کفاره گناهان خود را در برزخ تحمل کنند تا در قيامت پاک باشند.

اميرمؤمنان على عليه السلام : درباره وضعيت مردگان مى فرمايد: «حال اگر چه آثارشان نابود، و اخبارشان فراموش شده، امّا چشم هاى عبرت بين، آنها را مى نگرد، و گوش جان، اخبارشان را مى شنود، که با زبان ديگرى با ما حرف مى زنند و مى گويند: چهره هاى زيبا پژمرده و بدن هاى ناز پرورده پوسيده شد، و بر اندام خود لباس کهنگى پوشانده ايم، و تنگى قبر ما را در فشار گرفته، وحشت و ترس را از يکديگر به ارث برده ايم، خانه هاى خاموش قبر بر ما فرو ريخته، و زيبايى هاى اندام ما را نابود، و نشانه هاى چهره هاى ما را دگرگون کرده است. اقامت ما در اين خانه هاى وحشت زا طولانى است، نه از مشکلات رهايى يافته، و نه از تنگى قبر گشايشى فراهم شد». [106]

سؤال منکر و نکير

سؤال منکر و نکير، نيز پرسش از حقيقت و باطن اعتقادات و اعمال ما است.

امام صادق عليه السلام مى فرمايند: «يَجِى ءُ الْمَلَکَانِ مُنْکَرٌ وَ نَکِيرٌ إِلَى الْمَيِّتِ حِينَ يُدْفَنُ…» [107]؛ «دو فرشته منکر و نکير نزد ميت در هنگامى که دفن مى شود، مى آيند؛ در حالى که صداى آنها همانند رعد، بلند…؛ سپس، از ميت مى پرسند: پروردگار تو کيست؟ دين تو چيست؟… اگر او مؤمن باشد، مى گويد: الله پرودگار من است و اسلام دين من… و براى او، درى به سوى بهشت باز مى کنند و او جايگاهش را مى بيند… اما اگر او کافر باشد، بر او وارد مى شوند؛ در حالى که شيطان، در کنار او نشسته است. از او مى پرسند: پرودگار تو کيست و دين تو چيست؟ … و چشمان او را به سوى آتش مى گشايند، و او جايگاه خود را در آن مى بيند». [108]

 

[104]. بحارالانوار، ج 6، ص 154، باب 6، سکرات الموت؛ ج 44، ص 297، باب 35، فضل شهدا.
[105]. مستدرک الوسائل، ج 2، ص 465.
[106]. نهج البلاغه، ترجمه دشتى، ص 451، پيام مردگان!.
[107]. کافى، ج 3، ص 236.
[108]. کافى، ج 3، ص 236.

 

منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، فرجام شناسی/ مؤلف محمدرضا كاشفى

ویژه نامه اعتقادات و پاسخ به شبهات

.