آيا مقام امامان با هم فرق مي كند

سوال:
ایا ائمه در مقام و منزلت از همدیگر تفاوت دارن،یعنی ممکنه در مقامات از هم دیگر بالاتر و یا کم تر باشند؟

پرسش كننده آقاي كميل تجلايي .

جواب:
شناخت دقيق و كامل امام؛ مقدور انسانهاي عادي نيست، لذا ما نمي توانيم اوج كمالات امامان را درك و حتي تصور نماييم. تنها راه براي ما اينست كه به خود معصومين رجوع كنيم تا آنان از آن مقامات گزارش دهند. در روايات آمده كه وجود مبارك پيغمبر نسبت به تمام مخلوقات برتري دارند و هيچ كس با ايشان قابل قياس نيست. البته طبق آيه مباركه ﴿قلْ تعالوْا ندْع أبنائنا وأبنائكم ونساءَنا ونساءَكم وأنفسنا وأنفسكم ثم نبْتهل…﴾ ـ سورهٴ آل ‏عمران، آيهٴ 61. حضرت علي عليه السلام جان پيغمبر هستند. بايد دانست كه همه اين بزرگواران نور واحد هستند ولي در همين انوار مقدس؛ جايگاه ويژه اي براي پنج تن آل عبا و مخصوصا وجود مبارك حضرت وصي، امير المومنين علي عليه السلام در روايات برشمرده شده است.

 آنچه كه هست اينست كه امامان همه نورند و سِر پيامبر صلي الله و عليه و آله وسلم هستند، لذا آن تفاوتي هم كه سبب نقص باشد در هيچ امامي معنا ندارد. شناخت گوشه اي از مقامات امامان نيازمند تلاش در مباحث اسماء الله و عرفان نظري است.

حضرت استاد علامه جوادي آملي بصورت بسيار رصين به اين بحث پرداخته اند.

 

 در جاي خود ثابت شده است كه ائمه اطهار (عليهم‏ السلام) يك نور در چهارده رواق هستند: «و أنّ أرواحكم و نوركم و طينتكم واحدةٌ»[ زيارت جامعه.] زيد شحّام از امام صادق (عليه‏السلام) پرسيد: امام حسن (عليه‏السلام) افضل است يا امام حسين (عليه‏السلام)؟

آن حضرت در جواب فرمود:

فضل اول ما به آخر ما و فضل آخر ما به اول ما برمي‏گردد …خلقت ما يكي است، علم ما يكي است، فضل ما يكي است، همه ما در پيش خدا يكي هستيم… اول ما محمد است، وسط ما محمد است، آخر ما نيز محمد است؛ «…إنّ فضل أوّلنا يلحق بفضل آخرنا و فضل آخرنا يلحق بفضل أوّلنا …خلقنا واحدٌ و علمنا واحدٌ و فضلنا واحدٌ و كلّنا واحدٌ… أوّلنا محمد و أوسطنا محمد و آخرنا محمد»[بحار، ج 25، ص 363].

شبيه اين مطلب را عبدالرحمن بن مسلم از امام كاظم (عليه ‏السلام) پرسيد و گفت: زيارت اميرالمؤمنين (عليه‏السلام) افضل است يا زيارت امام حسين (عليه ‏السلام) يا زيارت فلان امام، فلان امام…؟ و يك يك امامان را نام برد.

امام كاظم (عليه‏ السلام) در جواب فرمود:

اي عبدالرحمان! هر كس كه اولين ما را زيارت كند، آخرين نفر ما را زيارت كرده است، چنان‏كه اگر آخرين ما را زيارت كند، اولين نفر ما را زيارت كرده است. هركس ولايت اولين نفر ما را بپذيرد، ولايت آخرين نفر ما را پذيرفته است، همان‏طور كه اگر ولايت آخرين نفر ما را بپذيرد، ولايت اولين نفر ما را پذيرفته است. كسي كه حاجت يكي از دوستان ما را برآورد، گويا حاجت همه ما را برآورده است…؛ عبدالرحمن بن مسلم قال: دخلتُ علي الكاظم عليه‏السلام فقلت له: أيّما أفضل الزيارة لأميرالمؤمنين صلوات الله عليه أو لأبى عبدالله عليه‏السلام أو لفلان أو فلان؟ و سميتُ الأئمّة واحداً واحداً فقال عليه‏السلام لى: «يا عبدالرحمن بن مسلم! من زار أوّلنا فقد زار آخرنا و من زار آخرنا فقد زار أوّلنا و من تولّي أوّلنا فقد تولّي آخرنا و من تولّي آخرنا فقد تولّي أولنا، و من قضي حاجةً لأحدٍ من أوليائنا فكأنّما قضاها لجميعنا...»[همان، ج 97، ص 122.].

از پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) نيز نقل شده است:

خداي سبحان گروهي از فرشتگان را مأمور كرده تا فاطمه زهرا (عليهاالسلام) را از پيش‏رو، پشت سر، سمت راست و چپ محافظت كنند،در مدت حياتش با او باشند و بعد از مرگ نيز وي را در قبر همراهي كنند، بر او، پدرش، شوهرش و فرزندانش صلوات فراوان بفرستند. پس كسي كه مرا بعد از وفاتم زيارت كند، گويا فاطمه را زيارت كرده است و كسي كه فاطمه را زيارت كند، مرا زيارت كرده است كسي كه علي بن ابي طالب (عليه‏السلام) را زيارت كند گويا فاطمه را زيارت كرده است [در نتيجه مرا زيارت كرده است] كسي كه حسن و حسين را زيارت كند گويا علي را زيارت كرده است [در نتيجه فاطمه و مرا زيارت كرده است]. هر كس كه ذريّه حسن و حسين را زيارت كند گويا خودشان را زيارت كرده است [در واقع علي و فاطمه و مرا زيارت كرده است]؛ «إنّ الله قد وكّل بفاطمة رعيلاً من الملائكة يحفظونها من بين يديْها و من خلْفها و عن يمينها و عن يسارها و هم معها فى حياتها و عند قبرها بعد موتها، يكثرون الصلاة عليها و علي أبيها و بعلها و بنيها، فمن زارنى بعد وفاتى فكأنّما زار فاطمة و من زار فاطمة فكأنّما زارنى و من زار علىّ بن أبى‏طالب فكأنّما زار فاطمة و من زار الحسن و الحسين فكأنّما زار علياً و من زار ذريّتهما فكأنّما زارهما»[بحار، ج 97، ص 122، ح 28.]. بنابراين، زيارت هر كدام در حقيقت زيارت همه آنان است و از نظر فضيلت نيز يك‏سان هستند، ليكن برخي عوارض خارجي، مانند دوري راه، غربت، فشار و سخت‏گيري ‏هاي حاكمان ستمگر و… سبب شده كه به زيارت برخي از امامان، مانند امام حسين و امام رضا (عليهما السلام) توصيه ويژه‏اي نموده‏ اند يا ثواب مخصوصي ذكر كرده‏اند. چنان‏كه ممكن است فداكاري ويژه امام حسين (عليه ‏السلام) براي حفظ دين سبب توصيه ويژه به زيارت آن حضرت شده باشد.
بدين ترتيب اثبات فضيلت و استحباب زيارت پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) براي اثبات فضيلت و ثواب زيارت ساير امامان و حضرت فاطمه زهرا (عليهم‏السلام)، كفايت مي‏كند حتي اگر دليل خاص درباره زيارت آن بزرگواران نداشته باشيم.ادب فناي مقربان جلد 1 صفحه 34

 

(معني ائمه طاهرين(عليهم‏ السلام) نور واحد هستند)

نور واحد
ائمه طاهرين(عليهم ‏السلام) نور واحد هستند[۱] و هر كدام از آنها برخوردار از نصاب لازم شرايط امامت و هدايت امتند. از اين‏رو زيارتهايي كه با عنوان «زيارت جامعه» در كتب ادعيه ذكر شده، مانند زيارت شريف جامعه‏ ي‏ كبيره، زيارت امين‏ الله، زيارت‏ رجبيّه و…، كه هر كدام حاوي فضايل و كمالات بسياري است و مرحوم محدث قمي تعدادي از آن را در مفاتيح‏ الجنان ذكر كرده، در همه حرمهاي شريف و خطاب به هر يك از پيشوايان معصوم خوانده مي‏شود. اين بدان معناست كه همه آن پيشوايان هدايت در اين فضايل مشترك هستند. از اين‏رو هر يك از امامان ديگر در عصر سيدالشهداء(عليهم‏السلام) مي‏بودند، مانند او سخن مي‏گفتند و مانند او عمل مي‏كردند همان طور كه اگر امام حسين(عليه‏ السلام) در عصر صادقيْن(عليهماالسلام) قرار مي‏گرفت مانند آن بزرگواران با تربيت شاگرد، ترويج مكتب مي‏كرد. ليكن هر كدام از ائمه اطهار(عليهم‏السلام) مظهر اسمي از اسماي حسناي الهي هستند و دولت و ظهوري دارند.

همه آن پيشوايان هدايت در اين فضايل مشترك هستند. از اين‏رو هر يك از امامان ديگر در عصر سيدالشهداء(عليهم ‏السلام) مي‏بودند، مانند او سخن مي‏گفتند و مانند او عمل مي‏كردند همان طور كه اگر امام حسين(عليه السلام) در عصر صادقيْن(عليهماالسلام) قرار مي‏گرفت مانند آن بزرگواران با تربيت شاگرد، ترويج مكتب مي‏كرد. ليكن هر كدام از ائمه اطهار(عليهم ‏السلام) مظهر اسمي از اسماي حسناي الهي هستند و دولت و ظهوري دارند.

[۱] ـ منظور از اين كه مي گوييم: ائمه طاهرين(عليهم‏ السلام) مانند يكديگر و نور واحد هستند اين است كه از نظر برخورداري از شرايط لازم و نصاب امامت و ولايتْ يكسانند و هيچ كدام از آنها از مقدار لازم كم ندارند. اما در بالاتر از نصاب لازم، با يكديگر فرق دارند. لذا براي ائمه(عليهم السلام) نيز مراتبي قايل هستيم. حماسه و عرفان صفحه 285

 

لينك كوتاه مطلب: https://hadana.ir/?p=16766

*- ضمنا شما مي توانيد از اينجا مشترك خبرنامه سايت شويد و جديد ترين مطالب را دريافت كنيد.

*- ويژه نامه فرمايشات علامه جوادي آملي

سفارش پیامبر اسلام به مودت فی القربی

شرح حديث قرب نوافل

انقلاب اسلامی برای آزادی دین از اسارت

شب قدر از منظر علامه جوادي آملي