احكام دروغ گفتن در حال روزه
چه نوع دروغى روزه را باطل مىکند؟
احكام دروغ گفتن در حال روزه
فهرست این نوشتار:
در نوشتار قبل مبطلات روزه (كارهايي كه سبب مي شود روزه باطل شود) را در بخش احكام جامع روزه مطرح كرديم. در اين قسمت به اين سوال پاسخ مي دهيم كه آيا هر دروغي روزه را باطل مي كند؟
جواب:
طبق نظر فقها هر دروغي روزه را باطل نمي كند آنچه سبب باطل شدن روزه است ،دروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام) است. البته بايد دانست كه دروغ هايي هم كه باعث باطل شدن روزه نمي شوند گفتنشان در اصل حرام است ، و اجر روزه را مي كاهند. بنابراين هر دروغي حرام است و جايز نيست گفته شود و بايد توبه كرد؛ و اگر اين دروغ بر خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام) باشد ، گناهي افزون تر است و داراي احكامي است كه در ادامه مطرح خواهد شد.
دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم
مسأله 1596 اگر روزه دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و جانشینان آن حضرت (1) عمداً نسبت دروغ بدهد (2) اگر چه فوراً بگوید دروغ گفتم یا توبه کند، روزه او باطل است (3) و احتیاط واجب آن است که حضرت زهرا سلام اللّه علیها و سایر پیغمبران و جانشینان آنان هم در این حکم فرقی ندارند (4).
(1) (اراکی:) و یا سایر پیامبران و جانشینان آنان..
(2) (مکارم:) بنا بر احتیاط واجب روزه اش باطل می شود هر چند بلا فاصله توبه کند؛ و دروغ بستن به سایر انبیاء و فاطمه زهرا علیها السلام، نیز همین حکم را دارد.
(بهجت:) روزه او باطل است و خالی از وجه نیست دروغ بستن به پیغمبران و جانشینان آنها و حضرت زهرا علیها السلام ملحق به دروغ بستن به خدا باشد و روزه را باطل کند ولی اگر شک داشته باشد که سخنی کذب است یا نه، و به یکی از آنان نسبت دهد بنا بر اقوی روزه اش باطل نمی شود.
(گلپایگانی، صافی:) به خدا و پیغمبران و ائمه علیهم السلام عمداً نسبت دروغ بدهد..
(خوئی، تبریزی:) به خدا و پیغمبران و جانشینان پیغمبران عمداً نسبتی را بدهد که دروغ است..
(زنجانی:) به خدا یا پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلم یا امامان معصوم علیهم السلام عمداً نسبتی را بدهد که دروغ است.. (سیستانی:) عمداً نسبتی را بدهد که دروغ است..
(3) (سیستانی:) بنا بر احتیاط لازم باطل است و هم چنین است بنا بر احتیاط مستحب دروغ بستن به حضرت زهرا علیها السلام و سایر پیغمبران و جانشینان آنان.
(4) (گلپایگانی:) احتیاط واجب آن است که به حضرت زهرا علیها السلام و به جانشینان پیغمبران گذشته هم نسبت دروغ ندهد.
(اراکی:) به احتیاط واجب حضرت زهرا علیها السلام هم در این حکم مانند پیامبر و امامان علیهم السلام است.
(خوئی، تبریزی:) احتیاط واجب آن است که به حضرت زهرا علیها السلام هم به دروغ نسبتی ندهد.
(صافی:) بنا بر احتیاط واجب نسبت دروغ به حضرت زهرا علیها السلام و به جانشینان پیغمبران گذشته هم این حکم را دارد.
(زنجانی:) اگر به حضرت زهرا علیها السلام و سایر پیامبران و جانشینان ایشان علیهم السلام هم به دروغ نسبتی بدهد بنا بر احتیاط روزه او باطل می شود.
[ اگر بخواهد خبری را که نمی داند راست است یا دروغ]
مسأله 1597 اگر بخواهد خبری را که نمی داند راست است یا دروغ نقل کند (1) بنا بر احتیاط واجب (2) باید از کسی که آن خبر را گفته، یا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده نقل نماید (3) لکن اگر خودش هم خبر بدهد روزه اش باطل نمی شود.
این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) بنا بر احتیاط نباید به خداوند یا پیامبر صلی اللّه علیه و آله یا امام علیه السلام نسبت دهد، بلکه باید مثلًا چنین بگوید: چنین روایت شده است.
(2) [عبارت «بنا بر احتیاط واجب» در رساله آیت اللّه مکارم نیست]
(3) (خوئی، اراکی، گلپایگانی، تبریزی، صافی، نوری:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(مکارم:) مثلًا بگوید: «فلان راوی چنین می گوید» و یا «در فلان کتاب چنان نوشته شده است که پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلم فرموده..». [پایان مسأله] (فاضل:) نباید خودش آن را به طور جزم بگوید و لکن اگر خودش هم به طور جزم خبر بدهد روزه اش باطل نمی شود گر چه ظن ّ به کذب خبریا احتمال کذب خبر را بدهد.
(سیستانی:) مسأله اگر بخواهد خبری را که دلیلی بر حجیّت او ندارد و نمی داند راست است یا دروغ نقل کند، بنا بر احتیاط واجب باید به نحو نقل بگوید و آن را به پیامبر و ائمه علیهم السلام مستقیماً نسبت ندهد.
[ اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر ص نقل کند]
مسأله 1598 اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم (1) نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه اش باطل نمی شود.
این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) یا امام علیه السلام..
[ اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر ص روزه را باطل می کند]
مسأله 1599 اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم روزه را باطل می کند و چیزی را که می داند دروغ است به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آن چه را که گفته راست بوده، روزه اش صحیح است (1).
این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (اراکی:) روزه اش باطل است.
(گلپایگانی، صافی، نوری:) روزه اش باطل است و در ماه رمضان باید تا مغرب از آن چه روزه را باطل می کند خودداری کند (صافی: ولی کفاره بر او واجب نمی شود.) (خوئی، تبریزی:) مسأله اگر چیزی را که می داند دروغ است به خدا و پیغمبر نسبت دهد و بعداً بفهمد آن چه را که گفته راست بوده، باید روزه را تمام کند و قضای آن را هم به جا آورد.
(سیستانی:) اگر می دانسته که این کار روزه را باطل می کند، باید بنا بر احتیاط لازم روزه را تمام کند و قضای آن را هم به جا آورد.
(زنجانی:) مسأله اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبرصلی اللّه علیه و آله و سلم و امام علیه السلام روزه را باطل می کند و چیزی را که دروغ می داند به آنان نسبت دهد روزه اش باطل می شود، هر چند بعداً بفهمد که آن چه را که گفته، راست بوده و اگر در ماه رمضان باشد باید در بقیه روز امساک کند.
(مکارم:) مسأله اگر چیزی را دروغ می دانست و به خدا و پیغمبر نسبت داد، و بعداً معلوم شد صحیح بوده، روزه اش اشکال دارد.
[اگر دروغی را که دیگری ساخته عمداً به خدا و پیغمبر ص نسبت دهد]
مسأله 1600 اگر دروغی را که دیگری ساخته عمداً به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و جانشینان پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم (1) نسبت دهد روزه اش باطل می شود (2) ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم و امام علیه السلام..
(2) (سیستانی:) بنا بر احتیاط لازم..
(مکارم:) به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نسبت دهد روزه اش اشکال دارد. [پایان مسأله]
[ اگر از روزه دار بپرسند]
مسأله 1601 اگر از روزه دار بپرسند که آیا پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم (1) چنین مطلبی فرموده اند؟ و او جایی که در جواب باید بگوید نه، عمداً بگوید بلی، یا جایی که باید بگوید بلی عمداً بگوید نه، روزه اش باطل می شود (2).
این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) یا امام علیه السلام..
(2) (سیستانی:) بنا بر احتیاط لازم. (مکارم:) روزه اش اشکال دارد.
[مسأله 1602 اگر از قول خدا یا پیغمبر ص حرف راستی را بگوید]
مسأله 1602 اگر از قول خدا یا پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم (1) حرف راستی را بگوید بعد بگوید دروغ گفتم یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن روز که روزه می باشد بگوید آن چه دیشب گفتم راست است، روزه اش باطل می شود (2).
(1) (زنجانی:) یا امام علیه السلام.. این مسأله در رساله آیات عظام: بهجت و مکارم نیست
(2) (سیستانی:) بنا بر احتیاط، مگر آن که مقصودش بیان حال خبرش باشد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
مسأله اختصاصی
(مکارم:) مسأله 1359 اگر در نقل احکام شرعیه عمداً دروغ گوید، مثلًا واجبی را غیر واجب و حرامی را حلال ذکر کند، اگر منظورش نسبت دادن آن حکم، به خدا یا پیغمبرصلی اللّه علیه و آله و سلم باشد روزه اش اشکال دارد و اگر قصدش نسبت دادن فتوا به مجتهد است کار حرامی کرده، اما روزه اش باطل نمی شود و کسی که بدون اطلاع، حکم مشکوکی را نقل می کند نیز همین حکم را دارد.
[کفاره دروغ بستن روزه دار به خدا و پیغمبر صلی الله وعلیه و آله ]
مسأله 1666 اگر روزه دار دروغی را به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم نسبت دهد (1) کفاره جمع که تفصیل آن در مسأله پیش گفته شد بنا بر احتیاط بر او واجب می شود (2).
(1) (خوئی، تبریزی:) عمداً نسبت دهد.. این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(2) (اراکی:) کفاره جمع که تفصیل آن در مسأله پیش گفته شد بر او واجب می شود.
(گلپایگانی:) اگر چه روزه خود را به چیز حرامی باطل کرده، ولی کفاره جمع که تفصیل آن در مسأله پیش گفته شد بر او واجب نمی شود.
(فاضل:) که بنا بر احتیاط واجب یک کفاره بر او لازم است نه کفاره جمع.
(مکارم:) یک کفاره کافی است و کفاره جمع لازم نیست.
(صافی:) بنا بر احتیاط کفاره جمع که تفصیل آن در مسأله پیش گفته شد بر او لازم می شود.
(سیستانی:) مسأله اگر روزه دار، دروغی را به خدا و پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم عمداً نسبت دهد، کفّاره ندارد ولی احتیاط مستحب آن است که کفّاره بدهد.
(زنجانی:) مسأله اگر روزه دار عمداً دروغی را به خدا یا پیغمبر صلی اللّه علیه و آله و سلم یا امام علیهم السلام نسبت دهد بنا بر احتیاط، کفاره تخییری بر او واجب می شود.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
چه نوع دروغى روزه را باطل مىکند؟
همه مراجع (به جز بهجت، سیستانى و مکارم): دروغ بستن به خدا، پیامبر اسلام صلى‌الله‌علیه‌و‌آله، امامان و بنابر احتیاط واجب پیامبران، جانشینان آنان و حضرت زهرا علیهاالسلام.
آیت‌الله بهجت: دروغ بستن به خدا، پیامبر اسلام صلى‌الله‌علیه‌و‌آله، امامان، پیامبران، جانشینان آنان و حضرت زهرا علیهاالسلام.
آیت‌الله سیستانى: بنابر احتیاط واجب، دروغ بستن به خدا، پیامبر اسلام و امامان علیهم‌السلام.
آیت‌الله مکارم: بنابر احتیاط واجب، دروغ بستن به خدا، پیامبر اسلام صلى‌الله‌علیه‌و‌آله، امامان، پیامبران، جانشینان آنان و حضرت زهرا علیهاالسلام.
منبع: سایت هدانا، پرسمان
دروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام)،
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
دروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام) بنابر احتياط، موجب باطل شدن روزه مى‌‌شود، هر چند بعداً توبه کند و بگويد که دروغ بسته است.
دروغ بستن بر فاطمه زهرا (سلام الله عليها)
145. آيا دروغ بستن بر فاطمه زهرا (سلام الله عليها) روزه را باطل مىکند؟
ج) بله، بنا بر احتياط واجب مبطل روزه است.
نسبت دادن حديث كسا به حضرت زهرا (سلام الله عليها)
146. آيا حديث شريف کساء را که از حضرت فاطمه زهرا (سلام الله عليها) نقل شده، حديث معتبرى مىدانيد؟ آيا نسبت دادن آن در حالت روزه به حضرت زهراى مرضيه (سلام الله عليها) جايز است؟
ج) اگر نسبت دادن آن به‌صورت حکايت و نقل از کتاب‌هايى باشد که آن را نقل کردهاند، اشکال ندارد.
خواندن دعا در ماه رمضان با شك در صحت آن
147. دعاهايى مخصوص ماه رمضان به‌صورت دعاى روز اول و روز دوم تا آخر ماه وارد شده است، قرائت آنها در صورت شک در صحّتشان چه حکمى دارد؟
ج) به هر حال اگر قرائت آنها به قصد رجاء ورود و مطلوبيت باشد، اشکال ندارد.
منبع : استفتائات رهبري
مطابق نظر آيت الله سيستاني
دروغ بستن به خدا و پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و ائمه (علیهم السلام) :
مسأله ۱۵۷۵ ـ اگر روزه‌دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها به خدا و پیغمبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام عمداً نسبتی را بدهد که دروغ است ـ اگرچه فوراً بگوید دروغ گفتم یا توبه کند ـ روزه او ـ بنا بر احتیاط لازم ـ باطل است، و همچنین است ـ بنا بر احتیاط مستحب ـ دروغ بستن به حضرت زهرا سلام الله علیها و سایر پیغمبران و جانشینان آنان.
مسأله ۱۵۷۶ ـ اگر بخواهد خبری را که دلیلی بر حجیت او ندارد و نمیداند راست است یا دروغ نقل کند ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید به نحو نقل بگوید، و آن را به پیامبر و ائمه علیهم السلام مستقیماً نسبت ندهد.
مسأله ۱۵۷۷ ـ اگر چیزی را به اعتقاد اینکه راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه‌اش باطل نمیشود.
مسأله ۱۵۷۸ ـ اگر چیزی را که میداند دروغ است، به خدا و پیغمبر نسبت دهد و بعداً بفهمد آنچه را که گفته راست بوده، اگر میدانسته که این کار روزه را باطل میکند، باید ـ بنا بر احتیاط لازم ـ روزه را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد.
مسأله ۱۵۷۹ ـ اگر دروغی را که دیگری ساخته عمداً به خدا و پیغمبر و ائمه علیهم السلام نسبت دهد ـ بنا بر احتیاط لازم ـ روزه‌اش باطل می‌شود، ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند اشکال ندارد.
مسأله ۱۵۸۰ ـ اگر از روزه‌دار بپرسند که آیا پیغمبر صلی الله علیه و آله چنین مطلبی فرموده‌اند و او جایی که در جواب باید بگوید نه عمداً بگوید بلی، یا جایی که باید بگوید بلی عمداً بگوید نه، روزه‌اش ـ بنا بر احتیاط لازم ـ باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۸۱ ـ اگر از قول خدا یا پیغمبر حرف راستی را بگوید بعد بگوید دروغ گفتم، یا در شب به دروغ به آنان نسبتی بدهد و فردای آن که روزه میباشد بگوید آنچه دیشب گفتم راست است ـ بنا بر احتیاط ـ روزه‌اش باطل می‌شود، مگر آنکه مقصودش بیان حال خبرش باشد. منبع : رساله توضيح المسايل معظم له.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
طبق نظر حضرت آيت الله صافي گلپايگاني
. دروغ‌بستن به خدا و پيغمبر صلي الله عليه وآله
مسأله ۱۶۰۵. اگر روزه‌دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره و مانند اين‌ها به خدا و پيغمبران و ائمه عليهم السلام عمداً نسبت دروغ بدهد، اگر چه فوراً بگويد دروغ گفتم يا توبه كند روزه او باطل است؛ و بنابر احتياط واجب نسبت دروغ به حضرت زهراء عليهاالسلام و به جانشينان پيغمبران گذشته هم همين حكم را دارد.
مسأله ۱۶۰۶. اگر بخواهد خبري را كه نميداند راست است يا دروغ نقل كند، بنابر احتياط واجب بايد از كسي كه آن خبر را گفته، يا از كتابي كه آن خبر در آن نوشته شده نقل نمايد.
مسأله ۱۶۰۷. اگر چيزي را به اعتقاد اين كه راست است از قول خدا يا پيغمبر نقل كند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه‌اش باطل نميشود.
مسأله ۱۶۰۸. اگر بداند دروغ‌بستن به خدا و پيغمبر روزه را باطل ميكند و چيزي را كه ميداند دروغ است به آنان نسبت دهد، و بعداً بفهمد آنچه را كه گفته راست بوده، روزه‌اش باطل است، و در ماه رمضان بايد تا مغرب از آنچه روزه را باطل ميكند خودداري كند، ولي كفاره بر او واجب نميشود.
مسأله ۱۶۰۹. اگر دروغي را كه ديگري ساخته عمداً به خدا و پيغمبر صلي الله عليه و آله و جانشينان پيغمبر نسبت دهد، روزه‌اش باطل ميشود؛ ولي اگر از قول كسي كه آن دروغ را ساخته نقل كند، اشكال ندارد.
مسأله ۱۶۱۰. اگر از روزه‌دار بپرسند كه آيا پيغمبر صلي الله عليه و آله چنين مطلبي فرموده‌اند و او جايي كه در جواب بايد بگويد نه، عمداً بگويد بلي، يا جايي كه بايد بگويد بلي عمداً بگويد نه، روزه‌اش باطل ميشود.
مسأله ۱۶۱۱. اگر از قول خدا يا پيغمبر صلي الله عليه و آله حرف راستي را بگويد، بعد بگويد دروغ گفتم، يا در شب دروغي را به آنان نسبت دهد و فرداي آن، كه روزه ميباشد بگويد آنچه ديشب گفتم راست است، روزه‌اش باطل ميشود. رساله توضيح المسايل آيت الله صافي گلپايگاني.
