وظایف مرد نسبت به زن در اسلام
فهرست این نوشتار:
الف) بخش اول : برآورده کردن نیازهای روحی زن
اولین وظیفه مرد: خوش اخلاقی
پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه و آله) در وصیت خود به امیرالمومنین (علیه السلام) فرمودند:اگر چهار چیز در فردی باشد اسلامش کامل می‌شود راستگویی ؛ شکرگزاری؛ حیا و خوش اخلاقی .[1]
یکی از بارزترین مصادیق حسن خلق، خوش اخلاقی با همسر و فرزندان است که عیار مرد را به خوبی میسنجد و او را در راه رسیدن به کمال واقعی کمک میکند.
امیرالمومنین (علیه الصلاه و السلام)در بیان حقوق زن در خانواده میفرمایند: بدان که خداوند زن را مایه آرامش و انس مرد قرار داده و حقیقتاً زن نعمتی از جانب خداست پس او را اکرام کن و با او خوش برخورد و مهربان باش هر چند که حق تو(مرد) بر عهده زن سنگین تر و واجب تر است با این حال با او با رحمت و مهربانی رفتار کن چون به منزله اسیری در دستان توست و خوراک و پوشاک او را تامین کن و اگر خطایی مرتکب شد او را ببخش.[2]
۱- یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ مَنْ یَکُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِسْلَامُهُ الصِّدْقُ وَ الشُّکْرُ وَ الْحَیَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلُق تحف العقول، النص، ص: 10
۲- أَمَّا حَقُّ الزَّوْجَةِ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَهَا لَکَ سَکَناً وَ أُنْساً فَتَعْلَمَ أَنَّ ذَلِکَ نِعْمَةٌ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْکَ فَتُکْرِمَهَا وَ تَرْفُقَ بِهَا وَ إِنْ کَانَ حَقُّکَ عَلَیْهَا أَوْجَبَ فَإِنَّ لَهَا عَلَیْکَ أَنْ تَرْحَمَهَا لِأَنَّهَا أَسِیرُکَ وَ تُطْعِمَهَا وَ تَکْسُوَهَا وَ إِذَا جَهِلَتْ عَفَوْتَ عَنْهَا من لا یحضره الفقیه، ج2، ص: 621
دومین وظیفه مرد : صبر بر آزارهای همسر
تداوم زندگی مشترک تنها با چشم پوشی و مدارا ممکن خواهد بود از همین رو وقتی حضرت ابراهیم از تند خویی همسرش ساره به خداوند شکایت کرد خداوند با او فرمان داد با او مدارا کن و شکیبا باش. [1]
شاید این مطالب را هم بپسندید:
این دستور خداوند نشانگر اثرات بسیار قوی کنار آمدن و سازگاری با اخلاق همسر است که بسیاری از تلخی ها را جبران میکند و آرامش روحی و معنوی به مرد می‌دهد. مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)به جوانان و همسران توصیه ای کوتاه دارند و آن یک جمله است : بروید با هم بسازید.
۱- إِنَّ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلَ الرَّحْمَنِ ع شَکَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خُلُقَ سَارَةَ فَأَوْحَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ أَنَّ مَثَلَ الْمَرْأَةِ مَثَلُ الضِّلْعِ إِنْ أَقَمْتَهُ انْکَسَرَ وَ إِنْ تَرَکْتَهُ اسْتَمْتَعْتَ بِهِ قُلْتُ مَنْ قَالَ هَذَا فَغَضِبَ ثُمَّ قَالَ هَذَا وَ اللَّهِ قَوْلُ رَسُولِ اللَّهِ ص. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۴۱
سومین وظیفه مرد : بخشش خطای همسر
امام صادق (علیه السلام) در روایتی بعد از بیان حقوق مادی واجب میفرمایند: اگر زن اشتباهی مرتکب شد مرد او را ببخشد۱.
این روحیه بخشش اگر در محیط خانواده نهادینه شود، بسیاری از مشکلات و اضطرابها و استرسهای ناشی از اختلافات ژنتیکی مرد و زن و اختلاف های تربیتی زن و مرد به راحتی و با کمک طرفین حل می‌شود.
امام صادق (علیه السلام) به عنوان الگو، پدر خویش را معرفی می نمایند و میفرمایند: پدر من همسری داشت که او را اذیت میکرد و ایشان همیشه او را می بخشیدند۲.
این تعبیر نشان دهنده‌ی سیره عملی و همیشگی اهل بیت (علیهم السلام) در برخورد با همسرانشان است، و قرآن کریم در آیه ۲۱ سوره احزاب:(لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ) پیامبر گرامی اسلام را به عنوان الگوی کامل به همه بشریت معرفی میکند.
۱- سَأَلَ إِسْحَاقُ بْنُ عَمَّارٍ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ حَقِّ الْمَرْأَةِ عَلَى زَوْجِهَا قَالَ یُشْبِعُ بَطْنَهَا وَ یَکْسُو جُثَّتَهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا. من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۴۱ ح ۴۵۲۶
۲- قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَانَتْ لِأَبِی ع امْرَأَةٌ وَ کَانَتْ تُؤْذِیهِ فَکَانَ یَغْفِرُ لَهَا. من لا یحضره الفقیه، ج۳؛ ص: ۴۴۲
چهارمین وظیفه مرد: تشویق همسر به کارهای خوب و نهی از کارهای ناپسند
چهارمین وظیفه مرد در بخش برآورده کردن نیازهای روحی، تشویق همسر به کارهای خوب و نهی از کارهای ناپسند است . خداوند متعال در آیه ۶ سوره مبارکه تحریم فرموده: اى مؤمنان خود و خانوادهایتان را از آتشى حفظ کنید که هیزم آن مردم و سنگها هستند و فرشتگانى درشتخو و سخترو بر آن گماردهاند که از خداوند در آنچه فرمانشان دهد سرپیچى نمی‌کنند و هر چه به ایشان فرمان داده می‌شود، انجام دهند.۱
از امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه سوال شد که چگونه خانواده خود را از آتش حفظ کنیم، فرمودند: آنها را امر و نهی کنید، گفته شد ما امر و نهی می‌کنیم اما قبول نمی‌کنند و اثری ندارد، حضرت فرمود: زمانی که آنها را امر و نهی کردید وظیفه خود را انجام داده‌اید و دیگر چیزی بر عهده شما نیست.۲
۱- یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ عَلَیْها مَلائِکَةٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللَّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُون.
۲- سُئِلَ الصَّادِقُ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً کَیْفَ نَقِیهِنَّ قَالَ تَأْمُرُونَهُنَّ وَ تَنْهَوْنَهُنَّ قِیلَ لَهُ إِنَّا نَأْمُرُهُنَّ وَ نَنْهَاهُنَّ فَلَا یَقْبَلْنَ قَالَ إِذَا أَمَرْتُمُوهُنَّ وَ نَهَیْتُمُوهُنَّ فَقَدْ قَضَیْتُمْ مَا عَلَیْکُم .من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص: ۴۴۳
