مهربانی خدا و جهنم !

گاهی گفته می‌شود «خدا مهربان‌تر از مادر است» آیا وجود جهنّم منافاتی با مهربانی خدا ندارد؟ فرزند هر اندازه هم که بد باشد مادر مهربان راضی به عذاب فرزندش نمی‌شود.

 در این باره نخست باید دقت کنیم و به فکر فرو رویم که چه اتفاقی افتاده و چه خطایی سرزده است که خداوند مهربان‌تر از مادر و «ارحم الراحمین» کسی را تنبیه کرده و به عذاب گرفتار کرده است؟!

برای درک روشن‌تر از این واقعیت؛ باید دانیم مهر و محبت مادری، جلوه‌ای از مهر و محبت خداوند است؛ و موهبتی از جانب خداوند به مادران است و به هر مقدار مهربانی مادر به رشد و پیشرفت فرزند کمک کند، رنگ خدایی آن بیشتر خواهد بود. اگرچه به ظاهر تنبیه یا سخت‌گیری باشد. چنان که وقتی کودکی را مار گزیده است، دوستداران او، دست و پای او را بسته و جای نیش مار را تیغ می‌زنند تا زهر وارد خون نشود. این کار از سر رحمت و عطوفت است.

خطاهای انسان نیز گاهی سطحی است. خداوند مهلت می‌دهد و گاهی خطاها شدیدتر و موجب اذیت و آزار دیگران است خداوند نیز در دنیا جریمه و مجازات‌هایی برای شخص برقرار می‌شود. تا پشیمان شود و جبران کند و در صورتی که خطاهای او گسترده‌تر و قابل جبران در دنیا نباشد در عالم برزخ مکافات خواهد شد و اگر خطاها عمیق‌تر بود در مواقف قیامت و سختی‌های محشر مجازات خواهد شد تا پاک گردد و در نهایت برخی گناهان با آتش جهنم باید پاک شود و سپس نجات خواهد یافت. در این نگاه نقش آتش جهنم همانند از بین بردن ناخالصی‌ها در کوره خالص سازی آهن و مس و طلا خواهد بود.

بر همین اساس خداوند متعال می‌فرماید:

<کلَّما نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْناهُمْ جُلُوداً غَیرَها لِیذُوقُوا الْعَذابَ إِنَّ اللَّهَ کانَ عَزیزاً حَکیماً >[323]؛

«هر گاه پوست‌های تنشان بریان گردد(و بسوزد)، پوست‌های دیگری به جای آن قرار می‏دهیم، تا عذاب را بچشند. همانا خداوند، عزیز و حکیم است».

اهل معرفت فرموده‌اند: مراد از این پوست، همان پوسته‌ی غیر انسانی اهل‌جهنّم است که ظهور ملکات درونی آنهاست؛ و کار جهنّم این است که این ملکات را می‌سوزاند تا شخص به فطرت الهی خود، که زیر این پوسته‌های غیرانسانی دفن شده، بازگردد. در این هنگام است که شخص جهنّمی خود را انسان یافته و از جهنّم نجات می‌یابد.

البته کسانی که هیچ‌گونه روزنه امیدی در وجودشان نیست، راهی برای نجات و ورود به بهشت نخواهند داشت، زیرا بهشت جایگاه پاکان است و کسی که در لجاجت‌پیشگی و حق‌ستیزی غوطه‌ور است، راه‌یابی به بهشت برای او معنا ندارد و با بهشتیان سر ناسازگاری دارد.

همچنان که در دنیا نیز دشمنی داشت و از هرگونه هم‌نشینی و همراهی با خوبان گریزان بود. و به عبارت دقیق می‌توان گفت «آخرت ظهور واقعی وضعیت دنیاست». در این صورت در جهنم ماندن جنایت‌کاران حق‌ستیز جلوه‌ای از رحمت خدا که در چهره غضب رخ می‌نماید، چنان که در قرآن مجید می‌خوانیم:

<یَا أَبَتِ إِنِّی أَخَافُ أَن یَمَسَّکَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَکُونَ لِلشَّیْطَانِ وَلِیًّا>[324]؛

«پدر جان من مى‏ترسم از جانب [خداى] رحمان عذابى به تو رسد و تو یار شیطان باشى».

[323]. نساء (4)، آیه 56.
[324]. مریم (19)، آیه 45.

• منبع: هدانا برگرفته از پرسمان، خداشناسى / مؤلف محمدرضا كاشفى

ویژه نامه اعتقادات و پاسخ به شبهات