چرا حضرت زهرا (س) از خدا رفع فقر را دعا می میکرد
پرسش:مطالبي درکتابی خواندم که با عصمت حضرت زهرا سلام الله عليها و جايگاه معنوي ايشان در تضاد بود كسي كه مقام عصمت دارد پدرش پيامبر است همسرش امام والا مقامي است كه با پيامبر به معراج رفته و از ابتداي كودكي شاهد اتفاقاتي بوده است كه ايمان هر انسان معمولي را زياد ميكند چگونه است كه از فقر از سختي ها گلايه ميكند با اينكه در زندگي برخي اولياء الهي خوانده ام كه با همه وجود به فقر و بيماري و سختي ها راضي بودند وشكر گذار بودند.»
پاسخ(حجت الاسلام ایمانی):
فقر بر دو گونه است؛ فقر مذموم و فقر ممدوح. رضایت دادن به فقر مذموم، خودش هم مذموم است.
چنین نپنداریم که معاذ الله اسلام، دین فقر گستر و طرفدار فقرزدگی است. خیر ابداً این گونه نیست. لذا اهل بیت(ع) دعاهای متعدّدی تعلیم ما داده اند که در آنها، از فقر به خدا پناه برده شده است؛ یا از خدا طلب رفع فقر شده است.
مثلاً در صحیفه سجّادیه می خوانیم: « … وَ نَعُوذُ بِكَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ، وَ مِنَ الْفَقْرِ إِلَى الْأَكْفَاءِ، وَ مِنْ مَعِيشَةٍ فِي شِدَّةٍ، وَ مِيتَةٍ عَلَى غَيْرِ عُدَّةٍ.»
در این دعا، امام سجّاد(ع) یادمان می دهند که از فقر به خدا پناه ببریم.
باز در صحیفه سجّادیه می خوانیم: « اللَّهُمَّ لَا طَاقَةَ لِي بِالْجَهْدِ، وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَى الْبَلَاءِ، وَ لَا قُوَّةَ لِي عَلَى الْفَقْرِ، فَلَا تَحْظُرْ عَلَيَّ رِزْقِي، وَ لَا تَكِلْنِي إِلَى خَلْقِكَ، بَلْ تَفَرَّدْ بِحَاجَتِي، وَ تَوَلَّ كِفَايَتِي.»
در این دعا هم یادمان می دهند که از فقر، شکایت کنیم.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
و در دعایی فرموده اند: « اللَّهُمَّ اصْرِفْ عَنِّي الْبَلَاءَ وَ الْآفَاتِ وَ الْعَاهَاتِ وَ الْأَسْقَامَ وَ الْأَوْجَاعَ وَ الْآلَامَ وَ الْأَمْرَاضَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ الْفَاقَةِ وَ الضَّنْكِ وَ الضِّيقِ وَ الْحِرْمَانِ و … .»
و در دعایی دیگر: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ، وَ مِنْ تَشَتُّتِ الْأَمْرِ، وَ مِنْ شَرِّ مَا يَحْدُثُ فِي اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ. … .»
و در دعایی دیگر: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ دَرَكِ الشَّقَاءِ وَ مِنْ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفَقْرِ وَ الْوَقْرِ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ سُوءِ الْمَنْظَرِ فِي الْأَهْلِ وَ الْمَالِ وَ الْوَلَد.»
همچنین فرمودند: « كَادَ الْفَقْرُ أَنْ يَكُونَ كُفْراً ــ نزدیک است که فقر، کفر شود.»
از این دست احادیث زیادند که نشان می دهد اسلام دین فقرگرایی نیست. بلی نوعی از فقر است که آن مطلوب است، که همان فقر اختیاری است؛ به این معنی که شخص دارد ولی دارایی اش را نثار دیگران می کند و خودش به حدّ کفاف قناعت می کند. این نوع فقر، فقر ممدوح است.
مطلب دیگر اینکه صبر فعّال بر فقر، خوب است امّاصبر انفعالی، بد است.
گاه می شود که انسان تلاش می کند ولی باز گرفتار فقر می شود؛ یعنی خدا او را با فقر امتحان می کند. در اینجا چاره ای جز صبر نیست. امّا صبر بر دو گونه است؛ صبر فعّال و صبر انفعالی.
صبر انفعالی این که در برابر مشکلات سر فرود آوریم و تلاشی برای برطرف کردنشان نکنیم؛ که اهل بیت(ع) شدیداً با این نوع صبر، مخالف بودند. چرا که این نوع صبر، موجب ضعف و سستی جامعه و شخص است.
امّا صبّر فعّال این است که تسلیم مشکلات و از جمله فقر نشویم و راضی به فقر نباشیم و با فقر مبارزه کنیم؛ ولی تسلیم خدا بوده و راضی به خواست او باشیم. متأسفانه برخی ها رضا و تسلیم در برابر خدا بودن در امتحان فقر را با رضا و تسلیم در برابر خود فقر، خلط می کنند؛ کما اینکه شما بزرگوار هم دچار همین خلط شده اید.
رضایت دادن به فقر و بیماری و سختی و امثال این گونه امور شرّ، حماقت است؛ لذا اهل بیت(ع) هیچگاه ما را دعوت به چنین چیزی نکرده اند؛ بلکه دعوت نموده اند که این گونه امور را برطرف کنیم. امّا اگر تلاشمان را کردیم و مشکل برطرف نشد، باید راضی باشیم به آنچه خدا خواسته؛ و خدا برای ما، فقر و بیماری و سختی و امثالهم را نخواسته، بلکه خدا برای ما، خیر و بندگی خودش را خواسته است. این گونه مشکلات هم صرفاً ابزاری هستند تا ما آن روحیّه ی بندگی را در خود تقویت کنیم و به خیرات حقیقی برسیم. این مسأله ی دقیقی است که متأسفانه اغلب به درستی درک نمی شود.
