مطابق نظر آيت الله خامنه اي

«استفتاء اختصاصی سایت هدانا از دفتر مقام معظم رهبری»

سوال: 1- آیا دروغ به زن خود جایز است ؟ 2- آیا دادن وعده های الکی به زن گناه است ؟

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

---

مطابق نظر آيت الله سيستاني

پرسش: می گویند از موارد دروغ مصلحتی این است که مرد به زن خود وعده ای بدهد که قصد انجام آنرا ندارد چون زن اصرار بر آن خواسته دارد. آیا این حرف صحیح است؟

پاسخ: خلف وعده با اهل وعیال به احتیاط واجب جایز نیست.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.

---

آيت الله شبيري زنجاني

دروغ به همسر

336 – آیا مرد می تواند برای به دست آوردن دل همسرش به وی دروغ بگوید؟

پاسخ
دروغ مطلقاً حرام است، مگر امر مساوی یا أهم نسبت به مفسده کذب – مانند رفع فتنه یا اصلاح بین دو مومن – با آن مزاحم باشد که در صورت امکان، باید توریه کند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.

 

---

پرسش
با سلام؛ روایت نسبتاً معروفی است که از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم که دروغ گفتن در چند مورد را تجویز کرده‏اند، از جمله دروغ شوهر به زنِ خود. الف. این روایت از نظر سند در چه حدّ است؟ ب. از نظر دلالت و محتوا چطور؟ آیا مخالف قرآن کریم نیست؟ ج. اگر این روایت و تجویز آن صحیح است، منظور چه نوع دروغ و در چه مواردی است؟ مخصوصاً با توجّه به این‏که غالب دروغ‏ها (اعمّ از خرد و کلان) بالآخره منکشف و فاش می‏شود، آیا دروغ گفتن به همسر در واقع گامی به سوی سست شدن رابطه و بنیان زناشویی و محبّت و اعتماد طرفین نیست؟

پاسخ:

اگر چه دروغ یکی از گناهان بزرگ است ولی برای به دست آوردن برخی از مصالح مهم تر که در دین اسلام مشخص شده است، احیاناً جایز شمرده شده است. اگر روایات وارده در باره این موضوع را بپذیریم، دروغ مرد به همسرش وقتی جایز می شود که موجب اصلاح و تقویت بنیان خانواده شود، ولی فقهاء با توجه به برخی از مشکلات سندی و دلالتی، احادیث موجود درباره جواز دروغ گفتن مرد به همسرش را قبول نکرده اند.

دروغ یکی از گناهان و حرام های [fusion_builder_container hundred_percent=”yes” overflow=”visible”][fusion_builder_row][fusion_builder_column type=”1_1″ background_position=”left top” background_color=”” border_size=”” border_color=”” border_style=”solid” spacing=”yes” background_image=”” background_repeat=”no-repeat” padding=”” margin_top=”0px” margin_bottom=”0px” class=”” id=”” animation_type=”” animation_speed=”0.3″ animation_direction=”left” hide_on_mobile=”no” center_content=”no” min_height=”none”][1] بزرگی است که دین مبین اسلام به شدت با آن برخورد کرده است. [2] ولی با توجه به حرمت آن، گاهی اوقات جهت برخی از مصالح مهم؛ مانند حفظ جان و ناموس یا مال قابل توجه، دروغ جایز شمرده شده است. [3]

 

در موضوع دروغ مرد به همسرش باید به چند نکته توجه کنیم:

الف: اگرچه دروغ و کذب جنبه خبری دارد و به خبری گفته می شود که مطابق واقع نباشد، اما طبق نظر برخی و یا شاید بتوان گفت در عرف، به وعده ای که شخص می دهد و آن را انجام نمی دهد اگر چه از مقوله انشاء است نیز دروغ اطلاق می شود. البته در این صورت بین دروغ و وعده، عموم و خصوص من وجه است؛ یعنی گاهی دروغ تحقق می گیرد ولی هیچ خلف وعده ای نیست و گاهی خلف وعده است و دروغ نیست و گاهی مانند آن که مرد به همسرش بگوید: فردا فلان کار را انجام می دهم و قصد انجام دادن نداشته باشد، هم دروغ است و هم خلف وعده. [4]

ب: مرحوم شیخ حر عاملی دو روایت در باب دروغ مرد به همسرش درباره وعده هایی که می دهد، آورده است. در این دو روایت و در کنار دروغ به همسر به مواردی اشاره می کند که نوعی اصلاح ذات البین یا حفظ جان در کار است. [5] پس بنابراین شاید بتوان دروغ گفتن به همسر را در چنین فضایی تبیین کرد، به این بیان که هر گاه به خاطر موضوع و خواسته ای روابط زن و شوهر به مرحله ای برسد که نیاز به اصلاح داشته باشد، مرد می تواند جهت اصلاح رابطه خود با همسرش، دست به چنین عملی بزند. پس [6] اگر کلام خلاف واقع مرد به همسرش،موجب از بین رفتن اعتماد و به هم خوردن رابطه او با همسرش(هرچند در آینده) می شود،دادن چنین وعده هایی و دروغ گفتن نیز حرام می شود. به همین سبب برخی گفته اند: دروغ گفتن حرمت ذاتی ندارد بلکه حرمت،حلیت و کراهت آن وابسته به متعلقش است،و چه بسا بتوان برخی روایات [7] را جهت تأیید آن بیان نمود. [8]

 

ج: اما فقهاء بزرگ شیعه با توجه به روایات فراوان و ادله محکمی که در باب حرمت کذب وجود دارد، روایات وعده دروغ به همسر را دارای مشکلات اساسی می دانند که بیان می شود:

1 . ضعف سند روایت [9] : روایت اول را شیخ حر عاملی از کتاب «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق آورده است که جهت بررسی سندی آن، ناگزیر باید سندش ذکر شود: مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عَمْرٍو وَ أَنَسِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ جَمِیعاً عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع)عَنْ آبَائِهِ (ع). [10]

حماد بن عمرو: در هیچ کدام از کتاب های رجالی مطلبی در توثیق یا تضعیفش وارد نشده است.

انس بن محمد: ایشان نیز از اشخاص مجهولی است که مطلبی برای روشن شدن وضعیتش بیان نشده است.

پدر انس بن محمد: ایشان نیز از مجاهیل این روایت اند.

روایت دوم را شیخ حر عاملی از کتاب خصال شیخ صدوق نقل می کند که سندش از این قرار است: «فِی الْخِصَالِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ أَبِی الْحُسَیْنِ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْمُحَارِبِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِه‏..» [11]

احمد بن حسین بن سعید: وی را ضعیف و جزء غالیان شمرده اند. [12]

ابوالحسن حضرمی: این شخص از مجاهیل است و مطلبی برای او بیان نشده است.

محمد بن سعید: ایشان نیز شناخته شده نیست.

المحاربی: ایشان نیز از مجاهیل این روایت است.

در نتیجه روایت از نظر سند مورد قبول نیست.

 

2. اجمال در مقصود از روایت [13] :

آیا منظور جواز تخلف از وعده است که در این صورت حرف جدیدی نیست زیرا خلف وعده نسبت به همسر یا غیر همسر حرام نمی باشد [14] ،آیا منظور از وعده به همسر خبر از خلاف واقع است یا منظور همان ظاهرش یعنی وعده است که انشاء است نه خبر؟ آیا جواز دروغ در همه حالات است یا وقتی که موجب اصلاح ذات البین شود؟ همه این سؤالات و دیگر سؤالاتی که شما در سؤالتان مطرح کرده اید باعث شده است که فقهاء عظام دلالت این روایات را مجمل بدانند.

نتیجه:

• با توجه به مشکلات سندی و دلالی این روایات، فقهاء بزرگ شیعه دروغ گفتن به همسر را جایز نمی دانند [15] ، مگر اینکه مصلحت مهمی در کار باشد که البته این اختصاصی به دروغ مرد نسبت به همسرش ندارد و شامل همه می شود و جز مجوزات کلی دروغ است.[1] امام خمینی،روح الله، المکاسب المحرمة ، ج‏2، ص 60، باب (حرمة الکذب فی الجملة ضروریة) ،   مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى‏، قم، 1415.
• [2] برای آگاهی از برخی روایات به سؤال 2194 (سایت: 2498) (موارد جواز دروغ گفتن) همین سایت مراجعه کنید.
• [3] تبریزى، ابو طالب تجلیل‏،التعلیقة الاستدلالیة على تحریر الوسیلة، ص 424، موسسه عروج.
• [4] : خویى، سید ابو القاسم موسوى‏،مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج‏1، ص 391،بی تا، بی جا.
• [5] روایت می گوید: «   ازعلى(ع) نقل شده که رسول خدا (ص) فرمود: در سه مورد دروغ گفتن نیکوست: نیرنگ در جنگ، وعده به همسر و اصلاح میان مردم.»،نک: حر عاملی،محمد بن حسن، وسائل‏الشیعة، ج 12، ص 252، مؤسسه آل البیت علیهم السلام‏،قم، 1409.
• [6] با توجه به دلیل فحوا می توان چنین استنباطی را به دست آورد.
• [7] یا علیّ، إنّ اللّه أحبّ الکذب فی الصلاح، و أبغض الصدق فی الفساد، نک: وسائل‏الشیعة، ج 12 ص 252.
• [8] نک: المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، ج‏2، ص140.
• [9] المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، ج‏2، ص 140؛ صدر، شهید سید محمد، ما وراء الفقه، ج‏10، ص 323، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع‏،بیروت، 1420.
• [10] وسائل‏الشیعة ، ج 12 ص 252.
• [11] همان.
• [12] نجاشى، ابو الحسن احمد بن على بن احمد، رجال‏النجاشی ص  77 ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه‏ قم، 1407.
• [13] المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، ج‏2، ص140.
• [14] ما وراء الفقه، ج‏10، ص 324.
• [15] و کیف کان الأحوط لو لم یکن الأقوى عدم جوازه، نک: المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، ج‏2، ص140؛ طباطبائى حکیم، سید محسن، ‏منهاج الصالحین (المحشى للحکیم)، ج‏2، ص 15، دار التعارف للمطبوعات‏،بیروت،1410؛ خویى، سید ابو القاسم موسوى‏، منهاج الصالحین (للخوئی)، ج‏2، ص 10،   نشر مدینة العلم‏، قم،1410.
• هدانا برگرفته از اسلام کوئست

 

ویژه نامه احکام زن و شوهر

ویژه نامه احکام متفرقه

دروغ مصلحتي چيست همراه با نظر مراجع

مجازات قسم و شهادت دروغ در دادگاه

دروغ گفتن شوخی

احكام دروغ گفتن در حال روزه

---

---

حکم دروغ به همسر دروغ زن به شوهر دروغ گفتن به همسر در اسلام حدیث دروغ گفتن به زن دروغ گفتن به زن مجتهدی تهرانی دروغ از دیدگاه قرآن در چه مواردی دروغ گفتن جایز است دروغ مصلحتی در اسلام حکم دروغ گفتن زن به مرد  دروغ گفتن به زن مجتهدی تهرانی آیت الله مجتهدی تهرانی دروغ دروغ گفتن به زن در اسلام سخنرانی آیت الله مجتهدی تهرانی دروغ زن به شوهر حدیث دروغ گفتن به زن دروغ از دیدگاه قرآن حکم دروغ گفتن به همسر از نظر مراجع حکم دروغ گفتن به همسر از نظر مراجع[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]