معنی گمراهی کردن خدا در یضل من یشاء چیست
گمراهی از سوی خدا!
در آیات آمده است که خداوند گمراه می‌کند؛ آیا این درسته؟
نخست باید دانست؛ هدایت خداوند فراگیر و چندگونه است، هدایت اولیه که همگانی و به طور تکوینی همه موجودات را شامل می‌شود چنان‌که خداوند می‌فرماید:
<الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى>[180]؛
«[خداوند] کسی است که همه موجودات را به بهترین صورت آفرید و سپس هدایت کرد».
و هدایت تشریعی اولیه که شامل همه انسان‌ها می‌شود. چنان‌که درباره نزول قرآن مجید می‌فرماید:
<هُدًى لِّلنَّاسِ>[181]؛
«و هدایت پاداشی ثانویه که ویژه پرواپیشگان است».
<أُوْلَئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ>[182]؛
«[پروا پیشگان] آنان بر هدایت (ویژه‌ای) از سوی خداوندند و آنان همانا رستگارانند».
و اما گمراهی خداوند ابتدایی و همگانی نیست بلکه شامل کسانی می‌شود که لیاقت و قابلیت هدایت را از دست داده‌اند و از گروه کافران و فاسقان شده‌اند. چنان که در قرآن مجید می‌خوانیم:
<وَ أَمَّا الَّذینَ کفَرُوا فَیقُولُونَ ما ذا أَرادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلاً یضِلُ بِهِ کثیراً وَ یهْدی بِهِ کثیراً وَ ما یضِلُ بِهِ إِلاَّ الْفاسِقینَ>[183]؛
شاید این مطالب را هم بپسندید:
«و امّا آنها که راه کفر را پیمودهاند، (این موضوع را بهانه کرده) میگویند: «منظور خداوند از این مثل چه بوده است؟!» (آری،) خدا جمع زیادی را با آن گمراه می‌کند و گروه بسیاری را هم با آن هدایت می‌کند؛ و گمراه نمی‌کند مگر فاسقان را».
پس چنین نیست که خدا کسی را به طور ابتدایی گمراه نماید؛ بلکه خداوند در ابتدا هر دو راه سعادت و شقاوت را نشان می‌دهد، آن‌گاه هر کس در هر کدام از راه‌ها قدم نهاد، سزاوار پاداش و یا مجازات خواهد بود. خداوند متعال فرمود:
<فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ بِما کانُوا یکذِبُون>[184]؛
«در دل‌های آنان (منافقان) یک نوع بیماری است؛ پس خداوند بر بیماری آنان افزوده؛ و به خاطر دروغ‌هایی که می‌گفتند، عذاب دردناکی در انتظار آنهاست».
پس باید مراقب بود که غرض‌ورزانه و لجوجانه و تهاجم کنان با آیات خدا برخورد نکرد، چرا که اگر کسی چنین کند، طبق قوانین تکوینی خدا، محال است بتواند حقیقت آیات را دریابد. لذا خداوند متعال فرمود:
<وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً>[185]؛
«و از قرآن، آنچه شفا و رحمت است برای مؤمنان، نازل میکنیم؛ و ستمگران را جز خسران (و زیان) نمیافزاید».
همچنین در برخی آیات تصریح نمود که چون آنها دل بیمار یا طغیان‌گراند، از درک هدایت محروم می‌شوند.
<اللَّهُ یسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یمُدُّهُمْ فی طُغْیانِهِمْ یعْمَهُونَ>[186]؛
«خداوند آنان را استهزا می‌کند؛ و آنها را در طغیانشان نگه میدارد، تا سرگردان شوند».
[180]. طه (20)، آیه 50.
[181]. آل عمران (3)، آیه 4.
[182]. بقره (2)، آیه 5.
[183]. بقره (2)، آیه 26.
[184]. بقره (2)، آیه 10.
[185]. اسراء (17)، آیه 82.
[186]. بقره (2)، آیه 15.
- منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، خداشناسى / مؤلف محمدرضا كاشفى
