حكم روزه با شستن و مضمضه كردن آب در دهان

در نوشتار قبل حکم استفاده از مسواک و نخ دندان مطرح شد،[اینجا کلیک کنید] در این نوشتار حکم استفاده از دهانشویه و مضمضه کردن آب در دهان را می توانید مطالعه کنید.

 [ مضمضه زیاد برای روزه دار مکروه است]

مسأله 1690 مضمضه زیاد برای روزه دار مکروه است (1) و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد.

(1) (مکارم:) و بعد از مضمضه باید آب خارجی را از دهان بیرون بریزد و بهتر است سه مرتبه آب دهن را بیندازد.

(بهجت:) مسأله مضمضه کردن، یعنی آب در دهان گردانیدن برای روزه دار جایز است حتی اگر برای غیر وضو، مثل خنک شدن باشد، و بهتر است در غیر وضو این کار را انجام ندهد، و مستحب است بعد از مضمضه سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد، ولی اگر برای غیر وضوی واجب و غیر مداوا مضمضه یا استنشاق کرد، و بدون اختیار آب در حلق او فرو رفت، بنا بر احتیاط واجب باید قضای این روزه را بگیرد.

[اگر انسان بداند که به واسطه مضمضه بی اختیار یا از روی فراموشی]

اشاره

مسأله 1691 اگر انسان بداند (1) که به واسطه مضمضه بی اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می شود (2)، نباید مضمضه کند.

(1) (گلپایگانی، صافی:) یا ایمن نباشد..

(2) (مکارم:) بی اختیار آب وارد گلویش می شود..

(بهجت:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1690.

(سیستانی:) مسأله اگر انسان بداند که به واسطه مضمضه بی اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می شود، نباید مضمضه کند، و اگر در این صورت مضمضه کرد ولی آب فرو نرفت بنا بر احتیاط واجب قضا لازم است.

مسائل اختصاصی

(بهجت:) مسأله 1347 اگر روزه دار برای درمان غیر ضروری در بینی یا گوش دارو بریزد یا سرمه بکشد اگر نداند که دارو به حلق می رسد ولی اتفاقاً از این مجاری به حلق رسید و پائین رفت بنا بر احتیاط واجب باید قضای روزه را بگیرد اما اگر بداند که به حلق می رسد، بنا بر اظهر روزه باطل و قضای آن واجب است.

(بهجت:) مسأله 1348 مسواک کردن برای روزه دار، مانند مضمضه جایز و بلکه مستحب است، ولی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره در دهان وارد کند، نگذارد آب آن داخل حلق شود، ولی اگر آب مسواک به قدری کم باشد که در آب دهان مستهلک می شود، مانعی ندارد.

[ اگر غیر آب چیز دیگری را در دهان ببرد]

مسأله 1689 اگر غیر آب چیز دیگری را در دهان ببرد (1) و بی اختیار فرو رود یا آب داخل بینی کند و بی اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست.

این مسأله در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (مکارم:) هر گاه چیز دیگری غیر مایعات را در دهان ببرد..

[ در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است]

مسأله 1688 در چند صورت (1) فقط قضای روزه بر انسان واجب است (2) و کفاره واجب نیست:…دهم: آن که برای خنک شدن، یا بی جهت مضمضه کند (23) یعنی آب در دهان بگرداند و بی اختیار فرو رود (24)، ولی اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، یا برای وضو مضمضه کند (25) و بی اختیار فرو رود، قضا بر او واجب نیست (26).

(1) (سیستانی:) در چند مورد غیر از مواردی که قبلًا به آنها اشاره شد..

(2) (مکارم:) لازم است..

(23) (سیستانی:) آن که از جهت تشنگی مضمضه کند..

(24) (خویی، تبریزی، زنجانی:) و هم چنین است بنا بر احتیاط واجب اگر مضمضه برای وضوی غیر نماز واجب باشد..

(گلپایگانی، صافی:) آن که برای خنک شدن، مضمضه کند یعنی آب در دهان بگرداند و بی اختیار فرو رود و اگر بی جهت مضمضه کند و فرو رود احتیاط لازم قضا است..

(25) (خوئی، تبریزی، زنجانی:) برای وضوی نماز واجب مضمضه کند..

(سیستانی:) برای غیر جهت تشنگی مثل مواردی که مضمضه در آن جاها مستحب است مانند وضو مضمضه کند..

(26) (مکارم:) [نهم]: هر گاه برای خنک شدن، یا بدون هدف، آب در دهان بگرداند و بی اختیار فرو رود باید قضا کند، اما اگر فراموش کرده که روزه است و آب را فرو برد قضا ندارد، هم چنین اگر برای وضو آب در دهان کند و بی اختیار فرو رود قضا بر او واجب نیست.

[دهم]: کسی که با هم سر خود بازی کند بدون این که قصد استمناء داشته باشد و منی از او خارج شود، ولی اگر اطمینان داشت که با این کار منی خارج نمی شود و تصادفاً خارج شد روزه اش صحیح است و قضا ندارد. 

[هدانا/تذکر: ادامه مسئله 1688 را از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید].

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مضمضه کردن روزه دار

سوال: اگر فردی در حال روزه (برای شستشوی دهان یا مضمضه* قبل از وضو و یا خنک کردن دهان و با اعتماد به اینکه آب فرو نمی رود) عمداً آب وارد دهان خود کند ، اما بی‌اختیار آب فرو رود آیا روزه باطل است و باید آن را قضا نماید؟

جواب: اگر روزه دار هنگام وضو با اطمینان به اینکه آب از حلق فرو نمی رود، #مضمضه کند و آب بی‌اختیار فرو رود، درصورتی که این کار برای وضویِ نماز ِواجب باشد، روزه‌ صحیح است ولی اگر برای وضویِ نماز غیر واجب باشد و یا برای غیر وضو مانند خنک شدن و امثال آن باشد و آب بي اختيار فرو رود، بنابر احتياط واجب روزه باطل است و بايد قضاي آن روز را بگیرد.

* گرداندن آب در دهان هنگام وضو مستحب است.

مضمضه و غرغره آب در حال روزه

92. اگر روزه‌دار آب را به قصد رفع عطش در دهان گردانده و بيرون بريزد به‌طورى که هيچ مقدارى از آب پايين نرود چه حکمى‌ دارد؟
ج) در فرض سؤال اشكال ندارد.

93. آيا بعد از مضمضه کردن ـ چه براى وضو و چه غير آن ـ در حال روزه ماه رمضان واجب است روزه‌دار سه مرتبه آب دهانش را بيرون بريزد؟
ج) چنين کارى واجب نيست. آنچه واجب است خارج کردن آب از دهان است و اگر يقين پيدا کرده که آب خارج شده چيز ديگرى بر او واجب نيست.

94. حكم غرغره كردن براى روزه‌‏دار چيست؟
ج) اگر هنگام غرغره كردن، آب از حلق به پايين برود، روزه باطل مى‌‏شود.

خارج کردن زبان از دهان در حال روزه
95. خارج کردن آب دهان و دوباره آن را وارد دهان کردن باطل کننده روزه است. آيا بيرون آوردن زبان هم همان حکم را دارد که اگر کسى زبانش به هر دليلى بيرون بياورد موجب باطل شدن روزه مى‌‌شود؟
ج) صِرف اين ضررى به صحّت روزه نمى‌‌زند.

احساس داخل شدن شکر در دهان در حال روزه

96. وقتى در ماه رمضان به کارگاه قند و شکر مى‌‌رويم، احساس مى‌‌کنيم که شکر داخل دهان شده، آيا روزه‌مان باطل مى‌‌شود؟
ج) صرف احساس داخل شدن آن در دهان و حتى داخل شدن در دهان بدون اينکه فرو برده شود، ضررى به صحت روزه نمى‌‌زند. 

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای

---

مسأله ۱۹۶۲. مضمضه زیاد برای روزه‏ دار مكروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو ببرد، باید آبی که از بیرون دهان در هنگام مضمضه، وارد دهان شده – و آن‌قدر کم نیست که در آب دهان از بین رفته حساب شود – را بیرون بریزد و بهتر آن است كه سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد، هرچند با یک بار هم آن آب، از دهان خارج شده باشد.

مسأله ۲۰۲۷. اگر انسان یکی از مفطرات روزه را به طور غیر عمدی مرتکب شود، اشكال ندارد و روزه‌اش صحیح است و در موارد غیر عمد، بین سهو، فراموشی، غفلت و عدم اختیار فرقی نیست؛ ولی مواردی از این حکم استثناء می‌شود:

الف. اگر فرد برای رفع تشنگی و خنک شدن، آب در دهان بگرداند و در حالی که می‌داند روزه است، آب بی‌اختیار فرو رود، همان طور که بعداً ذکر می‌شود، قضای آن روز بر او واجب می‌شود.

ب. اگر فرد در ماه مبارک رمضان، غسل جنابت را فراموش کند و روزه بگیرد و بعد از سپری شدن یک یا چند روز، یادش بیاید، همان طور که در مسأله (1995) ذکر شد، باید قضای آن را به قصد قربت مطلقه انجام دهد.

ج. اگر جنب با توضیحی که در بخش باقی‌ماندن بر جنابت ذکر شد، بخوابد و تا صبح غسل نکند، باید روزه آن روز را تمام کرده و با نیّتی که در مسأله (1991) ذکر شد، روز دیگری هم روزه بگیرد.

– مسأله ۲۰۴۸. …به علّت تشنگی مضمضه كند، یعنی آب در دهان بگرداند و بی‌‌اختیار فرو رود؛ ولی اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد، یا به جهتی غیر از تشنگی مثل مواردی كه مضمضه در آنجاها مستحب است مانند وضو، مضمضه كند و بی‌‌اختیار فرو رود، قضاء ندارد. همچنین اگر روزه‌دار غیر آب، چیز دیگری را در دهان ببرد و بی‌اختیار فرو رود، یا آب داخل بینی كند و بی‌‌اختیار فرو رود، قضاء بر او واجب نیست. رساله توضيح المسائل جامع آيت الله سيستاني .

پرسش: شستن دهان برای شخص روزه دار چه حکمی دارد؟