حشر حیوانات در روز قیامت
حيوانات در قيامت
آيا حيوانات روز قيامت محشور مى شوند؟
در قرآن کريم بعضى از آيات وجود دارد که با صراحت به سير و حرکت حيوانات و همه جنبنده ها و پرنده ها، به سوى معاد و قيامت اشاره مى کند:
«وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُکُمْ مَا فَرَّطْنَا فِي الْکِتَابِ مِنْ شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ » [262]؛
«نيست هيچ جنبنده اى در زمين و نيست هيچ پرنده اى که با دو بال خود پرواز مى کند؛ مگر اينکه همه آنها مانند شما انسان ها، امت هايى هستند و ما در کتاب [ تکوين]، چيزى را بى حساب به وجود نياورده ايم . سپس [ همه اين جنبنده ها و پرنده ها] به سوى پروردگارشان محشور مى شوند» .
اين آيه با صراحت کامل، همه جنبنده ها و پرنده ها را ـ که شامل تمامى اصناف، انواع و طبقات حيوانات مى گردد ـ حساب شده و داراى اجتماعات و مقررات و نظم خاص حاکم در اجتماعات آنها و نيز شعور و اراده و حرکت و سير به سوى معاد و مبدأ متعال، مى داند و با وجود صراحت خاصّ اين آيه در حشر همه حيوانات، هيچ گونه شبهه و ترديدى، در اصل حرکت به سوى معاد باقى نمى ماند.
قرآن همچنين مى فرمايد: «وَ اِذا الوُحُوشُ حُشِرَت » [263]. گرچه اين آيه، دلالت بر حشر وحوش مى کند؛ اما اين حقيقت را نيز مى رساند که غير وحوش نيز محشور خواهند بود.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
بنابراين وقتى مى گوييم همه موجودات، بدون استثنا ـ به مقتضاى آيات قرآنى ـ به سوى مبدأ متعال و به سوى معاد، برگشت نموده و حرکت مى کنند و به مبدأ متعال مى رسند؛ نبايد از اين جملات برداشت نادرستى کرد و انديشيد که در روز قيامت، رسيدن موجودات به مبدأ متعال، به يک معنا بوده و رسيدن موجودات به او معناى واحدى دارد؛ بلکه بايد توجّه داشت که رسيدن به مبدأ متعال در خصوص هر موجودى، به معناى خاصى است؛ مثلاً رسيدن انسان به مبدأ متعال، با رسيدن موجودات ديگر به او فرق دارد.
همچنين رسيدن هر موجودى، غير از رسيدن موجود ديگر است و نيز نتيجه حرکت و راه و روش هر کدام از موجودات ـ که در معاد ظاهر مى گردد ـ نتيجه مخصوصى بوده و غير از نتيجه حرکت و راه و روش موجود ديگرى است.
اگر به شما گفته شود: در فصل بهار، همه خاک ها به حرکت در مى آيند و نتايج حرکت ها در فصل تابستان ظاهر مى گردد، آيا شما از اين جمله، چنين مى فهميد که همه حرکت ها، نتيجه واحدى خواهد داد و نتيجه ها يک شکل و يکسان خواهد بود؟! اگر گفته شود: همه موجودات، به سوى نقطه اى که «معاد» ناميده مى شود، حرکت مى کنند و همه در آن روز، نتايج حرکت ها را خواهند يافت و همه به مبدأ متعال خواهند رسيد؛ آيا اين چنين خواهيد فهميد که نتيجه ها يکى بوده و همه، به يک نحو، به معناى واحد به او خواهند رسيد؟!
افرادى هستند که وقتى چنين مى شنوند، آن چنان فکر مى کنند و سپس با شگفتى مى پرسند: آيا همه موجودات، مانند انسان به او مى رسند و همه موجودات، نتيجه و جزاى اعمالشان را مى بينند و به بهشت و جهنم مى روند و…؟! [264]
[262]. انعام 6، آيه 38.
[263]. تکوير81، آيه 5.
[264]. براى اطلاعات بيشتر ر.ک: محمد شجاعى، معاد يا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 53 ـ 69.
منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، فرجام شناسی/ مؤلف محمدرضا كاشفى
ویژه نامه اعتقادات و پاسخ به شبهات
.
