آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد
فهرست این نوشتار:
آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد
1-در نوشتار قبل حکم خمس افزایش قیمت سرمایه مطرح شد از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.
2- خمس سرمایه بچه و کودک قبل از سن تکلیف در نوشتار قبل مطرح شد از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.
[کسر مخارج سال قبل از سال خمسی بعدی]
مسأله 1782 اگر در یک سال منفعتی نبرد، نمی‌تواند (1) مخارج آن سال را از منفعتی که در سال بعد می‌برد کسر نماید.
این مسأله، در رساله آیت اللّه (بهجت) نیست
(1) (مکارم): بنا بر احتیاط نمی‌تواند..
[هزینه کردن از سرمایه و جایگزین نمود سود]
مسأله 1783 اگر در اوّل سال منفعتی نبرد (1) و از سرمایه خرج کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی به دستش آید، می‌تواند مقداری را که از سرمایه برداشته، از منافع کسر کند (2)
(1) (تبریزی): اگر از اوّل سال مشغول کسب بود ولی منفعت نبرد..
(2) (صافی): ولی احتیاط مستحب ّ این است که کسر ننماید.
(تبریزی): و همچنین می‌تواند مصارف تجارت را کسر نماید.
(خوئی)، (زنجانی): نمی‌تواند مقداری را که از سرمایه برداشته از منافع کسر کند و فقط مؤونه (مصارف) تجارت را می‌تواند از او کسر کند.
(فاضل): مسأله اگر در اوّل سال خمسی منفعتی بدست نیاورند و از سرمایه خود خرج کنند یا قرض کنند و خرج کنند و بعد درآمدی کسب کنند می‌توانند مقداری را که در اوّل سال صرف مؤونه آنها شده از آن کسر کنند.
مسائل اختصاصی
(بهجت): مسأله 1404 اجناس مغازه‌ای که به عنوان سرمایه حساب شده و خمس آن پرداخت گردیده، اگر در رأس ِ سال ِ خمسی آینده به سبب گران شدن اجناس، قیمت آن بالا رفته باشد، ملاک در حساب سرمایه، قیمت فعلی آن است در صورتی که فروش آن جنس به نرخ روز سود آور باشد.
(مکارم): مسأله 1510 سرمایه‌ای که مورد نیاز است و با کمتر از آن زندگی او در حدّ آبرو و شؤونش اداره نمی‌شود خمس ندارد، یعنی می‌تواند از درآمد همان سال و سالهای بعد بردارد و جزء سرمایه کند، ولی اگر با پرداختن خمس آن، لطمه‌ای به کار او نمی‌خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه این سرمایه سرمایه تجارت باشد یا زمین و آب و ملک برای زراعت، یا ابزار کار.
(زنجانی): مسأله 1793 سرمایه‌ای که مورد نیاز انسان است و با کمتر از آن، زندگی او در حدّ آبرو و شؤونش اداره نمی‌شود خمس ندارد، یعنی می‌تواند از درآمد خود برداشته و جزء سرمایه کند، ولی اگر با پرداختن خمس آن، مشکلی در اداره زندگی او پدید نمی‌آید باید خمس آن را بدهد.
[کم شدن از سرمایه]
مسأله 1784 اگر مقداری از سرمایه (1) از بین برود و از باقی مانده آن منافعی ببرد که از خرج سالش زیاد بیاید، می‌تواند مقداری را که از سرمایه کم شده، بردارد (2)
این مسأله، در رساله آیات عظام: (فاضل) و (بهجت) نیست
(1) (تبریزی): در تجارت و مانند آن.. (2) (نوری): از منافع بردارد.
(تبریزی): از منافع کسر نماید.
(گلپایگانی)، (صافی): مسأله اگر مقداری از سرمایه یک رشته کسب به [سبب] تلف یا ضرر در معامله بدون تقصیر کم شود یا از بین برود و از باقی مانده آن رشته، منافعی ببرد که از خرج سالش زیاد بیاید می‌تواند مقداری را که از سرمایه کم شده، از آن منافع بردارد ((صافی): ولی احتیاط این است که از منافع بعد از کم شدن آن مقدار برندارد).
(خوئی): مسأله اگر مقداری از سرمایه در تجارت و مانند آن از بین برود می‌تواند مقداری را که از سرمایه کم شده از منافع قبل از تلف آن مقدار [1] کسر نماید.
(مکارم): مسأله اگر چیزی از سرمایه به خاطر کسب و کار از بین برود به طوری که جزء ضرر معامله حساب شود، می‌تواند مقدار آن را از منافع بردارد، ولی اگر بواسطه حوادث دیگری از بین برود (مانند سرقت و امثال آن) نمی‌تواند آن را از منافع کم کند، مگر این که با سرمایه باقیمانده نتواند کسبی که سزاوار شأن اوست انجام دهد.
(زنجانی): مسأله اگر مقداری از سرمایه از بین برود و از باقیمانده آن منافعی ببرد که از خرج سالش زیاد بیاید، نمی‌تواند مقداری را که از سرمایه کم شده از منافع بردارد ولی اگر با سرمایه‌ای که برای او مانده، نتواند کسبی کند که سزاوار شأن او باشد یا منافعی که از آن پیدا می‌شود، برای مخارج سال او کافی نباشد، می‌تواند مقداری را که از سرمایه کم شده از منافع کسر نماید.
[ضرر کردن در اموال و جبران از سود کار]
مسأله 1785 اگر غیر از سرمایه چیز دیگری از مالهای او (1) از بین برود، (نمی‌تواند از منفعتی که به دستش می‌آید آن چیز را تهیّه کند ولی (2) اگر درهمان سال به آن چیز احتیاج داشته باشد، می‌تواند در بین سال از منافع کسب (3) آن را تهیّه نماید (4)
(1) (مکارم): به خاطر شکستن و سوختن و سرقت و غیر آن از بین برود، اگر در همان سال به آن احتیاج دارد می‌تواند آن را از منافع همان سال تهیّه کند.
(2) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیت اللّه (سیستانی) نیست]
(3) (سیستانی): از منافعش..
(4) (زنجانی): همچنین اگر در سالهای بعد، به آن چیز احتیاج داشته باشد ولی اگر اکنون آن را تهیه نکند، نمی‌تواند در سالهای آینده آن را تهیه کند.
[قرض کردن و محاسبه از سود کار]
مسأله 1786 اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد، می‌تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید.
(خوئی)، (زنجانی)، (تبریزی)، (سیستانی): رجوع کنید به ذیل مسأله 1787 (فاضل): رجوع کنید به ذیل مسأله
مسأله اختصاصی
1783 (فاضل): مسأله 1836 بطور کلّی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی‌شود؛ ([(سیستانی): از منافع همان سال..] مثلًا کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمس یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی‌تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. (2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. (3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود بازپرداخت کرده باشد باید به میزان بازپرداخت خمس آن را بپردازد. (4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می‌تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود را ادا کند.
[پرداخت قرض از منافع سالهای بعد]
مسأله 1787 اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند می‌تواند از منافع سالهای بعد، قرض خود را ادا نماید (1)
(1) (تبریزی): و همچنین اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد می‌تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت ادا نماید، بلی اگر قرض را ادا ننمود تا آنکه سال بر منفعت گذشت باید بدون کسر مقدار آن قرض خمس آن منفعت را بدهد مگر اینکه قرض بعد از منفعت کردن بوده و برای مؤونه سالش باشد که در این صورت کسر آن حتی بعد از گذشتن سال خالی از وجه نیست.
(خوئی)، (زنجانی): مسأله اگر در تمام سال منفعتی نبرد و برای مخارج خود قرض کند نمی‌تواند از منافع سالهای بعد مقدار قرض خود را کسر نماید. [1] بلکه اگر در اوّل سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد ظاهر این است که نمی‌تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید مگر اینکه قرض بعد از منفعت کردن باشد بلی در هر دو صورت می‌تواند قرض خود را از ارباح اثناء سال ادا نماید و به آن مقدار خمس تعلق نمی‌گیرد.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
[قرض کردن برای اموال ضروری و غیر ضروری]
مسأله 1788 اگر برای زیاد کردن مال یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند (1) نمی‌تواند از منافع کسب، آن قرض را بدهد (2) ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود (و ناچار شود که قرض خود را بدهد (3)، می‌تواند از منافع کسب، قرض را ادا نماید (4)
این مسأله، در رساله آیات عظام: (اراکی) و (بهجت) نیست
(1) (سیستانی): اگر از منافع سالش بدون پرداخت خمس آن قرض را ادا نماید باید پس از رسیدن سال خمس آن عین را بپردازد مگر اینکه مالی را که قرض کرده و یا چیزی را که با قرض
———————————–
[1] (من فاضل): و در این صورت می‌تواند قرض خود را از ارباح اثناء سال ادا نماید و به آن مقدار، خمس تعلق نمی‌گیرد.
(من سیستانی): و خمس آن را ندهد؛ ولی اگر در اثناء سال برای مخارج خود قرض کند و پیش از تمام شدن سال منفعتی ببرد می‌تواند مقدار قرض خود را از آن منفعت کسر نماید؛ و همچنین در صورت اوّل می‌تواند قرض خود را از ارباح اثناء سال ادا نماید و به آن مقدار خمس تعلق نمی‌گیرد خریده در عرض سال از بین برود.
(فاضل): دادن آن قرض از مخارج زندگی که خمس به آن تعلق نمی‌گیرد حساب نمی‌شود، ولی اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود ادای قرض جزو مخارج سال حساب می‌شود و خمس ندارد. (2) (خوئی): بلی، اگر مالی را که قرض کرده و یا چیزی را که از قرض خریده از بین برود در این صورت می‌تواند قرض خود را از منافع آن سال بدهد.
(تبریزی): بلی، اگر مالی را که قرض کرده و چیزی را که از قرض خریده از بین برود و ناچار شود که قرض خود را بدهد، اداء آن قرض از منافع سال بعد مانعی ندارد. و اگر خمس به واسطه تلف شدن مالی که خمس آن را نداده بود یا به واسطه دست گردان با حاکم شرع یا وکیل او دَین شود اداء آن از منافع سال بعدی از مؤونه حساب نمی‌شود و لازم است منفعتی را که با آن اداء قرض خمس می‌کند، تخمیس کند.
(زنجانی): نمی‌تواند از منافع کسب، آن قرض را محاسبه کند، ولی می‌تواند قرض خود را بپردازد که در این صورت اگر مالی را که با قرض تهیّه کرده شرایط وجوب خمس را داشته باشد، باید خمس آن را بدهد و اگر مالی را که قرض کرده یا چیزی را که با قرض تهیّه کرده، از بین برود می‌تواند قرض خود را از منافع آن سال بپردازد. (3) [قسمت داخل پرانتز در رساله آیات عظام: (گلپایگانی) و (صافی) نیست] (4) (مکارم): می‌تواند از منافع و درآمدهای آن سال قرض خود را ادا کند.
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
س 952: آیا اصل سرمایه و سود آن خمس دارد؟
ج: اگر به مقدارى باشد که با پرداخت خمس آن، درآمد کسب با بقيه وافى به هزينه‌‌ى زندگى او نيست و يا اينکه کسب با بقيه، مناسب با شأن عرفى او نباشد خمس ندارد.
س 942: شرکتی از برادران فرهنگی به نام شرکت تعاونی فرهنگیان چندین سال است که تأسیس گردیده و سرمایه آن از همان ابتدا از سهم تعدادی از فرهنگیان تشکیل شده بود که هریک صد تومان پرداختند، در ابتدا سرمایه شرکت کم بود، ولی در حال حاضر با افزایش تعداد اعضا، سرمایه آن بالغ بر هجده میلیون تومان به اضافه ماشینهای شرکت است. سود آن بین سهامداران به نسبت سهمشان تقسیم می‌شود، و هریک از آنان براحتی می‌تواند سهم خود را دریافت نموده و با شرکت تسویه حساب نماید. تاکنون خمس سرمایه و سود آن پرداخت نشده است، آیا با توجه به موقعیت من به عنوان رئیس هیأت اداری شرکت، جایز است که اگر خمسی به حساب شرکت تعلّق بگیرد، اقدام به پرداخت آن کنم؟ آیا رضایت سهامداران در این‌باره شرط است؟
ج: پرداخت خمس سرمايه شرکت و سود حاصل از آن، تکليف هريک از اعضا نسبت به سهم خود از مجموع دارايى شرکت است، و انجام اين کار توسط مسئول هيأت ادارى آن، متوقف بر کسب اجازه و وکالت از سهامداران شرکت است.
س 943: تعدادی از افراد تصمیم به ایجاد صندوق قرضالحسنه بین خود گرفتهاند تا هنگام نیاز به یکدیگر قرضالحسنه بدهند. هر عضو علاوه بر مبلغی که در ابتدای تشکیل پرداخته، بایستی هر ماه برای افزایش موجودی صندوق مبلغی را بپردازد، امیدواریم لطف فرموده چگونگی پرداخت خمس هر عضو را بیان فرمایید و در صورتی که سرمایه صندوق به‌طور دائمی به عنوان قرض در دست اعضا باشد، ادای خمس آن چگونه خواهد بود؟
ج: اگر هر يک از افراد سهامدار سهم شراکت خود را از منفعت کسب يا از حقوق خود بعد از پايان سال خمسى پرداخته باشد، واجب است خمس آن را بپردازد. ولى اگر آن را در بين سال داده است، در صورتى که دريافت آن براى او در پايان سال خمسى وى ممکن باشد، بايد خمس آن را در پايان سال بدهد، و در غير اين صورت تا آن را از صندوق دريافت نکرده، پرداخت خمس آن بر او واجب نيست.
س 947: ما برای انجام کارهای عمرانی احتیاج به هزینه زیادی داریم که پرداخت یکباره آن برای ما مشکل است، لذا اقدام به تأسیس صندوقی برای عمران کردهایم، و هر ماه مبلغی را در آن به ودیعه میگذاریم و بعد از آنکه مقداری جمع شد، آن را صرف کارهای عمرانی میکنیم، آیا به این مال پسانداز شده خمس تعلّق میگیرد؟
ج: اگر مبالغ پرداخت شده از طرف هر شخص از درآمد سال او باشد و تا زمان مصرف آن در کارهای عمرانی تحت مالکیت او باقی بماند واجب است که خمس آن را بپردازد.
س 951: آیا به مالی که انسان برای تحصیل درآمد و انجام معاملات تجاری مصرف می‌کند، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
ج: آنچه را که از درآمد سال براى به دست آوردن درآمد از کارهاى تجارى و غير آن مصرف مىکند از قبيل هزينه هاى انباردارى، حمل و نقل، وزن کردن، واسطه معامله و مانند آن، از درآمد همان سال استثنا مىشود و خمس ندارد.
س 952: آیا اصل سرمایه و سود آن خمس دارد؟
ج: اگر به مقدارى باشد که با پرداخت خمس آن، درآمد کسب با بقيه وافى به هزينه‌‌ى زندگى او نيست و يا اينکه کسب با بقيه، مناسب با شأن عرفى او نباشد خمس ندارد.
س 953: اگر کسی طلای مسکوک داشته باشد و به حد نصاب هم برسد، آیا علاوه بر زکات، پرداخت خمس آن هم واجب است؟
ج: اگر جزء منفعت کسب محسوب شود، حکم ساير درآمدهاى کسب را در وجوب خمس دارد.
س 960: من صاحب مغازه‌ای هستم که هر سال پول نقد و جنسهای خود را محاسبه میکنم و چون بعضی از کالاها تا آخر سال خمسی فروخته نمی‌شود، آیا پرداخت خمس آن در آخر سال و قبل از فروش واجب است یا اینکه باید بعد از فروش، خمس آنها پرداخت شود؟ اگر خمس کالا را بدهم و سپس آن را بفروشم، چگونه باید در سال آینده محاسبه کنم؟ و اگر آن را به فروش نرسانم و قیمت آن تغییر کند، چه حکمی دارد؟
ج: کالايى که تا سر سال فروخته نشده و مشترى براى خريد آن پيدا نشده است، در حال حاضر پرداخت خمس افزايش قيمت آن واجب نيست بلکه سود حاصل از فروش آن در آينده از سود سال فروش محسوب مىشود، ولى کالايى که افزايش قيمت پيدا کرده و کسى هست که در طول سال آن را بخرد، ولى شما براى اينکه سود بيشترى ببريد، آن را تا پايان سال نفروختهايد، بايد با رسيدن سال خمسى، خمس افزايش قيمت آن را بپردازيد، و در اين صورت آن کالا به قيمتى که در سر سال خمسى ارزيابى شده و خمس افزايش قيمت آن پرداخت شده، در سال آينده استثناء مىشود.
س 961: سه برادر، خانه سه طبقهای خریداری نموده و در یک طبقه ساکن شده و دو طبقه دیگر را اجاره، دادهاند. آیا به دو طبقه مورد اجاره خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟ و آیا جزء مؤونه آنها محسوب می‌شود؟
ج: اگر خانه را از محل درآمد سالانه شان براى سکونت تهيه نمودهاند و فعلاً به خاطر نياز به مخارج زندگى اجاره دادهاند، به آن خمس تعلّق نمىگيرد، ولى اگر بعضى طبقات آن را به قصد اجاره دادن ساخته يا تهيه کردهاند تا اجاره آن را صرف هزينههاى زندگى کنند، آن مقدار از خانه حکم سرمايه را دارد، که خمس دارد.
س 972: آیا به ابزاری که در کار و کسب استفاده می‌شود، خمس تعلّق میگیرد؟
ج: ابزار و آلات کسب، حکم سرمايه را دارد که اگر از درآمد کسب تهيه شود، خمس دارد.
خمس سرمایه و سود آن
سؤال۱۰: سپرده ای دارم که به صورت ماهیانه سود به آن تعلق می گیرد، اصل سرمایه از کمک های پدرم می باشد، آیا اصل پس انداز و سود آن خمس دارد؟
جواب: اصل سرمایه ـ که هدیه است ـ، خمس ندارد، ولی سود باقیمانده آن سر سال خمسی، متعلق خمس است.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه اي.
خمس سرمایه [منافع کسب و کار ]
پرسش :آیا سرمایه خمس دارد؟
پاسخ :سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه ای که اگر خمس آن را هر چند به صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شوونش اداره نمی شود. بنابراین، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه اى به کار او نمى خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه سرمایه تجارت باشد یا زمین و آب و ملک براى زراعت، یا ابزار کار.
خمس سرمایه ثابت طلافروشان
خمس سرمایه مضاربه برای عامل
محاسبه میزان سرمایه در سال تعلق خمس ملاک است
خمس حیواناتی که بعنوان سرمایه است
پاسخ: به هر دو(سرمایه وسود) خمس تعلق می گیرد البته اگر سود صرف در موونه بشود خمس آن واجب نیست.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سيستاني.
- خمس
- خمس درآمد و منفعت
- درآمدومنفعت ازراه غیرکسب وکار(هدیه…)
- خمس مهریه و ارث
- خمس صرفه جویی و قناعت در مخارج
- خمس کشاورزی و باغداری
- خمس فقیر
- خرید و فروش با پول و مال خمس داده نشده
- خمس معامله یا دریافت مال از کافر
- خمس افزایش قیمت سرمایه
- کسر ضرر و خسارت از خمس
- حکم مخارج و هزینه ها در بین سال خمسی
- خمس جهیزیه
كليد: آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس داردآیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد آیا سرمایه کسب و کار خمس دارد
