رفتار و کلام ما در ملاقات با افراد سوگوار چگونه باشد؟

 

مواجهه با فرد سوگوار براي همه ما دشوار است. بسیاري از ما نمی‌دانیم به فرد عزادار چه بگوییم و چگونه او را آرام کنیم و ممکناست به همین دلیل از مواجهه با فرد سوگوار اجتناب کنیم. اما مهمتر از چیزي که می‌گوییم، حضور، همدلی و حمایت ماست. در مواردي که نمی‌دانیم چه بگوییم، سکوت و گوش کردن همدلانه بهترین واکنش است.
مهم است بدانیم افراد با یکدیگر تفاوت دارند و سوگ را متفاوت تجربه می‌کنند. در سوگ ممکن است عواطف گوناگونی
تجربه شود و هیچ حسی درست یا نادرست نیست. غمگینی، شوك، انکار یا ناباوري، گیجی، یا خشم معمولاً در سوگ تجربه می‌شوند.
برخی افراد راحت‌تر حس‌هاي خود را نشان می‌دهند و با دیگران صحبت می‌کنند، اما برخی دیگر ترجیح می‌دهند در تنهایی
مراحل سوگ را بگذراند و مایل نیستند دیگران به ویژه افرادي غیر از نزدیکان را ملاقات کنند.
در مراحل اولیه سوگ که هیجانات فرد سوگوار خیلی شدید است، هدف از توصیه‌هاي زیر تسکین هیجانات منفی و کاهش درد
و رنج روان او است.
 

چه بگوییم؟

از حس و حالِ فردِ سوگوار سوال کنید و براي شنیدن و فهمیدن آنها با آرامش زمان بگذارید. نیازي نیست براي هر حس و یا صحبتی توصیه و یا پاسخی داشته باشید. گوش دادن به آنچه فرد سوگوار مایل است درباره‌ي آن صحبت کند، مهم است.
گفتوگو در مورد خاطرات مثبت و منفیِ متوفی و تمرکز بر خاطرات مثبت
با جملات ساده و مختصر ابراز تأسف کنید. مثال‌هایی از جملاتی که براي همدردي مناسبند «براي ما ممکن نیست که حال شما را درک کنیم»، «همدردی ما را بپذیرید»، «غم و ناراحتی شما براي ما قابل تصور نیست»، «برای فقدانپیش‌آمده متأسفیم»،«تلاش می‌کنیم تا بتوانیم رنج و درد شما را بفهمیم»
از روزمرگی‌ها حرف بزنید. فقدان و سوگ نباید همه‌ي مکالمه‌هاي شما را به خود اختصاص دهد.
از آنها بپرسید که چگونه می‌توانید کمکشان کنید. گاهی آماده کردن یک وعده غذا، خرید کردن یا حتی قدم زدندر کنار او، تسکین‌بخش است.
 

چه نگوییم؟

صحبت کردن در مورد علل حادثه و اشاره به کوتاهی کردن یا مقصر دانستن دیگران در بروز حادثه، نه تنها کمکی به فرد سوگوار نمی‌کند، بلکه سبب افزایش ناامیدي یا خشم او میشود.
پرهیز از قضاوت کردن درباره باورها و رفتارهاي فرد سوگوار و پرهیز از نصیحت کردن او
تلاش براي اصلاح باورهاي ناکارآمد او از طریق پرسش بدون قضاوت درباره‌ي زمینه‌ي این باورها (باورهاي ناکارآمد مانند: من مسئول مرگ او بودم؛ اگر از زندگی لذت ببرم، به او خیانت کرده‌ام؛ سوگوار ماندن تنها راهِ در ارتباط بودن با عزیزم است)
برداشت‌ها و گفته‌هاي فرد سوگوار حتا اگر به نظر شما نادرست میرسد نیازي به اصلاح ندارد و فقط گوش کردن با همدلیِ کافی نیاز است.
به فردي که سوگوار است نگویید«حال شما را میفهمم »  ما در بهترین حالت فقط می‌توانیم سختی شرایط را تصورکنیم.
اعتقادهاي معنوي و مذهبی افراد متفاوت است. اگر با فرد سوگوار آشنایی نزدیک ندارید و اعتقادات و ارزش‌هاي او رانمی‌دانید، از بیاناتی با محتواي ارزشی استفاده نکنید. مثلاً نگویید«مصلحت و قسمت این بود» یا «خدا او را با خود برد»
به فرد سوگوار نگویید باید چه احساسی داشته باشد. جمله‌هایی مانند«توکل داشته‌باش» و «قوي باش»مناسب نیست.
چیزي نگویید که به معنی کوچک شمردن اتفاق یا فقدان باشد.
سعی نکنید هر چیزي را توضیح دهید و با منطق توجیه کنید.
در مورد جنبه‌هاي مثبت فقدان صحبت نکنید. جمله‌هایی مانند اینکه «در عوض فرزندتان سالم است» یا «حداقل درد نکشید» تسکین دهنده نیستند.
کمک به فرد سوگوار براي پیشبینی رویدادهاي برانگیزاننده‌ي خاطرات (مانند سالگرد تولد متوفی) و تدارك حمایت دیگران
 

نبایدهاي رفتاري

پرداختنِ افراطی به فعالیت‌هاي مرتبط با متوفی
دوري کردن از دوستان مشترك با متوفی و مکان‌هاي خاطرهانگیز با او
کناره‌گیري از رویدادهاي خانوادگی
کناره‌گیري از فعالیت‌هاي لذت‌بخشی که یادآور متوفی هستند.

انجمن علمی روان‌پزشکان ایران