ارزش کتب تاریخ اسلام چقدر است
تمام مطالب موجود در تواريخ صحيح نيست، و ما بايد با تحقيق و تفحص ببينيم كه چه مطالبى در اين تواريخ صحيح هستند و چه مطالبى باطل و خرافى مى باشند،

ارزش کتب تاریخ اسلام چقدر است
از جمله سوال هائى كه براى من پيش آمده دانستن اين نكته است كه اين روايت ها و تواريخ اسلامى مثل تاريخ طبرى و ابن اثير تاريخ بيهقى و اين ابن هاى مختلف و تاريخ هاى ديگر كه نوشته شده است تا چه اندازه اى در صحت آنها مى شود يقين كرد؟
راههاى زيادى براى فهميدن صحت نوشته شدن اين تواريخ و اينكه اين تواريخ در آن زمان نوشته شده وجود دارد:
1- وجود تعداد زيادى شرح و ترجمه و تحقيق و تكمله و تلخيص در اين كتب در زمانهاى مختلف از گذشته تا كنون.
2- نقل بسيارى از دانشمندان و بزرگان و مورخان و سند قرار دادن اين كتب در كتابهايشان.
3- اهتمام بعضى ازسران و پادشاهان و خلفاء و فرمانروايان به تاريخ در برخى دورانها. همچنين اهتمام ويژه اسلام و مسلمانان به ترويج علم و نشر كتاب و ساخت كتابخانه هاى بزرگ و مدارس خود يكى از مهمترين دلايل نوشته شدن بعضى از كتب بوده است، مثلا ابن اثير در خانوادهاى معتبر و ثروتمند به دنيا آمد، پدر او فرمانرواى موصل و عهده دار امور ديوانى چند جزيره بود [[1 و يكى از تجار مهم و بزرگ به حساب مى آمد كه به نشر علم بسيار اهتمام مىورزيد [[2، و يا تاريخ بيهقى را بيهقى در زمان غزنويان و بخصوص براى سلطان مسعود غزنوى نوشته است. وى از دبيران دستگاه هم بوده است [[3، و….
روشن است كه تهيه كاغذ براى چنين اشخاصى كار سخت و دشوارى نبوده است، همچنين طبق آنچه نقل شده در كتابخانه فاطميان مصر افزون بر 1200 نسخه آن هم فقط از تاريخ طبرى وجود داشته است [[4، و يا حتى برخى از امراء خود مورخ بودهاند مانند: الظاهر ابوهاشم يوسف كه كتابى در اخبار برادرش مستنصر خليفه عباسى نوشت. [4
[5- بعضى از كتب در زمانى نوشته شدهاند كه كمبود كاغذ آنقدرهم احساس نمىشد مثلا ابن اثير كتابش را در اواخرعمرش كه حدود سال 630 ق است نوشته كه طبعا تهيه كاغذ آنهم براى چنين شخص ثروتمند و با نفوذى كار سختى نبوده است.
لذا شكى نيست كه اين تواريخ توسط اين افراد در آن زمان نوشته شده اند، آنچه مهم است اين است كه تمام مطالب موجود در تواريخ صحيح نيست، و ما بايد با تحقيق و تفحص ببينيم كه چه مطالبى در اين تواريخ صحيح هستند و چه مطالبى باطل و خرافى مى باشند، مثلا درتاريخ طبرى مخصوصا بسيارى از اخبار پيش از اسلام آن اخبارى است بىپايه و اساس و افسانه و از اسرائيليات است [[6، لذا براى فهميدن صحت اين تواريخ و اخبار چند شرط اساسى وجود دارد:
1- عدم مخالفت با قرآن،
2- عدم مخالفت با روايات صحيحه اى كه از پيامبر و امامان معصوم رسيده است،
3- عدم مخالفت با اعتقادات مسلم اسلام،
4- عدم مخالفت با واقعيات موجود در آن زمان،
5- ساختگى نبودن آن روايات تاريخى،
6- معتبر بودن نويسنده،
7- معتبر بودن منبع و مأخذ،
8- معتبر بودن راويان روايات تاريخى منقول.
فهم و تطبيق مطالب فوق با گزارههاى تاريخى و تشخيص در صد صحت اين گزارهها بر عهده محققان تاريخى است و از هر كسى ساخته نيست و براى همين است كه عدهاى ازدانشمندان، عمر خود را صرف تحقيقات تايخى مىكنند.
همچنين نسخه هاى خطى بسيارى از اين كتب را مىتوان در كتابخانههاى بزرگ و مشهور اروپا و آفريقا و آسيا يافت، مثلا نسخههاى خطى كتاب تاريخ ابن اثير را مىتوان در كتابخانه هاى پاريس و برلين و موزه بريتانيا و استانبول پيدا كرد. [[7
[[1. لازم به تذكر است كه اعراب سرزمينهاى بين دو رودخانه دجله و فرات را (بدليل عظمت و بزرگى اين دو رود و شباهتشان به دريايى كوچك) جزيره مىگفتند.
[[2 ابن اثير، الكامل فى التاريخ، ترجمه ابوالقاسم حالت، (مطبوعات علمى)، ج 1، ص 120 و
121 [[3 سيد صادق سجادى و هادى عالم زاده، تاريخنگارى در اسلام، تهران، سمت، 1383، چاپ ششم.
[[4 همان ص 19 احسان عباس، مقدمه بر رسائل ابن حزم، (بيروت، 1987 م)، ص 10،
[[5 همان ص. 19
[[6 همان ص. 119
[[7 ابن اثير، الكامل فى التاريخ، ترجمه ابوالقاسم حالت، ج 1، ص. 115
پرسمان