فضیلت سوره واقعه

این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 96 آیه است

 

محتواى سوره واقعه

در «تاریخ القرآن» از «ابن ندیم» نقل شده: سوره «واقعه» چهل و چهارمین سوره اى است که بر پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نازل شد،[«تاریخ القرآن» «ابو عبداللّه زنجانى»، صفحه 59.] قبل از آن سوره «طه»، و بعد از آن «شعراء» بوده است.
این سوره، همان گونه که از لحن آن پیدا است، و مفسران نیز تصریح کرده اند، در «مکّه» نازل شده است، هر چند بعضى گفته اند آیات 81 و 82 در «مدینه» نازل گردیده، ولى، دلیلى براى این گفته در دست نیست، و نشانه اى در آیات مزبور بر این ادعا وجود ندارد.

سوره «واقعه» چنان که از نامش پیدا است، از قیامت و ویژگیهاى آن سخن مى گوید، و این معنى در تمام آیات 96 گانه سوره، مسأله اصلى است، اما از یک نظر مى توان محتواى سوره را در هشت بخش خلاصه کرد:

1 ـ آغاز ظهور قیامت و حوادث سخت و وحشتناک مقارن آن.
2 ـ گروه بندى انسانها در آن روز، و تقسیمشان به «اصحاب الیمین» و «اصحاب الشمال» و «مقرّبین».
3 ـ بحث مشروحى از «مقامات مقربین» و انواع پاداشهاى آنها در بهشت.
4 ـ بحث مشروحى درباره گروه دوم، یعنى «اصحاب الیمین» و انواع مواهب الهى بر آنها.
5 ـ بحث قابل ملاحظه اى درباره «اصحاب الشمال» و مجازاتهاى دردناک آنها در دوزخ.
6 ـ ذکر دلائل مختلفى پیرامون مسأله معاد از طریق بیان قدرت خداوند، و خلقت انسان از نطفه ناچیز، و تجلّى حیات در گیاهان، و نزول باران، و فروغ آتش، که در ضمن نشانه هائى از توحید نیز محسوب مى شود.
7 ـ ترسیمى از حالت احتضار و انتقال از این جهان به جهان دیگر که، آن خود نیز از مقدمات رستاخیز است.
8 ـ نظر اجمالى دیگرى روى پاداش و کیفر مؤمنان و کافران، و سرانجام سوره را با نام پروردگار عظیم پایان مى دهد.

فضیلت تلاوت این سوره

در فضیلت تلاوت این سوره، روایات زیادى در منابع اسلامى ذکر شده است، از جمله در حدیثى از رسول خدا(علیه السلام) مى خوانیم: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْواقِعَةِ کُتِبَ لَیْسَ مِنَ الْغافِلِیْنَ: «کسى که سوره واقعه را بخواند، نوشته مى شود که این فرد از غافلان نیست».(1)

 

چرا که آیات سوره، آنقدر تکان دهنده و بیدارکننده است که، جائى براى غفلت انسان باقى نمى گذارد.

 

به همین دلیل در حدیث دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: وقتى از آن حضرت سؤال کردند: چرا با این سرعت آثار پیرى در چهره مبارک شما ظاهر شده است؟ در پاسخ فرمود: شَیَّبَتْنِی هُودُ، وَ الْواقِعَةُ، وَ الْمُرْسَلاتُ، وَ عَمَّ یَتَسائَلُونَ: «سوره هاى هود، و واقعه، و مرسلات و عمّ مرا پیر کرد»!(2)(;چرا که در این سوره ها اخبار تکان دهنده اى از قیامت و رستاخیز و حوادث هولناک و مجازات مجرمان آمده، همچنین داستانهاى تکان دهنده اى از سرگذشت اقوام پیشین و بلاهائى که بر آنها نازل شد و نیز دستور به استقامت و پایدارى).
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: مَنْ قَرَأَ فِی کُلِّ لَیلَةِ جُمْعَة الْواقِعَةَ أَحَبَّهُ اللّهُ، وَ أَحَبَّهُ إِلَى النّاسِ أَجْمَعِیْنَ، وَ لَمْ یَرَ فِى الدُّنْیا بُؤْساً أَبَداً، وَ لافَقْراً وَ لافاقَةً وَ لاآفَةً مِنْ آفاتِ الدُّنْیا، وَ کانَ مِنْ رُفَقاءِ أَمِیْرِ الْمُؤْمِنِینَ(علیه السلام): هر کس سوره واقعه را در هر شب جمعه بخواند، خداوند او را دوست دارد، و نزد همه مردم محبوبش مى کند، هرگز در دنیا ناراحتى نمى بیند، فقر و فاقه و آفتى از آفات دنیا دامنگیرش نمى شود، و از دوستان امیر مؤمنان على(علیه السلام) خواهد بود».(3)

 
در حدیث دیگرى آمده است: «عثمان بن عفان» به عنوان عیادت وارد بر «عبد الله بن مسعود» شد، ـ در همان بیمارى که با آن از دنیا رفت ـ
پرسید: از چه ناراحتى؟
گفت: از «گناهانم».
گفت: چه میل دارى؟
گفت: رحمت پروردگارم!
گفت: اگر موافق باشى طبیب براى تو بیاوریم؟
گفت: طبیب بیمارم کرده.
گفت: اگر مایل باشى، دستور دهم عطاى تو را از بیت المال بیاورند.
گفت: آن روز که نیازمند بودم به من ندادى و امروز که بى نیازم به من مى دهى؟!
گفت: مانعى ندارد براى دخترانت باشد.
گفت: آنها هم نیازى ندارند; چرا که من سفارش کردم سوره «واقعه» را بخوانند، من از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) شنیدم مى فرمود: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْواقِعَةِ کُلَّ لَیْلة لَمْ تُصِبْهُ فاقَةٌ أَبَداً:«هر کس سوره واقعه را هر شب بخواند، هرگز فقیر نخواهد شد».(4)

و به همین دلیل، در روایت دیگرى سوره «واقعه» سوره «غنى» نامیده شده است.

روشن است، تنها نمى توان با لقلقه زبان، این همه برکات را در اختیار گرفت، بلکه باید به دنبال تلاوت، فکر و اندیشه، و به دنبال آن، حرکت و عمل باشد.

• * * *
• 1 ـ تفسیر «مجمع البیان»، جلد 9، صفحه 212 و تفسیر «برهان»، جلد 4، صفحه 273.
• 2 ـ «خصال صدوق»، جلد 1، صفحه 199، حدیث 10 (باب الاربعه).
• 3 ـ «ثواب الاعمال»، صفحه 117 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 203.
• 4 ـ «مجمع البیان»، جلد 9، صفحه 212.

 

ویژه نامه قرآن و عترت پژوهی