راز سر انگشتان در قرآن

راز سر انگشتان در قرآن

پرسش : در کدام آیه از قرآن به بهترین راه «تشخیص هویت» انسان اشاره شده است؟

پاسخ اجمالی:

قرآن مجید در سوره قیامت تعبیر بسیار ظریفی درباره قدرت خداوند مبنی بر بازآفرینی سرانگشتان انسان در قیامت دارد و بدیهی است که مورد اشاره قرار گرفتن این مقطع از بازآفرینی مخلوقات در قیامت با توجه به اهمیت مساله انگشت نگاری و اثرانگشت – در محاکم قضایی – مناسبت خاصی با دادگاه عدل الهی دارد.

پاسخ تفصیلی:

در آیات 3 و 4 سوره قیامتمى خوانیم: «اَیَحْسَبُ الاِْنسَانُ اَلَّنْ نَّجْمَعَ عِظَامَهُ * بَلَى قَادِرِینَ عَلَى اَنْ نُّسَوِّىَ بَنَانَهُ»؛ (آیا انسان گمان می­ کند که استخوان­ های او را جمع نخواهیم کرد، * آری ما قادریم که [حتی خطوط سر] انگشتان او را موزون و مرتب کنیم).
«بَنان» در لغت به معناى انگشتان و گاه به معناى سر انگشتان آمده است. از ماده بَنَّ، و به معناى اقامت گرفته شده، و از آنجا که انگشتان مایه اصلاح احوال اقامت انسان در جهان دانسته شده، به این نام نامیده شده است.(1)
انگشتان نقش بسیار مهمى در زندگى انسان دارند و از عجایب خلقت محسوب مى شوند؛ هر چند به واسطه اینکه دائماً در اختیار ما است، از اسرار آن غافلیم.

اگر انگشتان دست کسى قطع شود، هیچ گونه کار ظریفى را نمى تواند انجام دهد. نوشتن، ورق زدن کتاب، غذا خوردن بطور راحت، تلفن کردن، باز کردن درها به وسیله کلید و انواع صنایع ظریف و دقیق و حتى صنایع دیگر مانند انواع کارهاى مربوط به ماشین ها، بلکه گرفتن اشیاى سنگین با دست نیز براى او غیر ممکن است، حتى کم شدن یکى از انگشتان مى تواند ضربه اى به بسیارى از کارهاى روزمره انسان بزند. به همین دلیل چهار پایان به خاطر نداشتن انگشت بسیارى از کارها را با دهان یا سر، انجام مى دهند. 
جمعى از مفسران احتمال داده اند که منظور از تسویه بنان متصل ساختن آنها به یکدیگر، و به صورت سُمّ چهار پایان در آوردن است؛ ولى این تفسیرهیچ گونه مناسبتى با آیات سوره ندارد.
به هر حال از نکاتى که این آیه، مى تواند اشاره به آن باشد کشف مهمى است که در عصر ما نسبت به خطوط سر انگشتان شده است؛ زیرا این معنا مسلم شده که خطوط سر انگشتان هر کس معرّف شخصیت او است؛ و از هر امضایى اطمینان بخش تر و دقیق تر است؛ امضایى که هیچ کس نمى تواند آن را جعل کند، در حالى که پیچیده ترین امضاها قابل جعل است. به همین دلیل در عصر ما مساله انگشت نگارى به صورت علمى در آمده و در مراکز انتظامى دایره مخصوصى براى آن وجود دارد؛ و از طریق آن بسیارى از مجرمان شناخته مى شوند، کافى است که یک سارق، هنگامى که وارد اطاق یا منزلى مى شود، دست خود را بر دستگیره در یا شیشه اطاق و یا قفل و صندوق و صندلى بگذارد و اثر انگشت وى، روى آن بماند؛ یا این که در یک ماجراى قتل، سلاحى کشف شود که اثر انگشت کسى بر آن اسلحه باشد، فوراً از آن نمونه بردارى کرده و با سوابقى از سارقان و مجرمان، یا افرادى که در آن حادثه مظنون به نظر مى رسند تطبیق مى دهند و مجرم را پیدا مى کنند.
بنابراین تفسیر آیه مى گوید: نه تنها ما مى توانیم استخوان هاى بزرگ و کوچک را جمع آورى کنیم؛ بلکه حتى توانایى داریم انگشتان و سر انگشتان هر کس را با تمام ویژگى هایش که از ظریف ترین خصوصیات بدن او است، تنظیم کنیم و به حال اول بازگردانیم. 
تناسب این معنا با مساله قیامت که دادگاه بزرگ عدل الهى است و مجرمان و گنه کاران باید در آن تعقیب شوند، بسیار جالب است؛ چرا که در دنیا نیز از این مساله، بیش از همه جا در دادگاه ها بهره گیرى مى شود. و از آن براى تشخیص هویت افراد استفاده مى شود.(2)
پی نوشت:
(1). مفردات راغب و مجمع البحرين و معجم مقاييس، اللغه ماده بَنَ.
(2). گردآوري از کتاب: پيام قرآن‏، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ه. ش‏، ج 8، ص 186.