چگونگی محاسبه اعمال افراد غیرمسلمان در جهان اخرت
به طور جزئى و مصداقى ما نمى دانيم كه اديسون به جهنم مىرود يا بهشت؟ بلكه از جهت معيارى مى دانيم جهنم مخصوص كسانى است كه از روى علم و عمد با حق وحقيقت مخالفت نموده و يا با امكان شناخت و پيروى راه حق از آن سرباز زده اند. ليكن ما نمىدانيم اديسون جزو كدامين دسته است.
چگونگی محاسبه اعمال افراد غیرمسلمان در جهان اخرت
حكم مخترعين و مكتشفين غيرمسلمان كه خدماتى ارائه داده اند در قيامت چيست؟
يك. در اين باره بايد به اقسام كافران و چگونگى محاكمه آنها در قيامت توجه شود:
1) كفارى كه جاهل قاصرند :
و نتوانسته اند راه حقيقت و ايمان را- آن چنان كه بايد- دريابند و از همين رو در كفر خود فرو مانده اند.
اين گروه در قرآن «مرجون لامر الله» معرفى شدهاند و بعيد نيست نسبت به اعمال صالح خود- در صورتى كه با انگيزه هاى خائنانه همراه نباشد و مثلا بر اساس عواطف پاك انسانى و نوع دوستى باشد- به گونه اى متناسب حالشان پاداش داده شوند. و در صورتى كه حق پذير و داراى قلب سليم باشند ولى در دنيا به حق دسترسى نداشته اند در صحنه قيامت حق بر آنها عرضه مى شود و پس از اعتراف به اين كه آنچه به دنبالش بودند همين است چه بسا قابليت راهيابى به بهشت را نيز پيدا مى كند.
2) دسته ديگر معاندان و متكبران حق ستيزند:
يعنى كسانى كه راه حق برايشان آشكار بوده يا مى توانستند به خوبى آن را باز شناسند و ايمان آورند ولى در برابر راه خدا از روى عمد و علم به مبارزه و پيكار برخاسته و بر گمراهى خود تعصب و لجاجت ورزيده اند. اين گروه به كلى حسن فاعلى را از دست داده اند و گرفتار چنان ظلم عظيمى گشته اند كه هيچ عمل نيكى برايشان سودمند نيست.
از اين رو قرآن مجيد درباره آنان مىفرمايد: «فلانقيم لهم يوم القيامه وزنا» در قيامت براى آنان ميزان سنجش كردار قرار نمى دهيم» كهف، آيه 105). زيرا وضع آنان بدتر از آن است كه اين اعمال جزئى برايشان سودمند افتد.
دو. به طور جزئى و مصداقى ما نمى دانيم كه اديسون به جهنم مىرود يا بهشت؟ بلكه از جهت معيارى مى دانيم جهنم مخصوص كسانى است كه از روى علم و عمد با حق وحقيقت مخالفت نموده و يا با امكان شناخت و پيروى راه حق از آن سرباز زده اند. ليكن ما نمىدانيم اديسون جزو كدامين دسته است.
پاداش هر كس متناسب با انگيزه هايى است كه بر اساس آن تلاش نموده و خواستهايى كه در جستجوى آن بوده. بنابراين اگر اديسون براى رضاى خدا و خدمت به خلق او تلاش نموده پاداش او با خداست ولى اگر اصلا هدف او اشتهار و نام آورى و… باشد در واقع براى خدا و آخرت خويش كارى نكرده تا خداوند به او پاداشى دهد بلكه پاداشش همان اشتهار و نامآورى خواهد بود.
همچنان كه در اين دنيا پاداش عمل هر كسى به عهده كسى است كه براياو كار كرده نه ديگرى.
سه. خدمات علمى و تكنيكى خدمت صرف نيست بلكه دو وجهى است و در پناه آن هزاران خيانت و بلا براى بشريت نيز پديد مى آيد. در اين جا ممكن است گفته شود كه مخترع و دانشمند مسئول اين امور نيست زيرا قصد اوخدمت است و بس گوئيم البته در مواردى چنين است ليكن از اين جا همان نكته پيش به دست مى آيد كه ملاك ارزش كار دانشمند همان نيات و مقاصد اوست و اسلام بر اين مساله تاكيد ورزيده «كه اعمال آدميان بر اساس نياتشان محاسبه مىشود».
چهار. تصور عاميانه و خام اين است كه ابتكارات اختراعات و پيشرفتهاى علمى را تماما منسوب به شخص مخترع و دانشمند مىدانند در حالى كه اين نگرش هم از چشم انداز جامعه شناسى علم نادرست است و هم از نظردينى
الف) از نظر جامعه شناسى علم، علم هويتى جمعى و تاريخى دارد ور شد آن متعلق به تمام بشريت و همه ادوار است يعنى عوامل گوناگونى درپويايى آن نقش داشته و زمينههاى ايجاد جرقهاى در ذهن دانشمند را پديد مىآورد و تلاشها و مطالعات شخص دانشمند جزئى از هزاران مقوله موثر در رشد دانش است.
ب) در چشم انداز دينى نيز عوامل اشاره شده در بالا و نيز خلاقيت ذهنى عالم و مبتكر و توان و اراده وى و هر امر موثر ديگر همه و همه از آن خداوند است و اگر او استعداد كافى، سلامت و ديگر شرايط لازم را در اختيار وى قرار ندهد به نتيجه اى نخواهد رسيد. البته اين نافى اختيار و تلاش خود شخص نيست، ليكن بايد توجه داشت كه جهت انتساب اين امور به خداوند بسيار قوىتر از جهت انتساب به شخص عالم است.
پرسمان