ذبح شرعی حیوانات چگونه است

ذبح شرعی حیوانات چگونه است

1-در نوشتار قبل «احکام نحر شتر» مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

2- در نوشتار قبل «مستحبات و مکروهات ذبح حیوانات » مطرح شد از اینجا کلیک کنید و در تکمیل نوشتار حاضر مطالعه نمایید.

دستور سر بریدن حیوانات

مسأله 2591 دستور سربریدن حیوان آن است که چهار رگ بزرگ گردن آنرا از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند (1) و اگر آنها را بشکافند کافی نیست.

(1) (بهجت): و آن چهار رگ عبارتند از: «حلقوم» که مجرای تنفّس حیوان است و «مری» که زیر حلقوم است و مجرای غذای حیوان است و دو رگ خونی دیگر، که دو طرف حلقوم است و به آنها «ودج» گفته می‌شود..

(خوئی)، (تبریزی): مسأله دستور سربریدن حیوان آن است که چهار رگ بزرگ گردن آن را به طور کامل ببرند و اگر آنها را بشکافند، کافی نیست و معروف این است که بریدن این چهار رگ در خارج واقع نمی‌شود مگر این که از زیر برآمدگی گلو ببرند و آن چهار رگ عبارت است از مجرای نفس و مجرای خوردن و دو رگ کلفتی که در دو طرف مجرای نفس می‌باشد.

(گلپایگانی)، (فاضل)، (صافی)، (نوری)، (زنجانی): مسأله دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم «مجرای نفس» و مری «مجرای غذا» و دو شاهرگ را که در دو طرف حلقوم است که به آنها أوداج أربعه «چهار رگ» گفته می‌شود، از پایین برآمدگی زیر گلو بطور کامل ببرند، و اگر آنها را بِشکافند کافی نیست.

(مکارم): مسأله برای سر بریدن حیوان اگر حلقوم و دو رگ بزرگ گردن را به طور کامل ببرند کافی است، ولی احتیاط مستحب ّ آن است که چهار رگ بزرگ یعنی دو رگ بزرگ ِ گردن به اضافه حلقوم و مری از پایین برآمدگی گلو بریده شود.

(سیستانی): مسأله دستور سر بریدن حیوان آن است که چهار مجرا را بطور کامل ببرند: 1 مجرای نفس (حلقوم) 2 مجرای خوردن (مری) 3 و 4 دو رگ کلفتی که در دو طرف مری و حلقوم می‌باشد و بنا بر احتیاط واجب شکافتن آنها یا بریدن حلقوم به تنهایی کافی نیست، و بریدن این چهار چیز واقع نمی‌شود مگر اینکه از زیر مهره‌ای که حلقوم و مری از آنجا جدا می‌شوند ببرند.

[اگر بعضی از چهار رگ را ببرند]

مسأله 2592 اگر بعضی از چهار رگ را ببرند (1) و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیّه را ببرند فایده ندارد (2) بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند (3) ولی به طور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند (4) اگر چه پیش از جان دادن حیوان بقیّه رگها را ببرند اشکال دارد (5).

(1) (سیستانی): اگر بعضی از این چهار مجرا را ببرند..

(بهجت): در حال اختیار ببرند..

(2) (بهجت): بقیّه مسأله ذکر نشده.

(خوئی)، (زنجانی)، (سیستانی): امّا در صورتی که چهار رگ را پیش از جان دادن حیوان ببرند ولی به طور معمول پشت سر هم نباشد، آن حیوان پاک و حلال است ((خوئی)، (زنجانی): اگر چه احتیاط مستحب ّ آن است که پشت سر هم ببرند).

(3) (گلپایگانی)، (صافی): ولی به طور معمول چهار رگ را طوری پشت سر هم نبرند که یک کار شمرده شود اشکال دارد، اگر چه پیش از جان دادن حیوان بقیّه رگها را ببرند.

(مکارم): ولی به طور معمول رگها را پشت سر هم نبرند، اگر چه هنوز حیوان جان داشته باشد، اشکال دارد.

(4) (فاضل): به طوری که عمل واحد حساب شود.. (نوری): که یک کار شمرده شود..

(5) (تبریزی): اگر چه حلیّت آن بعید نیست.

[اگر گرگ گلوی گوسفند را ببرد]

مسأله 2593 اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود، چیزی نماند، آن حیوان حرام می‌شود (1) ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد یا جای دیگر بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته می‌شود سر آن را ببرند، حلال و پاک می‌باشد.

(1) (فاضل): و همین طور بنا بر احتیاط واجب اگر آن رگها را از بالا یا پایین خورده باشد و مقداری از آن رگها یا متّصل به سر یا به جسد حیوان باقی مانده باشد و یا اینکه بعضی رگها را کلًّا خورده باشد..

(سیستانی): مسأله اگر گرگ گلوی گوسفند را بطوری بکند که از این چهار مجرا چیزی نماند، آن گوسفند حرام می‌شود، و همچنین است اگر از حلقوم چیزی نماند، بلکه اگر مقداری از گردن را بکند و این چهار مجرا آویزان به سر یا متّصل به بدن باقی بمانند، آن گوسفند بنا بر احتیاط واجب حرام می‌شود؛ ولی اگر جای دیگر بدن را بکند در صورتی که گوسفند زنده باشد و به دستوری که گفته می‌شود سر آن را ببرند حلال و پاک می‌باشد و این حکم اختصاص به گرگ و گوسفند ندارد.

(مکارم): مسأله هرگاه گرگ گلوی گوسفند را بطوری بکند که از رگهای گردن که باید موقع ذبح بریده شود چیزی باقی نماند، آن حیوان حرام می‌شود، ولی اگر آن رگها سالم باشد، در صورتی که گوسفند هنوز زنده است و آن را بدستوری که گفته شد سر ببرند حلال می‌باشد. همچنین هرگاه حیوانی به غیر دستور شرعی ذبح شده باشد، پاک است، هر چند خوردن گوشت آن حرام می‌باشد. بنا بر این پوست و چرم حیواناتی که از ممالک غیر اسلامی می‌آورند، در صورتی که بدانیم از حیوانات ذبح شده است، پاک است.

(زنجانی): مسأله اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که برخی از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود به طور کامل کنده شود، بنا بر احتیاط با قطع دیگر رگها گوسفند حلال و پاک نمی‌باشد، ولی اگر از تمام رگها چیزی باقی بماند، هر چند از هر یک قسمتی کنده شده باشد در صورتی که گوسفند زنده باشد و قسمت باقیمانده از چهار رگ را ببرند، حلال و پاک می‌باشد.

«شرایط سر بریدن حیوان»

[شرایط ذبح شرعی]

مسأله 2594 سر بریدن حیوان پنج شرط دارد (1):

اوّل: کسی که سر حیوان را می‌برد چه مرد باشد چه زن، باید مسلمان باشد (و اظهار دشمنی با أهل بیت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نکند (2). و بچه مسلمان هم اگر ممیز باشد، یعنی خوب و بد را بفهمد می‌تواند سر حیوان را ببرد (3)

دوم: سر حیوان را با چیزی ببرند که از آهن باشد (4) ولی چنانچه آهن پیدا نشود (5) (و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند می‌میرد (6)، با چیز تیزی که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ تیز، می‌شود سر آن را برید (7).

سوم: در موقع سر بریدن، جلو بدن حیوان رو به قبله باشد (8) (و کسی که می‌داند باید رو به قبله سر ببرد (9)، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند حیوان حرام می‌شود (10) ولی اگر فراموش کند یا مسأله را نداند یا قبله را اشتباه کند (11) یا نداند قبله کدام طرف است (12) یا نتواند حیوان را رو به قبله کند اشکال ندارد (13)

چهارم: وقتی می‌خواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد، به نیّت سر بریدن، نام خدا را ببرد و همین قدر که بگوید «بسم اللّه» کافی است (14) و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمی‌شود (15) و گوشت آن هم حرام است (16) ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد (17)

پنجم: حیوان بعد از سر بریدن (18) حرکتی بکند. اگر چه مثلًا چشم یا دم خود را حرکت دهد، یا پای خود را به زمین زند (19) که معلوم شود زنده بوده است (20) .

(1) (اراکی)، (فاضل): شش شرط دارد..

(خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی)، (زنجانی): چند شرط دارد..

(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (خوئی)، (تبریزی)، (سیستانی)، (زنجانی) و (فاضل) نیست] (3) (خوئی)، (تبریزی)، (زنجانی): و امّا کسی که از کفار یا از فرقه‌هایی است که در حکم کفارند مانند غُلاه و خوارج و نواصب، نمی‌تواند سر حیوان را ببرد..

(فاضل): و اگر کسی که از کفار و یا از فرقه‌هایی است که در حکم کفارند مانند غُلاه و خوارج و نواصب، سر حیوان را ببرد حلال نمی‌شود..

(سیستانی): و امّا کسی که از کفار غیر کتابی یا از فرقه‌هایی است که در حکم کفارند مانند نواصب، اگر سر حیوان را ببرد آن حیوان حلال نمی‌شود بلکه کافر کتابی اگر سر حیوان را ببرد هر چند «بسم اللّه» هم بگوید، بنا بر احتیاط واجب آن حیوان حلال نمی‌شود..

(مکارم): اوّل: ذبح کننده بنا بر احتیاط واجب باید مسلمان باشد؛ ناصبی‌ها یعنی کسانی که با اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دشمنی دارند در حکم کُفارند..

(بهجت): اوّل: کسی که سر حیوان را می‌برد، چه مرد باشد، یا زن و یا بچه ممیز، باید مسلمان باشد و اظهار دشمنی با اهل بیت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نکند و مرتد از مسلمین، غلاه، خوارج و منکر ضروریات اسلام، محکوم به حکم کافر هستند..

(4) (فاضل): دوم: سر حیوان را با آهن ببرند..

(5) (گلپایگانی)، (صافی): و محتاج به ذبح حیوان باشند..

(6) (اراکی): و یا ناچار باشد که آن حیوان را ذبح کند..

(خوئی)، (تبریزی): یا ضرورتی مقتضی سر بریدنش شود..

(بهجت): یا ذبح آن حیوان عرفاً برای انسان ضرورت داشته باشد..

[قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (گلپایگانی) و (صافی) نیست]

(7) (اراکی): ولی بریدن رگها با دندان یا ناخن کافی نیست..

(بهجت): بلکه اگر آلت ذبح غیر آهن باشد ولی در حدّت و استحکام و تیزی و اطّراد تا آخر ذبح مثل آهن باشد به نحو یقین، بعید نیست به القاء خصوصیت ملحق به آهن باشد..

(صافی): و احتیاط مستحب ّ این است که در صورتی با این اشیاء ذبح نمایند که بیم این باشد که اگر سر حیوان را نبرند بمیرد یا مُضطَرّ به سربریدن آن باشند..

(مکارم): [دوم:] باید سر حیوان را با جسم تیزی که از آهن، یا فلز دیگر باشد ببرند، ولی اگر احتیاج به ذبح باشد و آهن پیدا نشود، یا اگر سر حیوان را نبرند می‌میرد و دسترسی به آهن نیست، با هر چیز تیزی که رگها را بتواند جدا کند (مانند شیشه و سنگ و چوب تیز) می‌شود آن را ذبح کرد..

(سیستانی): دوم: سر حیوان را در صورت امکان با چیزی ببرند که از آهن باشد؛ و بریدن با چاقوی استیل، بنا بر احتیاط واجب کافی نیست، ولی چنانچه آهن پیدا نشود، با چیز تیزی که چهار مجرای آن را جدا کند مانند شیشه و سنگ نیز می‌شود سر آن را برید، هر چند ضرورتی مقتضی سر بریدنش نباشد..

(زنجانی): دوم: سر حیوان را با وسیله تیزی که بریدن با آن متعارف است، همچون کارد و چاقو ببرد و لازم نیست سر حیوان را با چیزی ببرد که از آهن باشد، بنا بر این بریدن سر حیوان با کارد استیل اشکالی ندارد هر چند بداند که به استیل آهن گفته نمی‌شود، ولی چنانچه چنین وسیله تیزی پیدا نمی‌شود و طوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند می‌میرد یا ضرورتی مقتضی سر بریدنش شود، می‌توان با دیگر چیزهای تیز همچون شیشه و سنگ تیز که چهار رگ حیوان را جدا می‌کند، سر آن را برید..

(8) (اراکی)، (گلپایگانی)، (خوئی)، (تبریزی)، (صافی): سوم: در موقع سر بریدن، صورت و دست و پا و شکم حیوان رو به قبله باشد ((تبریزی): و بعید نیست گوسفند و مانند آن رو به قبله ایستاده باشد سرش را ببرند، در استقبال قبله کافی باشد)..

(نوری): سوم: در موقع سر بریدن، گلو و دست و پا و شکم حیوان رو به قبله باشد..

(9) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (مکارم) نیست]

(10) (زنجانی): اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند و سر ببرد، حیوان نجس و در نتیجه حرام می‌شود..

(11) (مکارم): [و] حیوان را به سمتی غیر از قبله سر ببرد حرام نیست [پایان مورد سوم] (نوری): اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند، حیوان حرام می‌شود و همچنین در صورتی که مسأله را نداند و حیوان را رو به قبله نکند، ولی اگر فراموش کند یا قبله را اشتباه کند..

(12) (فاضل): و نتواند بپرسد و ناچار به ذبح باشد..

(13) (بهجت): بنا بر أظهر اشکال ندارد..

(خوئی)، (تبریزی)، (صافی): و احتیاط مستحب ّ ((نوری): احتیاط واجب) آن است که برنده سر (کُشنده ذابح) نیز رو به قبله باشد..

(سیستانی): سوم: در موقع سربریدن، حیوان رو به قبله باشد پس اگر نشسته یا ایستاده باشد رو به قبله بودن آن همانند رو به قبله بودن انسان در نماز است؛ و اگر حیوان بر طرف راست یا چپ خوابیده باشد باید محل ّ بریدن و شکم حیوان رو به قبله باشد و لازم نیست پاها و دستها و صورت آن رو به قبله باشد؛ و کسی که می‌داند باید رو به قبله سر ببرد اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند، حیوان حرام می‌شود؛ ولی اگر فراموش کند یا مسأله را نداند، یا قبله را اشتباه کند، اشکال ندارد، و اگر نداند قبله کدام طرف است، یا نتواند هر چند با کمک دیگری حیوان را رو به قبله کند، در صورتی که حیوان چموش باشد یا در چاه یا چاله‌ای افتاده باشد و ناچار باشد آن را ذبح کند، به هر طرف ذبح کند اشکال ندارد؛ و همچنین اگر بترسد معطلی برای رو به قبله کردن آن موجب مرگش شود. و ذبح مسلمانی که معتقد نیست باید رو به قبله ذبح شود صحیح است هر چند رو به قبله نکشد و احتیاط مستحب ّ آن است که کسی که حیوان را سر می‌برد نیز رو به قبله باشد..

(14) (گلپایگانی)، (صافی)، (نوری): همین قدر که بگوید: «بسم اللّه» یا «الحمد للّه» یا «اللّه اکبر» کافی است،..

(زنجانی): همین قدر که بگوید: «بسم اللّه» یا «الحمد للّه» یا «سبحان اللّه» یا «لا اله الّا اللّه» کافی است، و بردن نام خدا به هر زبانی کفایت می‌کند و همین که عرفاً نام بردن خداوند همراه با ذبح باشد، کفایت می‌کند هر چند اندکی قبل از کارد برگردن نهادن یا بعد از آن باشد..

(15) (بهجت): بنا بر أظهر پاک نمی‌شود..

(زنجانی): پاک نمی‌شود و در نتیجه گوشت آن هم حرام است..

(16) (گلپایگانی)، (فاضل)، (صافی): و همچنین است اگر از روی جهل به مسأله، نام خدا را نبرد..

(17) (مکارم): چهارم: هنگام سر بریدن باید نام خدا را ببرد؛ همین قدر که بگوید: «بسم اللّه» یا «سبحان اللّه» یا بگوید: «لا اله الّا اللّه» کافی است و به زبان فارسی یا هر زبان دیگر نیز جایز است، ولی اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد کافی نیست و در صورتی که از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد..

(سیستانی): چهارم: هنگام سر بریدن یا پیش از آن در زمان متصل به آن به نیّت سربریدن، خود ذابح نام خدا را ببرد، و نام بردن غیر ذابح کافی نیست، و همین قدر که بگوید «بسم اللّه» یا «اللّه اکبر» کافی است، بلکه اگر تنها بگوید «اللّه» نیز کافی است گرچه خلاف احتیاط است؛ و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببردیا از روی جهل به مسأله نام خدا را نبرد آن حیوان حلال نمی‌شود، ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد..

(18) (صافی): پنجم: در صورتی که زنده بودن حیوان در حال ذبح معلوم نباشد باید حیوان بعد از سر بریدن..

(19) (اراکی): و نیز احتیاط واجب آن است که به اندازه معمول خون از بدن حیوان بیرون آید.

ششم: احتیاط آن است که پیش از جدا شدن روح، پوست حیوان را نکند و مغز حرام را که در تیره پشت است نبرد و سر حیوان را از بدنش جدا نکند و چنانچه به این احتیاط عمل نکنند احتیاط آن است که از گوشت آن حیوان اجتناب کنند، ولی اگر از روی غفلت یا بواسطه تیز بودن کارد، بی اختیار سر حیوان جدا شود اشکال ندارد.

(گلپایگانی)، (صافی): و یا آنکه به اندازه معمول خون از بدنش بیرون آید. ((صافی): گرچه احتیاط، بنا بر اعتبار حرکت است).

(نوری): یا خون بطوری که در موقع سر بریدن حیوان متعارف است بیرون بیاید که معلوم شود زنده بوده است.

(خوئی): و این حکم در صورتی است که زنده بودن آن حیوان در حال ذبح، مشکوک باشد و الا لزومی ندارد و نیز واجب آن است که به اندازه معمول آن حیوان خون از بدنش بیرون آید.

ششم: آنکه بنا بر احتیاط واجب سر حیوان را در غیر پرندگان پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جدا نکنند بلکه خود این کار فی نفسه حتی در پرندگان محل ّ اشکال است بلی اگر از روی غفلت یا به جهت تیزی چاقو سر جدا شود اشکالی ندارد. و ذبیحه حلال است و همچنین بنا بر احتیاط رگ سفیدی را که از مهره‌های گردن تا دم حیوان امتداد دارد و او را نخاع می گویند عمداً قطع نکند. هفتم: آن که کشتن از مذبح باشد و بنا بر احتیاط وجوبی جایز نیست کارد را پشت گردن فرو نموده و به طرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود.

(تبریزی): و این حکم در صورتی است که زنده بودن آن حیوان در حال ذبح مشکوک باشد و نیز واجب آن است که به اندازه معمول آن حیوان خون از بدنش بیرون آید و اگر بدانند که در حال سر بریدن زنده بوده، حاجتی به حرکت مزبور ندارد. ششم: آن که بنا بر احتیاط، سر حیوان را پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جدا نکنند. بلی، اگر از روی غفلت یا به جهت تیزی چاقو، سر جدا شود، اشکالی ندارد. و همچنین بنا بر احتیاط رگ سفیدی را که از مهره‌های گردن تا دم حیوان امتداد دارد و او را نخاع می گویند عمداً قطع نکند، و این در صورتی است که حیوان را از جلو گردن سر ببرند، ولی اگر کارد را پشت گردن فرو نموده و به طرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود بعید نیست که مانعی نداشته باشد.

(فاضل): پنجم: حیوان زنده باشد و با بریدن رگها جان بدهد، لذا اگر معلوم باشد که حیوان زنده بوده و بعد از ذبح جان داده، اشکال ندارد و اگر شک در زنده بودن آن قبل از ذبح داشته باشد، در صورتی محکوم به طهارت است که اوّلًا بعد از ذبح حرکتی بکند که علامت زنده بودن آن باشد مثلًا دُم خود را حرکت دهد یا پا به زمین بزند یا به مقدار متعارف، خون از بدن حیوان خارج شود. ششم: آنکه کشتن از مذبح باشد و بنا بر احتیاط وجوبی جایز نیست کارد را پشت گردن فرو نموده و بطرف جلو بیاورد که گردن از پشت بریده شود.

(سیستانی): و این در صورتی لازم است که زنده بودن آن حیوان در حال ذبح مشکوک باشد وگرنه لازم نیست. ششم: از بدن حیوان به اندازه معمول خون بیرون آید، پس اگر خون در رگهایش بسته شود و بیرون نیاید و یا آنکه خون بیرون آمده نسبت به نوع آن حیوان کم باشد، آن حیوان حلال نمی‌شود ولی اگر کم بودن خون از این جهت باشد که حیوان پیش از سر بریدن خونریزی کرده است اشکال ندارد. هفتم: آن که بریده شدن گلو به قصد ذبح باشد، پس اگر چاقو از دست کسی بیفتد و گلوی حیوان را ناخواسته ببرد، یا ذابح خواب یا مست یا بیهوش یا کودک یا دیوانه غیر ممیز باشد، یا برای مقصود دیگری چاقو را بر گلوی حیوان بکشد و اتفاقاً بریده شود، حلال نمی‌شود.

(20) (مکارم): احتیاط واجب آن است که خون به مقدار کافی از آن بیرون بریزد.

(بهجت): و لازم نیست خون از بدنش خارج شود.

(زنجانی): پنجم: آن که خون تازه بسیار از بدن حیوان خارج شود و بداند یا احتمال دهد که حیوان بعد از سر بریدن حرکتی کرده، اگر چه مثلًا چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین بزند، ولی اگر تنها خون بسیار تازه بیرون آید، و بداند که حیوان بعد از سر بریدن حرکتی نکرده کفایت نمی‌کند، همچنین اگر حرکت حیوان را متوجه شود و بداند که خون بسیار تازه بیرون نیامده بنا بر احتیاط واجب کافی نیست، و اگر خون بسیار تازه بیرون آید و احتمال دهد که حیوان حرکتی کرده، یا حیوان حرکتی کرده و احتمال دهد که خون بسیار تازه بیرون آمده باشد کفایت می‌کند. گفتنی است که شرط پنجم در جایی است که زنده یا مرده بودن حیوان پیش از سر بریدن معلوم نباشد، ولی اگر بداند که حیوان پیش از سر بریدن زنده بوده چنین شرطی لازم نیست.

مسائل اختصاصی

(مکارم): مسأله 2224 کسی که حیوان را ذبح می‌کند می‌تواند مرد باشد یا زن یا بچّه نابالغی که دستورات ذبح را می‌داند، ولی بهتر است تا دسترسی به مرد باشد زنان و کودکان را معاف دارند.

(مکارم): مسأله 2225 سر بریدن حیوانات با وسایل ماشینی، در صورتی که شرایط شرعی آن، مطابق آنچه در بحث ذبح حیوانات گفته شد، انجام شود جایز است و چنین حیوانی پاک و حلال است.

(مکارم): مسأله 2226 هرگاه چند مرغ یا چند حیوان را با هم سر ببرند یک «بسم اللّه» برای همه آنها کافی است، همچنین هرگاه با ماشین، تعداد زیادی حیوان را در زمان واحد (با وجود شرائط دیگر) سر ببرند یک «بسم اللّه» کفایت می‌کند و اگر ماشین مرتّباً کار می‌کند احتیاط آن است مرتّباً نام خدا را تکرار کنند.

(سیستانی): مسأله 2604 بنا بر احتیاط واجب نباید سر حیوان را پیش از بیرون آمدن روح از بدنش جدا کنند هر چند این کار موجب حرام شدن حیوان نمی‌شود ولی اگر از روی غفلت یا به جهت تیزی چاقو سر جدا شود، اشکال ندارد؛ و همچنین است بنا بر احتیاط واجب شکستن گردن حیوان و قطع نخاعش پیش از بیرون آمدن روح از بدنش، و نخاع همان مغز حرام است که مانند ریسمانی سفید رنگ در میان مهره‌های کمر از گردن تا دم حیوان ادامه دارد.

(فاضل): مسأله 2720 استیل نوعی آهن مرغوب است بنا بر این ذبح با آن در حال اختیار مانعی ندارد.

(مکارم): مسأله 2232 احتیاط مستحب ّ آن است که پیش از بیرون آمدن روح، سر حیوان را از بدنش جدا نکنند، بنا بر این اگر دستگاههایی برای ذبح حیوانات تهیّه شود که سر حیوان را به کلّی قطع می‌کند حیوان حرام نمی‌شود، هر چند بهتر است طوری باشد که تمام سر را قطع نکند، ولی در هر حال باید تمام شرایط با دستگاههای ماشینی رعایت شود. و نیز احتیاط مستحب ّ آن است که مغز حرام حیوان را که در وسط تیره پشت است، قبل از جان دادن نبرند و پوست حیوان را جدا ننمایند.

(مکارم): مسأله 2233 در زمان ما گاه برای آسان شدن ذبح حیوانات به حیوان شوک می‌دهند، تا کمی بی حس شود و به راحتی یا به وسیله دستگاهها سر آن را ببرند، این کار در صورتی که حیوان بعد از شوک زنده باشد اشکالی ندارد.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

جدا کردن سر حیوان به صورت کامل قبل از خروج روح

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

س: در هنگام سر بريدن حيوان اگر قبل از مفارقت روح از جسم سر حيوان بصورت كامل جدا شود، حكم گوشت ذبح شده و فعل صورت گرفته چيست؟
ج) اين کار حرام است ولى گوشت آن حرام نمى‌شود و حلال است.

س.
الف: در صورتى كه حيوان در حال مرگ باشد، آيا با بريدن جوزك مى‌توان حيوان را حلال كرد؟
ب: آيا اين بريدن نيز بايد رو به قبله باشد؟
ج: در صورتى كه در فرض «2» حيوان حلال مى‌شود سر حيوان چه حكمى دارد؟
ج:
الف) اگر زنده باشد و فرصت بريدن اوداج اربعه (رگهاى چهارگانه گردن حيوان) باشد، حلال مى‌شود.
ب) همه شرايط را بايد داشته باشد.
ج) اگر موقع قطع اوداج اربعه سر متصل به بدن بوده است، سر نيز حلال است.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

حیوان سرکشی که امکان ذبح آن نیست

پرسش : اگر حیوانی که باید آنرا مطابق دستور شرع ذبح کنیم سرکش باشد و نتوان به حالت عادی ذبح کرد، آیا اجازه داریم آنرا مانند شتر نحر کنیم؟

پاسخ : حیوان سرکشى که نمى توان آن را مطابق دستور شرع کشت و همچنین حیوانى که در چاه افتاده و امکان کشتن آن مطابق دستور شرع نیست و احتمال دارد در آنجا بمیرد، چنانچه با چیز برنده اى مانند کارد جایى از بدنش را زخم کنند و در اثر آن زخم جان دهد حلال است و رو به قبله بودن آن لازم نیست، ولى باید شرایط دیگرى که براى سر بریدن حیوانات گفته شد دارا باشد.

بی هوشی قبل از ذبح حیوان [نحوه ذبح]
پرسش :اگر پیش از ذبح، حیوان را با آمپول یا با وارد کردن شوک و یا با وسایل دیگر بى هوش کنند، آیا چنین ذبحى صحیح است؟ آیا با استقرار حیات منافات ندارد؟
پاسخ :استقرار حیات شرط نیست، بعلاوه بى هوشى منافات با استقرار حیات ندارد.
قطع سر حیوان قبل از خروج روح [نحوه ذبح]
پرسش :چنانچه قطع سر حیوان قبل از خروج روح اشکال داشته باشد، آیا این حکم در حیواناتى مانند گنجشک نیز جریان دارد؟
پاسخ :قطع سر حیوان بطور کامل قبل از خروج روح حرام نیست بلکه مکروه است.
مقدار بریدن رگ ها در ذبح حیوان [نحوه ذبح]
پرسش :آیا باید رگهای حلقوم حیوان را کامل قطع نمود یا این که می توان مقداری را بعد از مرگ حیوان قطع کرد؟
پاسخ :اگر بعضى از این رگها را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد بعد بقیّه را ببرند فایده ندارد، بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند ولى بطور معمول رگها را پشت سر هم نبرند اگر چه هنوز حیوان جان داشته باشد اشکال دارد.
ذبح زرافه [نحوه ذبح]
پرسش :برای خوردن گوشت زرافه باید آن را ذبح کرد یا نحر؟
پاسخ :در صورت امکان باید ذبح شود.
ذبح کردن گاو سرکش بصورت ایستاده [نحوه ذبح]
پرسش :اگر حیوانی مانند گاو را ایستاده ذبح کنند رو به قبله بودن آن چگونه است؟ آیا همین که به طرف قبله ایستاده باشد کفایت می کند.
پاسخ :اگر راهی ندارند مانعی ندارد ولی اگر ممکن است به شکلی آنها را آرام نموده و کاملا رو به قبله قرار دهند.
شوک برقی قبل از ذبح [نحوه ذبح]
پرسش :اگر حیوانات را قبل از ذبح شوک برقى دهند به طورى که قبل یا بعد از ذبح هیچ حرکتى نکند یا حرکت کمى بکند، با فرض این که در هر صورت خونى از آنها نیاید یا بیاید، آیا اینها حلالند یا حرام و میته; و خرید و فروش و بهاى آنها چه حکمى دارد؟
پاسخ :در صورتى که حیوان بعد از شوک، زنده باشد و ذبح شرعى بشود حلال است و خوردن و خرید و فروش آن جایز است ولى از خونهاى داخل آن پرهیز کنید.
زنده بودن حیوان هنگام ذبح [نحوه ذبح]
پرسش :آیا در ذبیحه استقرار حیات به هنگام ذبح در ذبیحه شرط است؟
پاسخ :حیات مستقر به این معنا که حیوان براى مدّت قابل ملاحظه اى، یک روز و یا حتّى یک ساعت زنده بماند، شرط نیست، ولى حیوان باید به هنگام ذبح زنده باشد.
کفایت بریده شدن سه رگ [نحوه ذبح]
پرسش :1ـ آیا به نظر معظم له اگر جوزه به طرف تن باشد نه سر و ذبح شده باشد یعنی از بالای جوزه سر بریده باشند آیا حیوان حلال است؟ 2ـ در رابطه با اوداج اربعه آیا به نظر معظم له اگر سه رگ بریده شود و یک رگ بماند ذبح درست است یا نه؟
پاسخ :احتیاط مستحب آن است که چهار رگ بزرگ یعنى دو رگ بزرگ گردن به اضافه حلقوم و مرى از پایین برآمدگى گلو بریده شود.
ذبح با قطع گردن حیوان از جلو [نحوه ذبح]
پرسش :آیا قطع گردن حیوان مورد ذبح مانند مرغ، گوسفند، گاو و مانند آن، که ضمن آن، رگهاى مورد نظر در ذبح شرعى نیز بریده خواهد شد، کافى است؟
پاسخ :هرگاه از جلو ببرد اشکالى ندارد.
ذبح از پشت سر [نحوه ذبح]
پرسش :آیا قطع کردن رگهاى چهارگانه از پشت سر جایز است؟ اگر جواب منفى است، آیا موجب حرمت ذبیحه مى گردد؟
پاسخ :این کار جایز نیست و خوردن گوشت آن اشکال دارد.
لزوم تکان خوردن حیوان بعد بریدن سرش [نحوه ذبح]
پرسش :آیا حیوان باید بعد از ذبح تکان بخورد؟
پاسخ :باید حیوان بعد از سر بریدن حرکتى کند اگر چه مثلًا چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پاى خود را به زمین زند که معلوم شود زنده بوده و احتیاط واجب آن است که خون به مقدار کافى از آن بیرون بریزد.
قطع دوباره محل ذبح حیوانی که بصورت اشتباه ذبح شده [نحوه ذبح]
پرسش :اگر سر حیوانى به علّتى از زیر چانه بریده شود و قبل از خروج روح دوباره محل ذبح قطع گردد، حلال است یا خیر؟
پاسخ :اشکالى ندارد.
قطع چهار رگ حیوان بصورت ناگهانی [نحوه ذبح]
پرسش :اگر در هنگام ذبح چهار رگ را ناگهان قطع کنند اشکال دارد؟
پاسخ :اشکال ندارد حتی قطع ناگهانی سر از سمت گلو هم حرام نیست هرچند کراهت دارد.
دست و پا زدن حیوان بعد از ذبح [نحوه ذبح]
پرسش :گوسفند بیماری را ذبح کرده¬اند و دقّت نشده که دست و پا زده یا خیر حکم آن چیست؟
پاسخ :دست و پا زدن به عنوان نشانه برای زنده بودن است، اگر یقین داشته¬اند هنگام ذبح زنده بوده کافی است.
معیار ذبح شرعی [نحوه ذبح]
پرسش :برای ذبح شرعی حیوان چه مقدار باید از رگ او را قطع نمود؟
پاسخ :براى سر بریدن حیوان اگر حلقوم و دو رگ بزرگ گردن را بطور کامل ببرند کافى است ولى احتیاط مستحبآن است که چهار رگ بزرگ یعنى دو رگ بزرگ گردن به اضافه حلقوم و مرى از پایین برآمدگى گلو بریده شود.
شوک وارد کردن به حیوان [نحوه ذبح]
پرسش :در صورتی که در هنگام ذبح برای راحتی کار به او شوک وارد کنند چه حکمی دارد؟
پاسخ :در زمان ما گاه براى آسان شدن ذبح حیوانات به حیوان شوک‏ مى‏دهند، تا کمى بى‏حس شود و به راحتى یا به وسیله دستگاه ها سر آن را ببرند، این کار در صورتى که حیوان بعد از شوک زنده باشد اشکالى ندارد.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی.

ویژه نامه احکام خوردن و آشامیدن

• سر بریدن و تذکیه حیوان حرام گوشت
• حکم ماهی و حیوان حلال گوشت مرده در آب
• خوردن چه گوشتی حلال است

---

---

کلید: ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است ذبح شرعی حیوانات چگونه است چگونه حیوانات را ذبح کنیم تا حلال باشند شرايط ذبح [/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]