آيا فطرت خطا پذير است؟

گرايش هاى انسان مسبوق به گزارش هاى علمى او است، انسان به چيزى گرايش دارد كه آن را بفهمد، چه با علم حصولى و چه با علم حضورى. يعنى انسان ابتدا آن چيز را ادراك مى كند و مى فهمد، سپس به آن گرايش پيدا مى كند، گرايش و محبت انسان به چيزى نظير جاذبه آهن ربا و آهن نيست كه مسبوق به علم نباشد، يا نظير كشش يك گياه به سمت مواد غذايى مخصوص نيست كه مسبوق به علم نباشد.

اگر گرايش و محبت و ميل درونى انسان اين چنين مى بود، يعنى مسبوق علم نبود، مستقيما با خارج ارتباط داشت و لذا چون محبت و گرايش هست، بايد محبوب و متعلق گرايش هم در خارج باشد و در حالى كه انسان يك موجودعالم مختار است و تمام گرايش هاى عملى او به امامت از گزارش هاى علمى او شكل مى گيرد، نخست چيزى را مى فهمد سپس به آن عشق مى ورزد، نه اين كه نفهميده، به آن ارادت پيدا كند. تمام كارهاى اجرايى انسان از ايمان و اخلاص و اراده و عزم و تولى و تبرى و همه گرايش هاى عملى او، امت بينش و گزارش علمى او است اگر انسان بر طبق علم حصولى چيزى را فهميد، برابر آن فهم، تصميم مى گيرد و به آن مؤمن مى شود و نسبت به آن تولى و تبرى، حب و بغض و قيام و قعود دارد.

بنابراين، همه گرايش هاى انسان به امامت گزارش ها و بينش هاى شهودى او راه اندازى مى شود. يعنى در واقع گرايش هاى عملى امت گونه عمل مى كنند، نه اين كه امام باشند رهبرى همه كارهاى انسان بر عهده انديشه هاى اوست. يعنى همه كارهاى انسانى انسان مسبوق به علم حصولى و ادراك مفهوم يا علم حضورى و شهود وجود است.

آيه الله جوادى آملى، تفسير موضوعى قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)

پرسمان