آيا علم لدنى فقط مخصوص امامان(ع) است؟

علم لدنى علمى است كه بنده از خدا آموزد بدون واسطه بشر يا ملك يعنى، علمى كه بدون استاد و تعليم و تعلّم، خداوند به افراد عنايت مى كند مانند علم پيامبران و ائمه (ع) و بعضى از اوليا مثل علم زبان حيوانات كه خداوند به حضرت سليمان عطا فرمود و اين اصطلاح مأخوذ در قرآن است كه فرمود «و علمناه من لدنّا علما»(1) كه اهل قرب را به تعليم الهى و تفهيم ربانى معلوم و مفهوم شود نه به دلايل عقلى و شواهد نقلى.

بنابراين مى توان گفت در علم لدنّى، هيچ واسطه‏اى ميان متعلّم و معلّم نيست. «لدن» يعنى، نزد و حضور. اگر علمى با وساطت، حاصل شود، علم لدنى نخواهد بود. اگر علمى از معلم صادر شود و به يك واسطه يا بيشتر، به شاگرد برسد شاگرد آن علم را از «نزد» معلم فرا نگرفته است و به آن علم لدنى نمى‏گويند. اما اگر شاگرد از حضور خود معلم، علمى را فرا گرفت، آن علم را لدنى مى‏نامند. از آنجا كه «انسان كامل»، نخستين مخلوق است و هيچ واسطه‏اى ميان او و حضرت حق وجود ندارد، از علم، لدنّى بهره‏مند خواهد بود و هيچ واسطه‏اى ميان او و خداى سبحان در اين تعليم و تعلم وجود ندارد.

آن كه بى‏تعليم بد ناطق خداست‏

كه صفات او ز علت‏ها جداست‏
يا چون آدم كرده تلقينش خدا

بى‏حجاب مادر و دايه و ازا
(2)

علم ياد شده منحصر به پيامبران (ع) و امامان (ع) نيست و برخى از ديگر اولياى الهى نيز آن را دريافت كرده اند مانند آصف بن برخيا يكى از كارگزاران حضرت سليمان كه قرآن از او در سوره نمل ياد كرده است. رسيدن به اين دانش نيازمند مرتبه بالايى از تقوا، اخلاص و تقرب الى الله است.

براى آگاهى بيشتر ر. ك: فرهنگ علوم فلسفى و كلامى، بحارى، سيد جعفر، ص 532، انتشارات اميركبير.

(1) (كهف، آيه 65).
000 (2) همان، دفتر 4، ابيات 3041-. 3042

پرسمان