تفاوت اهريمن و شيطان در زرتشت و اسلام

اهريمن و شيطان

در اسلام شيطان وجود دارد و در آيين زرتشت اهريمن، پس هر دو به يكجا مى رسند و فرقى بين آنها نيست؟

شيطان در اسلام غير از اهريمن در زرتشتى است و بين آن دو تفاوت هايى چند وجود دارد از جمله:

1. اهريمن در آيين زرتشتى آفرينشگر است؛ اما شيطان در اسلام آفريننده چيزى نيست و وجود آن منافى توحيد در خالقيت نمى باشد. در اسلام همه چيز آفريده خداست و او همه چيز را خوب و به بهترين صورت آفريده است:

«الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَ بَدَأَ خَلْقَ الاْءِنْسانِ مِنْ طِينٍ»1.

2. گستره عملكرد اهريمن عمدتا از نظام تكوين و شرور طبيعى آغاز مى شود. او پديدآورنده حشرات موذى، سوسك ها، مورچه ها، گزندگان و… است، اما شيطان در اسلام در عرصه شرور اخلاقى فعاليت مى كند و در اين عرصه هم تنها دعوت كننده و وسوسه گر است و بر هيچ كس سلطه و قدرت عملى ندارد، و تنها كسانى تحت تأثير او قرار مى گيرند كه به سوء اختيار خويش راه او را برگزينند و او را بر خود مستولى سازند:

«وَ ما كانَ لِي عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطانٍ إِلاّ أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي»2.

3. وجود شيطان در انديشه اسلامى كاملاً حكيمانه و در چارچوب ربوبيت مطلقه الهى است3 و در عرض خدا يا فرشتگان و هيچ يك از عوامل و مأموران الهى قرار نمى گيرد. بلكه وسوسه هاى او شرط اختيار و انتخاب و انسانيت انسان است.

 

1. سجده 32، آيه 7.

2. ابراهيم 14، آيه 22.

3. در اين باره بنگريد :

الف. شهيد مطهرى، عدل الهى.

ب. شهيد مطهرى، مجموعه آثار، ج 14، ص 211-209.

ج. حميدرضا شاكرين، راز آفرينش پرسش هاى دانشجويى، بحث فلسفه آفرينش شيطان، قم، معارف.

د. طهرانى، الله شناسى، ج 3، ص 175-107.

 

منبع : هدانا برگرفته از پرسمان ادیان و مذاهب

ویژه نامه دین پژوهی (ادیان و مذاهب)