حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه

حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه

هر نوع ساخت مجسمه یا تصویری که ترویج فساد یا ظلم یا امر باطلی باشد، ساخت، خرید و فروش و نگهداری آن حرام خواهد بود مثل مجسمه بودا که نماد بوداییان و بت پرستان می باشد. و نگه داری مجسمه یا نمادهای ظالمان و مفسدان و پادشاهان ظالم به هر بهانه ای که سبب ترویج افکار باطل آنها باشد!، حرام می باشد. اما سایر موارد مجسمه سازی محل اختلاف نظر میان فقها هست که در ادامه می توانید مطالعه کنید.

[مجسمه یا نقشهای برجسته روی اشیاء ]

مسأله 2069 خرید و فروش مجسمه و صابون یا (1) چیزهای دیگری که روی آن مجسمه دارد اشکال ندارد. (1) (فاضل): خرید و فروش مجسمه و..

(نوری): ساختن مجسمه حرام است ولی خرید و فروش آن و صابون یا..

(گلپایگانی): مسأله ساختن مجسمه حرام است، ولی خرید و فروش آن بعید نیست که جایز باشد، اگر چه احتیاط در ترک آن است.

(خوئی): مسأله ساختن مجسمه جاندار بلکه نقاشی آن نیز حرام است، ولی خرید و فروش آن مانعی ندارد، اگر چه أحوط ترک است.

(تبریزی): مسأله ساختن مجسمه جاندار بنا بر مشهور حرام است و نقاشی آن جایز است و خرید و فروش آن مانعی ندارد، اگر چه أحوط ترک است.

(سیستانی): مسأله ساختن مجسمه جاندار بنا بر احتیاط حرام است، ولی خرید و فروش آن مانعی ندارد؛ و امّا نقاشی جاندار جایز است.

(زنجانی): مسأله ساختن مجسمه جاندار حرام است و همچنین نقاشی جاندار بنا بر احتیاط حرام است، ولی خرید و فروش آن مانعی ندارد هر چند احتیاط استحبابی در ترک آن است.

(بهجت): مسأله ساختن مجسّمه موجودات جاندار حرام است امّا نگهداری آن برای مقاصد غیر حرام بنا بر أظهر جایز است، و نیز معامله به همین مقصود مانعی ندارد، اگر چه احتیاط مستحب ّ در ترک آن است. و نقاشی موجودات جاندار بنا بر أظهر حرام نیست، اگر چه احتیاط در ناقص یا جدا کشیدن آن است.

(صافی): مسأله ساختن مجسمه حرام است و احتیاط واجب ترک خرید و فروش آن است.

(مکارم): مسأله ساختن و خرید و فروش مجسمه اشکال دارد، ولی خرید و فروش صابون و مانند آن که روی آنها شکل مجسمه یا نقشهای برجسته است اشکالی ندارد.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

ساختن مجسمه انسان يا حيوان

آيات عظام امام، بهجت، سيستانى، فاضل، مكارم و وحيد: تفاوتى بين مجسمه كامل و ناقص نيست و هر دو اشكال دارد.[1]

آيات عظام تبريزى، صافى: ساختن مجسمه آنها به صورت ناقص، اشكال ندارد.[2]
آيةاللَّه نورى: ساختن مجسمه در صورتى كه براى هدف عقلايى باشد و اسراف محسوب نشود، جايز است و در اين امر، تفاوتى بين مجسمه كامل و ناقص نيست. [3]
آيةاللَّه خامنه ای: به طور کلی ساخت مجسمه مانع ندارد.[4]

حكم خريد و فروش و نگه دارى مجسمه جاندار چيست؟
همه مراجع (به جز صافى و مكارم ): خريد و فروش و نگه دارى آن اشكال ندارد.[5]
آيةاللَّه مكارم: خريد و فروش آن اشكال دارد و سزاوار آن است كه از نگه دارى آن، خوددارى شود. [6]
آيةاللَّه صافى: بنابر احتياط واجب، خريد و فروش و نگه دارى آن، جايز نيست.[7]

1. مكارم، استفتاءات، ج 1، س 546 و ج 2، س 737 ؛ سيستانى، Sistani.org، مجسمه سازى ؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 2، س 945 ؛ دفتر: امام، وحيد و بهجت.
2. صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 1057 ؛ تبريزى، استفتاءات،1061.
3. استفتاءات، ج 1، س 465.
4. اجوبه الاستفتاءات، س 1223.
5. امام، تحرير الوسيله، ج 1، المكاسب المحرمه، م 12 ؛ فاضل، جامع‏المسائل، ج 1، س 1014 و توضيح‏المسائل مراجع، م 2069 ؛ تبريزى، توضيح‏المسائل مراجع، م 2069 و استفتاءات، س 1007 ؛ خامنه‏اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1221 ؛ سيستانى، منهاج الصالحين، ج 2، م 18 ؛ وحيد، توضيح‏المسائل،2077 ؛ بهجت، وسيلةالنجاة، ج 1، م 1448 و دفتر: نورى.
6. استفتاءات، ج 1، س 547 و 548.
7. صافى، هداية العباد، ج 1، م 1696 و توضيح‏المسائل مراجع، م 2069.(رساله دانشجويي، حسيني،)

---

س 1222: ساخت عروسک و مجسمه و نقاشی و ترسیم چهره موجودات زنده اعم از گیاهان، حیوانات و انسان چه حکمی دارد؟ خرید و فروش و نگهداری و ارائه آنها در نمایشگاه چه حکمی دارد؟
ج: ساخت مجسمه و نقاشى و ترسيم چهره موجودات و لو ذى‌روح اشکال ندارد. همچنين خريد و فروش و نگهدارى نقاشى و مجسمه جايز است و ارائه آنها در نمايشگاه هم اشکال ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

بت و صلیب
اگر بت و صلیب(۱) برای عبادت معامله شود← معامله حرام و باطل است. (مکاسب محرمه، ج۸۲، ص۳)
و اگر برای غیر عبادت معامله شود ← اشکال ندارد.
• مثال: بتی ‌‌را که روزی به قصد عبادت تراشیده شده بود، بعد از گذشت سالیان متمادی از زیر خاک کشف می‌‌کنند، ولی اکنون کسی آن را برای عبادت معامله نمی‌‌کند؛ مانند بت‌‌های دوران بابل یا آشور.
یا در عصر حاضر بت‌‌هایی که در هندوستان پرستیده می‌‌شوند، اگر شخصی‌‌که هیچ اعتقادی به بت ندارد، یکی از آنها را تملّک کند و به مشتری بفروشد تا سنگ مورد نیاز در بنا یا پله‌های ساختمانش را تأمین کند، در این صورت هرچند این سنگ برای بخشی از مردم معبود بالفعل است، ولی غرض طرفین از این معامله، غیر از عبادت است.
یا کسی که آن را می‌خرد علاقه‌‌مند به مادّه و جنس این بت است؛ مثلاً مادّه‌ای که بت از آن مادّه ساخته شده، عقیق است و او برای تکمیل کلکسیون عقیق خود آن را می‌خرد، یا برای نگهداری در موزه معامله می‌شود، یا چون قابل تزیین است، به عنوان زینت از آن استفاده می‌کند. (مکاسب محرمه، ج۸۳، ص۳)
اشیائی که به شکل صلیب و بت است ولی برای عبادت نیست
اشیائی‌‌که به شکل بت ساخته می‌‌شود و عنوان عبودیت و حتی بت را ندارد؛ مثل عروسکی که به شکل یکی از بت‌‌های معروف کنونی هند، به عنوان اسباب‌‌بازی می‌سازند یا در مناطقی که بت‌پرستی رایج نیست، مجسّمه‌ای را به شکل یکی از بت‌‌های هند -برای نصب در پارک یا سالن پذیرایی- می‌تراشند، بدون ‌‌آنکه عنوان عبودیت یا بت داشته باشد. یا گردن‌بندی به شکل صلیب می‌‌سازند و جوان مسلمان به تقلید از مسیحیان برای زینت، نه برای تقدیس آن، به گردن می‌‌آویزد. ← معامله در این موارد حرام نیست، مگر آنکه ترویج فرهنگ یا مذهب کفر باشد.
(مکاسب محرمه، ج۸۳، ص۴و۵ و ج۸۴، ص۴)

رساله آموزشی.

---

 

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

ساخت مجسمه در رشته مجسمه سازی

پرسش : من استاد هنرتجسمی ام و مجسمه سازی هم جزئی از این رشته است و من بر اساس شغلم موظفم که ساختن آن را به دانشجوهایم یاد بدهم. آیا ساختنش اشکال دارد؟
پاسخ : اگر غیر ذیروح باشد اشکالی ندارد.

ساختن مجسمه نیم تنه 

پرسش : آیا ساختن مجسمه نیم تنه در حکم مجسمه کامل است؟
پاسخ : ما در مورد مجسمه احتیاط واجب داریم که ساختن، نگهداری، خرید و فروش آن جایز نیست و کلمه مجسمه، کلمه عامی است که شامل کامل و نیم تنه هر دو می شود، آری ممکن است دست یا پای تنها، صدق مجسمه نکند.

تدریس نقّاشى و مجسمه سازی در دانشگاه

پرسش : از آن جا که رشته نقّاشى و مجسمه سازى در تعدادى از دانشگاه هاى ایران اسلامى تدریس مى شود، این رشته ها چه حکمى دارد؟
پاسخ : رشته نقّاشى اشکالى ندارد.

مجسمه هایی که اسباب بازی هستند

پرسش : خرید و فروش مجسمه هایى که از گچ یا مواد ساخته مى شود و به عنوان اسباب بازى و یا براى نگهدارى در منازل به کار مى رود، چه حکمى دارد؟ مثل انواع عروسکها و سگها و گربه ها و مرغها که از گچ یا مواد ساخته مى شود؟
پاسخ : هرگاه به صورت اسباب بازى باشد مانعى ندارد ولى بهتر آن است که از آنها براى تزیین استفاده نشود.

نگهداری مجسمه انسان

پرسش : آیا نگهداری مجسمه ای که شکل انسان دارد در خانه گناه است؟
پاسخ : اگر به شکل تندیس کامل باشد جایز نیست.

حکاکی تصاویر روی چوب

پرسش : این جانب مدّتى است که بعضى از تصاویر را بر روى چوب به صورت برجسته حک مى کنم و از این طریق امرار معاش مى نمایم چون شنیده بودم که ساخت مجسمه کامل داراى روح حرام مى باشد نه بخشى از حجم بدن، آن هم به صورت حک بر روى چوب، آیا امرار معاش این جانب از این راه شرعاً جایز مى باشد؟
پاسخ : این قبیل نقوش برجسته شرعاً اشکالى ندارد ولى سعى کنید نقشهایى که موجب ترویج ادیان و مذاهب غیر اسلامى مى شود و یا تصویرهایى که موجب فساد اخلاق است نبوده باشد.

خرید و فروش مجسمه

پرسش : آیا حرمت نقّاشى و مجسمه سازى به دلیل برداشت شرک آمیز از آنها و جنبه بت پرستى آن است؟ در این صورت امروز که این امور ذهنیّت بت پرستى را در عموم مردم ایجاد نمى کند و به عنوان هنر شناخته شده و به کار گرفته مى شود، پرداختن به آن چه حکمى دارد؟
پاسخ : مجسمه سازى و خرید و فروش آن در هر حال اشكال داردمگر در مواردى که جنبه اسباب بازى دارد.

ساخت اسکلت های انسان برای آموزش پزشکی

پرسش : ساخت و نگهدارى و استفاده از اسکلتهاى انسان جهت آموزش پزشکى چه حکمى دارد؟ آیا احکام مجسّمه بر آن بار مى شود؟
پاسخ : احکام مجسّمه ندارد، و به مقدار ضرورت مى توان از آن استفاده کرد.

استثنائات مجسمه سازی

پرسش : لطفاً به سؤالات زیر پیرامون مجسّمه سازى پاسخ فرمایید:

الف) اگر براى بزرگداشت خاطره شهیدان در یکى از میادین شهر، نمادى از شهید ساخته شود، چه حکمى دارد؟

ب) آیا جایز است تندیس سربازى ساخته شود که در حال تیر اندازى به سوى دشمن است؟

ج) آیا مى توان براى نشان دادن تجاوز و دیو سیرتى استکبار (مثلا نسبت به مردم شهر حلبچه، که مظلومانه توسّط بمب شیمیایى از بین رفتند) به همان صورت با ساختن مجسّمه هایى آن را بازسازى کرد؟

د) اگر انسانى که سر به سجده برده، و خدا را پرستش مى کند ساخته شود، اشکال دارد؟

هـ) آیا ترمیم آثار باستانى مانند نقوش برجسته، یا مجسّمه هایى که از ادوار پیش باقى مانده، داراى اشکال است؟
پاسخ : ساختن مجسّمه از نظر شرع اسلام اشکال دارد; ولى امور زیر را مى توان استثنا کرد:

1ـ نقوش برجسته که در گچکارى و کنده کارى و قلمکارى و مانند آنها دیده مى شود.

2ـ عروسکها و آنچه جنبه بازیچه دارد.

3ـ مجسّمه هایى که براى فریب دشمن ساخته، و در مناطقى گذاشته مى شود، و از نظر جنگى ضرورت دارد.

4ـ مجسّمه هایى که از قطعات متعدّدى تشکیل یافته، و در طبّ براى تعلیم مسائل مختلف به کار مى رود، و در بسیارى از موارد جانشین تشریح بدن انسانها مى گردد، و براى تعلیم این مسائل لازم به نظر مى رسد.

5ـ رباطهاى کامپیوترى که جنبه سرگرمى و تفریح ندارند; بلکه در نیازهاى زندگى بشرى از آن ها بهره گیرى مى شود.

ساختن عروسکهای تلویزیونی

پرسش : مشاهده شده که در برنامه هاى تصویرى، عروسکى شبیه انسان درست مى کنند، که در برنامه ها یا فیلمهایى که انسان واقعى در آن نقش دارد و تکلّم مى کند، به عللى آن عروسک داراى تکلّم وارد مى شود، و همراه انسانهاى واقعى نقش ایفا مى کند، و شبیه آنها تصمیم مى گیرد، و تکلّم مى نماید. ساختن چنین برنامه هایى چه حکمى دارد؟
پاسخ : مجسّمه سازى اشکال دارد; ولى اگر از قبیل عروسک و بازیچه باشد، خواه نقشى بازى کند یا نه، اشکالى ندارد.

حکم مجسمه سازی

پرسش : مجسمه سازى تمام تنه یا نیم تنه انسان یا حیوان چه حکمى دارد، نقّاشى آنها چطور؟
پاسخ : مجسمه سازى اشكال داردو نقّاشى جایز است. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

پرسش: آیا خرید مجسمه آدمی و برهنه اعم از مجسمه زن و یا مرد جایز است ؟ و خرید مجسمه و تندیس حیوانات که برای زینت می تراشند چه طور است ؟
پاسخ: دومی بی اشکال است اما اولی اگر ترویج فساد باشد ، جایز نیست .
۲پرسش: ساخت مجسمه گیاهان وگلها چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اشکال ندارد.
۳پرسش: آیا ساخت مجسمه دلفین با سنگ برای فروش جایز است ؟
پاسخ: به احتیاط واجب جایز نیست .
۴پرسش: آیا ساختن مجسمه حیوانات و انسان دارای حلیت است و در موردساختن مجسمه زنان به صورت برهنه و یا ساختن مجسمه زن و مرد نظر شریفتان چیست ؟
پاسخ: بنا بر احتیاط واجب حرام است و ساختن مجسمه هایی که موجب نشر فساد و فحشاء است حرام می باشد.
۵پرسش: ۱ـ ساخت عروسک فانتزی که شکل صورت و اعضای بدن آن با صورت و اعضای بدن انسان یا حیوان تفاوت دارد چگونه است؟
۲ـ ساخت مجسمه گیاهان و گلها چه حکمی دارد ؟
پاسخ: ۱ـ بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
۲ـ اشکال ندارد.
۶پرسش: نقاش انسان یا حیوان بعنوان اثر هنری یا در کتب علمی و تابلوهای آموزشی یا نقاشی ومجسمه گیاه چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اشکال ندارد .
۷پرسش: ساختن مجسمه کامل انسان و حیوان با امعاء و احشاء داخلی جهت استفاده آموزشی در مراکز آموزشی چه حکمی دارد ؟
پاسخ: با امکان وارد کردن اینگونه مجسّمه ها از کشورهای دیگر بنابر احتیاط واجب نباید بسازند .
۸پرسش: ساختن مجسمه ناقص یا کامل انسان یا حیوان بعنوان اثر هنری چه حکمی دارد ؟
پاسخ: ساختن مجسمه انسان و حیوان به احتیاط واجب حرام است هرچند ناقص باشد ولی ساختن مجسمه یک جزء بدن مانند سر یا پا اشکال ندارد .
۹پرسش: آیا ساختن عروسک پارچه ای جایز است؟
پاسخ: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.
۱۰پرسش: اینجانب عروسکهائی با پارچه وپنبه درست می کنم این کار صرفا برای سرگرمی من است می خواستم حکمش را بدانم؟
پاسخ: بنابر احتیاط واجب جایز نیست ولی نگهداری آنچه درست کرده اید مانعی ندارد.

نقاشی و طراحی

۱پرسش: در مدرسه ها از دانش آموزان می خواهند که انسان و حیوان را رسم و نقاشی کنند طوری که دانش آموز نمی تواتند مخالفت کند آیا چنین کاری جایز است و اگر موضوع ، مجسمه سازی و پیکر تراشی باشد چه طور است ؟
پاسخ: نقاشی به طوری مطلق جایز است ، و بنابر احتیاط واجب ، مجسمه سازی و پیکر تراشی در زمینه موجودات جاندار ، انجام شود و تکلیف دبستانی در مورد عملی که به احتیاط واجب باید ترک شود ، مجوّز محسوب نمی گردد ، مگر آنکه ضرورت ایجاب کند مثل این که اگر چنان نکند او را از مدرسه بیرون می کنند و آن برای او کار پر زحمتی است که معمولاً نمی توان تحمل کرد .
۲پرسش: نقاشی مرد از عکس زن نامحرم چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اصل نقاشی اشکالی ندارد ولی نگاه کردن به عکس بی حجاب زن نامحرمیکه او را می شناسد اگر هتک نباشد بااحتیاط واجب جائز نیست.
۳پرسش: نقاشی انسان یا حیوان بعنوان اثر هنری یا در کتب علمی و تابلوهای آموزشی یا نقاشی ومجسمه گیاه چه حکمی دارد ؟
پاسخ: اشکال ندارد .
۴پرسش: حک کردن تصویر زن بر روی سنگ قبر از نظر شرع مقدس را بیان بفرمائید ؟
پاسخ: به احتیاط واجب جایز نیست.
۵پرسش: آیا ترسیم عکس انسان با آیات قرآن جایز است ؟
پاسخ: فی نفسه مانعی ندارد .
۶پرسش: لطفا بفرمائید کشیدن (طراحی یا نقاشی) چهره انسان ( ناقص یا کامل یا شناس یا ناشناس ) و کشیدن موجودات دارای روح از نظر معظم له جایز است؟
پاسخ: اگر صرف نقاشی باشد بدون تجسیم یا برامدگی باشد حلال است. استفتائات آیت الله سیستانی.

 

لینک کوتاه مطلب: http://goo.gl/IaMesV

• *- ويژه نامه احكام خريد و فروش 

• خرید و فروش جنس تقلبی یا ناخالص
• خرید و فروش اجناس دزدی
• خرید و فروش آلات لهو مثل ابزار موسیقی
• مال حلال را برای استفاده حرام بفروشد
• اگر پول کالا را ندهد یا از حرام بدهد
• خرید و فروش غصبی

---

---

حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه مجسمه کورش مجسمه بودا تندیس پلی استر عروسک سازی تندیس مسیح صلیب حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه  مجسمه تزیینی مجسمه دکوری مجسمه عروسکی مجسمه تزیینی منزل مجسمه فانتزی فروش مجسمه  نام دیگر مجسمه ساز مجسمه فرشته  مجسمه‌سازی، تندیسگری یا پیکرتراشی  حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه حکم ساخت و خرید و فروش مجسمه