باید ها و نباید های مداحی
باید ها و نباید های مداحی
مطابق نظر آيت الله خامنه اي
یک مداح باید چگونه باشد و چگونه رفتار کند؟
خب ظاهرا از اوصاف نفسانی او نمی‌پرسند و از سایر اعمال عبادی او هم سوال نشده است. از سوال فهمیده می‌شود در خصوص کار مداحی است. در خصوص یکی از سوال‌ها ما اشاره کردیم آنچه که در منبرها گفته می‌شود به عنوان موعظه مردم یا نقل تاریخ عاشورا و امثال اینها یا ذکر مصیبت.
اولا باید دروغ نباشد،
ثانیا غلو نسبت به معصومین علیهم‌السلام نباشد، یعنی زیاده از حد. مقام آنها خیلی بالاست اما به هر حال در مقام عصمت و امامت، یا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌آله‌وسلم، در مقام نبوت هستند، دیگر بالاتر از آن نیست، دیگر خودشان نهی فرمودند که نسبت به ما غلو نداشته باشید، زیاده‌روی نداشته باشید.
همچنین مطالب خلاف و حرام که خدای ناکرده مثل غیبت دیگران، تنقیص مومن، تحقیر مومن، و مطالبی که در شان معصومین علیهم‌السلام نیست، مطالبی که در شان مومنین نیست چنین مطالبی را نباید بگویند. الفاظ زشت و رکیک اینها را نباید بگویند در مداحی‌ها و در مطالبی که ارائه می‌شود.
و همچنین از آن طرف ممکن است در مداحی‌ها مطالب بدی نباشد، اما به گونه‌ای ارائه شود که دشمنان از آن سواستفاده کنند علیه مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام یا پیروان مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، آن هم باید مراعات شود. ضمن اینکه آن مداح باید کارش خالصا و لله باشد، یعنی برای خدا باشد به دور از ریا و خودنمایی. حالا ممکن است مزدی هم بدهند مزدی هم بگیرد، اما برای مزد نباشد. به هر حال برای اینکه اجر و ثواب عزاداری را ببرند. همچنین مداحی آموزنده باشد.
من یاد دارم در جایی حضور داشتم که حضرت آقا به دو نفر از مداحان معروف کشور که در دو جلسه جداگانه هم بودند بعد از مراسمی که داشتند در حضور آقا و مجلس عزایی که آقا برپا می‌کنند، بعد از اینکه خدمت آقا رسیدند من از نزدیک می‌شنیدم که حضرت آقا فرمودند این مداحی شما باید منبر آموزنده باشد. بعد توصیه کردند قصیده‌هایی را بگردید پیدا کنید و یادم هست از دیوان صائب هم نام بردند که فرمودند در دیوان صائب هست از این قصیده‌های پرمغز و پرمحتوا می‌توانید استفاده کنید و مداحی شما باید یک منبر آموزنده باشد که مخاطبان شما مطلب یاد بگیرند و بر معرفت‌شان افزوده شود. مطالب تاریخی مربوط به ائمه اطهار علیهم‌السلام، مصائبی که بر آنها وارد شده است، جنایاتی که دشمنان آنها مرتکب شده‌اند، اینها در مداحی باشد ان‌شاالله.
منبع: سایت معظم له،گفتار حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده.احکام عزاداری
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
سؤال 83. نمى دانم مدّاحى هایى که گوش مى دهم مشکل شرعى دارد یا خیر؟ و نمى توانم تشخیص دهم که مناسب شأن اهل بیت(علیهم السلام)هست یا خیر، چه کنم؟
مثلاً این اشعار اگر در مدّاحى خوانده شود آیا گوش دادن به آن مشکل دارد:
قنداقه حسین شرف عرش اعظم است; صد مرده زنده مى شود از ذکر یا حسین; من عبد حسین گردیدم، من سگ حسینم;
جواب: هیچ کدام از این اشعار مناسب مقام با عظمت سالار شهیدان کربلا نیست.
سؤال 84. مى خواستم بدانم آیه 31 سوره توبه که ارباب را تنها خدا مى داند، با گفتن «ارباب من حسین» ملازمه دارد؟ به نظر من امامان نیز راضى به این القاب و اعمال خرافى مانند بوسیدن حرم و دخیل بستن و شفاى مریض نیستند. نظر شما چیست؟
جواب: تعبیر به «ارباب من حسین» تعبیر صحیح نیست; ولى توسّل به امامان و طلب شفاعت آنها در پیشگاه خدا هیچ مانعى ندارد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
سؤال 85. با توجّه به مضمون ظاهرى اشعارى نظیر «گرد حرم دویده ام، صفا و مروه دیده ام، هیچ کجا براى من کرببلا نمى شود» که حداقل در ظاهر، زیارت کربلا و یاد امام حسین(علیه السلام)را پرشورتر از یاد خدا و زیارت کعبه عنوان مى کند و باعث سوء استفاده بسیارى از دشمنان اهل بیت نیز شده است. آیا این اشعار، آفت عزادارى سیّدالشّهدا نیست؟
جواب: آرى، اینگونه اشعار آفت است و بهانه به دست دشمن مى دهد.
سؤال 86. مدّاحى هایى که حالت غنا دارد چه حکمى دارد؟
جواب: هرگاه آن صدا متناسب مجالس لهو و فساد باشد، جایز نیست.
سؤال 87. ذکر نام ائمّه در مدّاحى به شکلى که به طور واضح تلفظ نشود، و یا به گونه اى دیگر تغییر کند مثلاً «حوسین» به جاى «حسین»(علیه السلام) گفته شود، چه حکمى دارد؟
جواب: باید از این گونه تکرار نام امام(علیه السلام) اجتناب کنند.
سؤال 88. آیا استفاده از جملاتى همچون «ما همه سگ حسینیم» در مجالس عزادارى امام حسین(علیه السلام) اشکالى دارد؟
جواب: عزادارى خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینى است; ولى باید از سخنان و اشعارى که متناسب با عزاداران اهل بیت(علیهم السلام)نیست جداً خوددارى شود; زیرا حضرت سیّدالشّهدا(علیه السلام)از اینگونه امور بیزار است. و اینگونه تعبیرات، شایسته عزاداران حسینى نیست.
سؤال 89. نام کلب رقیّه براى خود انتخاب کرده ام، که وفاى سگ را مى رساند، چرا که اگر آدم بتواند به اندازه سگ وفا داشته باشد یقیناً به انسانیّت مى رسد; مانند رسول ترک، که در خواب او را به صورت سگ امام حسین(علیه السلام)دیده اند که از حضرت محافظت مى کند و به مقام انسانیّت رسید. آیا با این وجود دلیلى براى مخالفت وجود دارد؟ اگر اشتباه است چرا بزرگان این حرف را مى زدند؟
جواب: توجّه داشته باشید هر زمانى اقتضایى دارد. در عصر ما عدّه اى از دشمنان، در انتظار بهانه اى هستند که جلوى پیشرفت اسلام و تشیّع را در جهان بگیرند و این موضوعات را بهانه مى کنند. و با اینکه مى دانیم گفتن این تعبیرات واجب نیست امّا ممکن است مانع پیشرفت مکتب اهل بیت(علیهم السلام) شود، آیا در چنین شرایطى گفتن این تعبیرات خوب است؟!
سؤال 90. بعضى در اشعار یا مراسم مدّاحى و سینه زنى، خود را سگ، الاغ یا کبوتر اهل البیت(علیهم السلام) و امثال آن مى خوانند. آیا بیان چنین جملاتى داراى اشکال است؟
جواب: اینگونه تعبیرات شایسته عزاداران حسینى نیست.
سؤال 91. جمعى از مدّاحان سعى دارند مقام والاى شهداى کربلا را با انبیاى پیشین مخصوصاً پیامبران اولوالعزم یا اصحاب خاصّ پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) مقایسه کنند، این کار چه حکمى دارد؟
جواب: ادب و احترام ایجاب مى کند که ما مقام همه آنها را والا بدانیم و از مقایسه و برترى آنها بر یکدیگر بپرهیزیم و بگوییم: همه از اولیاء الله بودند و ما به همه آنها عشق مىورزیم.
سؤال 92. آیا تشبیه حرّ بن یزید ریاحى در شعر، به رستم، پهلوان ایران باستان، آیا در شأن این شهید کربلا مى باشد؟
جواب: حرّ بن یزید ریاحى، مسیرى غیر از مسیر رستم و امثال او داشت.
سؤال 93. آیا معظّم له اخیراً درباره ضرورت مقابله با خرافه گویى هاى برخى از مدّاحان سخن گفته اند؟
جواب: آرى مطالبى در این زمینه گفته ایم; زیرا اخیراً بعضى از مدّاحان ناآگاه و بى خبر، اشعار کفرآمیزى را در مجالس عزادارى مى خوانند که اگر معنى آن را بفهمند سبب خروج آنها از اسلام مى شود. بر همه لازم است که امر به معروف و نهى از منکر را در این مسئله مهم فراموش نکنند و جاهلان خطاکار را به وظایف خود آشنا سازند و بهانه به دست دشمنان بهانه جو ندهند و لازم است از چنین مجالسى دورى کنند.
سؤال 94. چه توصیه اى به مدّاحان در مورد کیفیّت اشعار، نوحه ها و مدیحه سرایى مناسب شئونات اهل بیت(علیهم السلام)دارید؟
جواب: عزادارى ائمّه اطهار(علیهم السلام)، مخصوصاً خامس آل عبا(علیه السلام)، از افضل قربات است، و سرودن و خواندن اشعارى که حاکى از مظلومیّت و زحمات و فداکارى آن حضرات باشد کار بسیار خوبى است; ولى باید از هرگونه کارى که باعث هتک حرمت آن بزرگواران مى شود، و موجب وهن مذهب در نظر دیگران مى گردد، و به بدن آسیب مى رساند پرهیز گردد. و تعبیراتى که در عرف، توهین آمیز است، مانند نسبت سگ به خود دادن، یا صداى حیوانات در آوردن، هیچ کدام مناسب مجالس عزادارى نیست. و باید به همه نصیحت کنند که از این امور، که باعث وهن این مراسم بزرگ مى شود و موجب ناراحتى حضرت بقیّة الله عجّل الله تعالى فرجه الشّریف مى گردد، پرهیز کنند.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
برخى از توصیه هاى معظّم له در دیدار با مدّاحان اهل بیت(علیهم السلام)در محرّم الحرام سال هاى 1384 و 1386 هـ .ش به شرح زیر است:
ایشان فرمودند: مدّاحان عزیز شایسته است نکات زیر را رعایت نمایند.
1. سخنان این عزیزان باید برگرفته از مدارک معتبر (کتاب و سنّت) باشد و شأن و مقام امام حسین(علیه السلام) و شهداى والا مقام کربلا در محتواى اشعار به طور کامل حفظ شده و اهداف این قیام عظیم براى عموم تبیین گردد.
2. از آنجا که مدّاحى ترکیبى از علم و هنر است، نسل هاى قدیمى، تجربیات خود را به نسل جوان منتقل کنند و با آموزش عقاید، سطح فکر و اندیشه دینى آنان را بالا ببرند.
3. همچنین نسل جوان احترام به پیش کسوتان را در این مجالس حفظ کنند.
4. از چراغ سبز نشان دادن نسبت به گناه، به خاطر عزادارى در مجالس وعظ و مدّاحى اجتناب شود و توصیه به تقوى گردد.
5. هر چند دین از سیاست جدا نیست، ولى غلطیدن مدّاحان در مسایل جناحى صلاح نیست.
6. برخى قصد دارند خرافات را با واقعه عاشورا مخلوط کنند و دشمن نیز از این مسأله سوء استفاده مى کند و به دین ضربه مى زند. مراقبت نمایند!
7. مراقب باشید کارهایى که بدعت آمیز است وارد مقوله عزادارى نشود.
8. آهنگ مدّاحان محترم نباید شباهت با آهنگ هاى مجالس لهو و فساد داشته باشد و از سبک هاى نامتناسب و مبتذل در مدّاحى ها بهراسید و دورى کنید.
9. اجازه ندهید آلات موسیقى، آگاهانه یا ناآگاهانه در مجالس عزادارى استفاده شود.
10. از روضه و مصیبت هاى سخت، حتّى الامکان پرهیز شود.
11. از طرح کردن مسائلى که بوى غلوّ درباره ائمّه دین(علیه السلام)و سایر بزرگان مى دهد، اجتناب گردد.
12. از مسایلى که بوى کفر مى دهد اجتناب شود و حریم خدا، پیامبر و ائمّه اطهار(علیهم السلام) را حفظ کنید.
13. تقویت نظام، رهبرى و مراجع باید مدّ نظر قرار گیرد و عشق به امام زمان(عج) در همه مجالس به عنوان اساسى ترین مطلب، زنده نگه داشته شود.
14. اجازه ندهید در مجالس عزادارى عدّه اى برهنه شوند; زیرا اینگونه عزادارى ها در سیره ائمّه(علیهم السلام) روایت نشده است و بهانه دست دشمن ندهید.
15. عزادارى به صورتى نباشد که آسیب جدّى به بدن برسد; زیرا شرعاً درست نیست.
16. اجازه ندهید برخى تعبیرات موهن در عزادارى به کار برده شود.
17. وعّاظ و مدّاحان محترم باید وقت نماز را رعایت نموده و در وقت نماز برنامه اى جز نماز نداشته باشند.
18. مجالس طورى نباشد که موجب خستگى و دل زدگى مردم به ویژه جوانان گردد.
19. مدّاحان باید مناعت طبع را رعایت کنند و مواظب باشند با رفتار و گفتار خود به دین ضربه نزنند.
20. اگر براى جایى دعوت شدید هیچ گاه خلف وعده نکنید.
21. حریم یکدیگر را در مجالس حفظ کنید.
22. در عزادارى زیاده روى نکنید.
23. سعى کنید خودستایى در برنامه هاى خود نداشته باشید.
اگر تواضع کنید بزرگ مى شوید.
24. عمل شما باید طورى باشد که متناسب با موقعیّت شما باشد. و بدانید قدم، جاى پاى شاعرانى چون فرزدق مى گذارید و متخلّق به اخلاق حضرت امام حسین(علیه السلام) و یارانش باشید تا سخنان شما بر دل نشیند و به مصداق «کونوا دعاة للناس بغیر السنتکم»(1) همه شنوندگان از آنها الگو گیرند.
به یقین این مراسم عظیم باشرایط فوق خارى در چشم دشمنان و سبب تقویت اسلام و مسلمین است.
موفّقیّت همه عزیزان را در سایه الطاف الهى و عنایات خاصّه سالار شهیدان کربل(علیه السلام) مسألت داریم.
1. اصول کافى، باب الورع، ح 14 .
استفتائات آیت الله مکارم شیرازی.
لینک کوتاه مطلب: https://goo.gl/RqLkcJ
- اگر نتواند نذر محرم و صفر را انجام دهد
- اضافه خرج هیئت خرج دیگر ایام شود
- استفاده و انشعاب از برق شهری برای هیئت
- حکم حضور زنان در دسته عزاداری
- بلند کردن دست در توسل به ائمه اطهار
- خوردن شیرینی و آجیل در ایام شهادت
باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی باید ها و نباید های مداحی
