مسافت شرعی چیست

1. برای اینکه مسافر بتواند نماز را شکسته بخواند باید هشت شرط را رعایت کند، در نوشتار قبل این شرایط مطرح شد، از اینجا می توانید کلیک کنید و مطالعه نمایید. در نوشتار حاضر به صورت تفصیلی شرط اول را مطرح خواهیم کرد. 
2. اینکه فرسخ شرعی چند کیلومتر است را می توانید از اینجا کلیک کنید و مطالعه نمایید.

شرط اول :

اشاره

آن که سفر او کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد (1).

(1) (گلپایگانی، صافی:) و فرسخ شرعی دوازده هزار ذراع است به ذراع متعارف، و بعضی گفته اند این مقدار تقریباً پنج کیلومتر و نیم است.

(خوئی، تبریزی:) و فرسخ شرعی مقداری کمتر از پنج کیلومتر و نیم است.

(نوری:) و فرسخ شرعی تقریباً پنج کیلومتر و نیم است.

(زنجانی:) و فرسخ شرعی تقریباً پنج کیلومتر است.

(سیستانی:) (44 کیلومتر تقریباً).

(مکارم:) (حدود (43) کیلومتر).

(فاضل:) شرط اوّل: آن که سفر او هشت فرسخ شرعی یعنی (45) کیلومتر باشد.

[کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است]

مسأله 1272 کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ است، اگر رفتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد (1)، باید نماز را شکسته بخواند (2)، بنا بر این اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد (3)، باید نماز را تمام بخواند (4).

(1) (اراکی:) اگر رفتن و برگشتن او هیچ کدام کمتر از چهار فرسخ نباشد..

(گلپایگانی، صافی:) چنانچه هیچ یک از رفتن و برگشتن کمتر از چهار فرسخ نباشد..

(خوئی، تبریزی:) چنانچه رفتن و هم چنین برگشتنش کمتر از چهار فرسخ نباشد..

(سیستانی:) خواه رفتن یا برگشتن کمتر از چهار فرسخ باشد یا نباشد..

(زنجانی:) خواه رفتن او یا برگشتنش هر یک به اندازه چهار فرسخ باشد یا نباشد.

(2) (اراکی:) ولی اگر رفتن یا برگشتن کمتر از چهار فرسخ باشد، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

(تبریزی:) و نیز اگر رفتن سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ یا به عکس باشد، باید نماز را شکسته بخواند.

(نوری:) در صورتی نماز او شکسته است که هر یک از رفتن و برگشتن او کمتر از چهار فرسخ نباشد..

(3) (گلپایگانی، خوئی، صافی، سیستانی، زنجانی، نوری:) یا به عکس باشد..

(4) (صافی:) و اگر چه احتیاط این است که اگر رفتن مثلًا سه فرسخ و برگشتن پنج فرسخ باشد جمع بین اتمام و قصر نماید. (سیستانی، زنجانی:) باید نماز را شکسته یعنی دو رکعتی بخواند.

(بهجت:) مسأله کسی که مجموع مسافت رفت و برگشت او هشت فرسخ است، و بخواهد همان روز که رفته است برگردد باید نماز را شکسته بخواند و هم چنین اگر رفت و برگشت در شب، یا در روز و شب باشد، باید نماز را شکسته بخواند.

(مکارم:) مسأله کسی که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ (حدود (43) کیلومتر) است، باید نماز را شکسته بخواند؛ خواه رفتنش چهار فرسخ (5/ (21) کیلومتر تقریباً) باشد یا کمتر یا بیشتر، همین اندازه که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ باشد نماز شکسته است و خواه در همان روز و شب برگردد یا فاصله ای بیفتد، مگر این که در بین این مسافت، ده روز قصد اقامه کند.

[ اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد]

مسأله 1273 اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد باید نماز را شکسته بخواند چه همان روز و شب بخواهد برگردد یا غیر آن روز و شب.

(مکارم:) رجوع کنید به ذیل مسأله (1272).

(گلپایگانی:) مسأله اگر رفتن و برگشتن، هر یک، از چهار فرسخ کمتر نباشد نمازش شکسته است و روزه را نیز باید افطار نماید؛ خواه همان روز یا شب آن برگردد یا نه.

(صافی:) اگر چه همان روز یا شب آن برنگردد، اگر چه احتیاط این است که اگر همان روز یا شب آن برنمی گردد، تمام نیز بخواند.

(خوئی، تبریزی:) مسأله اگر رفتن و برگشتن هشت فرسخ باشد اگر چه روزی که می رود همان روز یا شب آن برنگردد باید نماز را شکسته بخواند اگر چه بهتر آن است که تمام نیز بخواند.

(زنجانی:) یا شب آن برنگردد، باید نماز را شکسته بخواند؛ اگر چه احتیاط مستحب آن است که تمام نیز بخواند.

(سیستانی:) ولی بهتر آن است که در این صورت احتیاط کرده تمام را نیز بخواند.

(بهجت:) مسأله اگر مجموع رفت و برگشت هشت فرسخ باشد ولی همان روز که رفته، نمی خواهد برگردد می تواند نماز را شکسته و یا تمام بخواند و روزه را بگیرد یا افطار کند؛ ولی احتیاط در این است که نماز را شکسته بخواند و روزه را افطار نماید؛ ولی اگر رفت و برگشت، به تنهایی هشت فرسخ یا بیشتر باشد و در بین راه و مقصد، قصد ماندن ده روز نکرده باشد، باید نماز را شکسته بخواند و روزه را افطار نماید.

[اگر سفر، مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد]

مسأله 1274 اگر سفر، مختصری از هشت فرسخ کمتر باشد، یا انسان نداند که سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند و چنانچه شک کند که سفر او هشت فرسخ است یا نه (1)، در صورتی که تحقیق کردن برایش مشقت دارد (2)، باید نمازش را تمام بخواند (3) و اگر مشقت ندارد (4) بنا بر احتیاط واجب باید تحقیق کند که اگر دو عادل بگویند، یا بین مردم معروف باشد که سفر او هشت فرسخ است نماز را شکسته بخواند (5).

(1) (اراکی:) باید نمازش را تمام بخواند و تحقیق لازم نیست مگر آن که به راحتی بتواند مقدار مسافت را بفهمد.

(2) (فاضل:) مشقتی دارد که معمولًا تحمل نمی شود..

(3) (خوئی، تبریزی، سیستانی، زنجانی:) تحقیق کردن برایش لازم نیست و باید نمازش را تمام بخواند.

(4) (فاضل:) اگر مشقّت (به معنایی که گفته شد) ندارد..

(5) (فاضل:) و یا نمازش را احتیاطاً هم شکسته و هم تمام بخواند.

(بهجت:) رجوع کنید به ذیل مسأله 1275.

(مکارم:) مسأله اگر شک دارد سفر او هشت فرسخ است یا نه، نباید نماز را شکسته بخواند، ولی در صورت شک باید از کسانی که به آن راه آشنا هستند تحقیق کند، مگر این که مشقّت زیادی داشته باشد.

[اگر یک عادل خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است]

مسأله 1275 اگر یک عادل (1) خبر دهد که سفر انسان هشت فرسخ است (2) بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند و روزه بگیرد و قضای آن را هم به جا آورد.

(1) (خوئی، سیستانی، نوری:) اگر یک عادل یا شخص موثقی..

(تبریزی:) اگر دو عادل یا شخص موثقی..

(2) (خوئی، تبریزی، نوری:) باید نماز را شکسته بخواند.

(سیستانی:) و انسان به گفته او اطمینان پیدا کند باید نماز را شکسته بخواند.

(فاضل:) ظاهر این است که با خبر عادل واحد، سفر هشت فرسخ ثابت نمی شود و باید نماز را تمام بخواند و أحوط آن است که هم شکسته و هم تمام (جمع) بخواند.

(مکارم:) مسأله مقدار مسافت را از راههای مختلف می توان دریافت؛ نخست این که خودش اندازه گیری کرده و یقین حاصل کند، دوّم این که در میان مردم معروف باشد، سوّم این که شخص مورد اعتمادی خبر دهد.

(زنجانی:) مسأله اگر از راهی اطمینان شخصی یا نوعی حاصل شود یا دو مرد عادل خبر دهند که سفر انسان هشت فرسخ است، باید نماز را شکسته بخواند. و بنا بر احتیاط واجب اگر یک نفر عادل خبر دهد و اطمینان از قولش حاصل نشود نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.

(بهجت:) مسأله اگر علم یا اطمینان داشته باشد و یا دو نفر عادل بگویند که سفر او هشت فرسخ است، باید ترتیب اثر بدهد و نماز را شکسته بخواند، بلکه کافی بودن مطلق گمان، اگر چه اطمینان نداشته باشد خالی از وجه نیست. و اگر برای او سؤال کردن مشکل نیست و حرج ندارد باید بنا بر احتیاط سؤال کند.

[کسی که یقین دارد سفر او هشت فرسخ است]

اشاره

مسأله 1276 کسی که یقین دارد (1) سفر او هشت فرسخ است، اگر نماز را شکسته بخواند و بعد بفهمد که هشت فرسخ نبوده، باید آن را چهار رکعتی به جا آورد (2) و اگر وقت گذشته قضا نماید (3).

این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست

(1) (زنجانی:) یا به طریق معتبری؛ هم چون خبر دادن دو مرد عادل، برای او ثابت شود که..

(2) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده. (3) (فاضل، نوری:) بنا بر احتیاط واجب.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مسائل اختصاصی

(بهجت:) مسأله 1035 اگر دو نفر عادل بگویند سفر هشت فرسخ است و دو نفر عادل دیگر بگویند نیست، بنا بر احوط باید قول دوّم را بگیرد و نماز را تمام بخواند و اگر شکسته خوانده، اعاده کند حتّی اگر بعداً هم معلوم شود که هشت فرسخ بوده؛ مگر این که نماز اوّل را با قصد قربت خوانده باشد، که در این صورت، همان نماز کافی است.

(بهجت:) مسأله 1037 اگر طفل ممیّزی که قصد سفر دارد، در بین راه بالغ شود، در صورتی که مجموع حرکت از ابتدای سفر، هشت فرسخ باشد، واجب است از زمان بلوغ، نماز را شکسته بخواند.

(بهجت:) مسأله 1038 اگر دو هم سفر یکی معتقد به مقدار مسافت شرعی یعنی هشت فرسخ است و دیگری، معتقد است که هشت فرسخ نیست، باید هر کدام به وظیفه خود عمل کند و بنا بر احتیاط واجب هیچ کدام به دیگری اقتدا نکند.

[ کسی که یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست]

مسأله 1277 کسی که یقین دارد (1) سفرش هشت فرسخ نیست (2)، یا شک دارد که هشت فرسخ هست یا نه، چنانچه در بین راه (3) بفهمد که سفر او هشت فرسخ بوده (4)، اگر چه کمی از راه باقی باشد، باید نماز را شکسته بخواند (5) و اگر بعد از تمام خواندن نماز فهمید سفرش هشت فرسخ بوده، بنا بر اقوی باید نماز را دوباره شکسته اعاده نماید (6) و در صورتی که وقت گذشته باشد، باید بنا بر احتیاط واجب، نماز را دوباره قضا نماید.

(1) (گلپایگانی، صافی:) کسی که قصد مسافرت به محل ّ معیّنی نموده و یقین دارد..

(2) (مکارم:) و در اثناء راه فهمید که هشت فرسخ بوده، باید نماز را شکسته بخواند و اگر تمام خوانده اعاده کند.

(3) (گلپایگانی، صافی:) یا بعد از رسیدن به مقصد..

(4) (گلپایگانی، صافی:) باید نماز را شکسته بخواند و اگر تمام خوانده دوباره شکسته به جا آورد. [پایان مسأله]

(5) (خوئی، فاضل، بهجت، تبریزی، سیستانی، نوری:) و اگر تمام خوانده دوباره شکسته به جا آورد. (سیستانی: ولی اگر وقت گذشته لازم نیست قضا نماید).

(6) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.

(زنجانی:) مسأله کسی که قصد محل معینی را داشته و یقین دارد سفرش هشت فرسخ نیست، یا شک دارد که هشت فرسخ هست یا نه، چنانچه در بین راه بفهمد که مقصد او هشت فرسخ بوده، اگر چه کمی از راه باقی باشد، باید نماز را شکسته بخواند و اگر تمام خوانده دوباره شکسته به جا آورد، اما اگر مثلًا قصد ملاقات شخصی را داشته و گمان می کرد که سر هفت فرسخ است، بعد معلوم شود سر هشت فرسخی یا بیشتر است، در این صورت اگر نمازش را تمام خوانده صحیح است، و بعد از دانستن هم تا قصد مسافرت هشت فرسخی نکرده، نمازش تمام است.

[اگر بین دو محلی که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است]

مسأله 1278 اگر بین دو محلی که فاصله آنها کمتر از چهار فرسخ است، چند مرتبه رفت و آمد کند (1)، اگر چه روی هم رفته هشت فرسخ شود، باید نماز را تمام بخواند.

(1) (بهجت:) به نحوی که به حدّ ترخّص برگردد..

(مکارم:) نماز او شکسته نخواهد بود، هر چند روی هم رفته هشت فرسخ و بیشتر شود مگر این که عرفاً به او مسافر بگویند و در این صورت بنا بر احتیاط هم نماز را تمام و هم شکسته بخواند.

[ اگر محلی دو راه داشته باشد]

مسأله 1279 اگر محلی دو راه داشته باشد، یک راه آن کمتر از هشت فرسخ و راه دیگر آن هشت فرسخ یا بیشتر باشد، چنانچه انسان از راهی که هشت فرسخ (1) است به آنجا برود، باید نماز را شکسته بخواند (2) و اگر از راهی که هشت فرسخ نیست برود، باید تمام بخواند.

(1) (زنجانی:) یا بیشتر.

(2) (بهجت:) و اگر از راه دیگر بدون قصد برگشت برود باید تمام بخواند.

[ اگر شهر دیوار دارد یا خانه های آخر شهر ]

مسأله 1280 اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای هشت فرسخ را (1) از دیوار شهر حساب کند و اگر دیوار ندارد باید از خانه های آخر شهر حساب نماید (2).

(1) (بهجت:) ابتدای مسافت را..

(2) (فاضل:) و در شهرهای بزرگ خارق العاده، در صورتی که خارج شدن از یک محلّه تا محلّه بعدی در نظر عُرف سفر بحساب بیاید ابتدای هشت فرسخ از آخر محلّه محاسبه می شود.

(نوری:) و در این موضوع فرقی میان شهرهای نسبتاً بزرگ مانند تهران امروز یا شهرهای متوسط و کوچک تر نیست ولی در صورتی که شهر به اندازه ای بزرگ و وسیع باشد که رفتن از یک قسمت آن به قسمت دیگر آن، مسافرت و دور شدن از وطن محسوب شود بعید نیست در این صورت که لازم باشد ابتدای هشت فرسخ را از منزل خود حساب نماید.

(مکارم:) مسأله برای حساب مسافت هشت فرسخ باید از آخرین خانه های شهر حساب کرد.

(سیستانی:) مسأله ابتدای هشت فرسخ را باید از جایی حساب کند که شخص پس از گذشت از آنجا مسافر محسوب می شود و آنجا غالباً آخر شهر است ولی در بعضی از شهرهای بسیار بزرگ ممکن است آخر محلّه باشد و انتهای آن آخرین مقصد است.

• توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل،  اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.

---

مطابق نظر آيت الله خامنه اي

تعیین مسافت شرعی

سؤال۳ : مسافت شرعی، چند کیلومتر است و کیفیت محاسبه آن چگونه است؟

جواب: مسافت شرعی که موجب شکسته شدن نماز می شود، حدود ۴۱ کیلومتر در مسافت امتدادی (فقط رفت) و ۲۰.۵کیلومتر در مسافت تلفیقی (رفت و برگشت) است.
اگر سفر از شهر یا روستای مستقلی شروع می شود – هر چند نزدیک شهر یا روستای دیگری باشد -، آغاز مسافت، خروجی شهر یا روستاست و تا اول شهر مقصد محاسبه می شود، مگر این که قصد رفتن به مکان خاص و مستقلی در کنار شهر مقصد را داشته باشد به گونه ای که عرفا رسیدن به شهر، رسیدن به مقصد محسوب نشود و شهر تنها مسیری برای رسیدن به مقصد باشد، مانند برخی دانشگاه ها یا پادگان ها یا بیمارستان هایی که در کنار شهر هستند، که در این صورت در محاسبه مسافت تا همان مکان خاص در نظر گرفته می شود.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

 

* مسافت شرعی (هشت فرسخ)
۱. کسی که رفتن او کمتر از چهار فرسخ باشد، و مسیر بازگشتش هم به مقدار مسافت شرعی نباشد نمازش تمام است، بنابراین مأمورین غیر محلی اگر فاصله‌ی بین وطن و محل کار آنها به مقدار مسافت شرعی ولو تلفیقًا نباشد احکام مسافر را ندارند.
۲. اگر انسان به قصد رفتن به مکان معینی از شهر خود خارج شود و در آنجا به گردش بپردازد، این گردش در مقصد جزو مسافتی که از منزل پیموده محسوب نمی‌شود.
۳. برای حساب مسافت ۸ فرسخ باید از آخر شهر حساب کرد، و تعیین آخر شهر موکول به نظر عرف است؛ اگر در نظر عرف، کارخانه‌ها و شهرکهای پراکنده‌ی اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را باید از آخر خانه‌های شهر حساب نمود.

* قصد مسافت شرعی
۱. مسافری که قصد رفتن به سه فرسخی را دارد ولی از ابتدا در نظر دارد که در بین راه از راه فرعی برای انجام کار معینی به یک فرسخی برود و سپس داخل مسیر اصلی شود و به سفر خود ادامه دهد حکم مسافر را ندارد، و ضمیمه کردن مقدار راهی که با خروج از مسیر اصلی و بازگشت به آن پیموده برای تکمیل مسافت شرعی کافی نیست.
۲. کسی که از محل سکونت خود به محل دیگری که کمتر از مسافت شرعی است سفر کند و در خلال ایام هفته چندین بار از آن محل به محله‌های دیگر برود، به طوری که مجموع مسافت بیش از هشت فرسخ شود، اگر هنگام خارج شدن از منزل قصد پیمودن مسافت شرعی را نداشته و فاصله‌ی بین مقصد اول و محله‌های دیگر هم به مقدار مسافت شرعی نباشد، حکم مسافر را ندارد. رساله آموزشی .

س۲۰. آیا ملاکِ رسیدن مسافر به مقصد ، رسیدن به اول شهر است یا رسیدن به منزل یا محل کار یا نقطه مشخصی که قصد رفتن به آنجا را دارد؟
ج. اگر برای نقطه خاصی سفر نکرده بلکه مقصود او خود شهر است، اول شهر ملاک است، اما اگر نقطه خاصی مد نظر اوست، در محاسبه مسافت، همان نقطه باید در نظر گرفته شود.

معيار محاسبه مسافت شرعي دو شهر

سؤال: شخصی از وطن به مقصد شهری مسافرت میکند که تا اول آن شهر مسافت شرعی نیست لکن تا نقطهای که مقصود اوست مسافت شرعی میباشد آیا برای محاسبه مسافت شرعی اول شهر ملاک است یا نقطه​ای که در آن شهر مقصود فرد می​باشد؟

جواب: برای تعیین مسافت شرعی از آخرشهر مبدأ تا اول شهر مقصد محاسبه می شود، مگر این که قصد رفتن به مکان خاص و مستقلی در کنار شهر مقصد را داشته باشد به گونه ای که عرفاً رسیدن به شهر رسیدن به مقصد محسوب نشود و شهر تنها طریقی برای رسیدن به مقصد باشد، مانند برخی دانشگاه ها یا پادگان ها یا بیمارستان هایی که در کنار شهر است، که در این صورت در محاسبه مسافت تا همان مکان خاص در نظر گرفته می شود.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی خامنه ای.

 

---

حضرت آیت الله مکارم شیرازی

مسافت طی شده کمتر از هشت فرسخ شرعی نباشد [سفر به بیش از هشت فرسخ ]

پرسش : اگر شخصی بخواهد به شهری مسافرت نماید، چنانچه فاصله ی بین آن شهر تا محل زندگی او 24 کیلومتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند؟

پاسخ : کسى که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ (حدود 43 کیلومتر) است باید نماز را شکسته بخواند، خواه رفتنش چهار فرسخ (5/ 21 کیلومتر تقریباً) باشد یا کمتر یا بیشتر، همین اندازه که رفتن و برگشتن او هشت فرسخ باشد نماز شکسته است و خواه در همان روز و شب برگردد یا فاصله ‏اى بیفتد، مگر این‏که در بین این مسافت، ده روز قصد اقامه کند.

منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی

ويژه نامه احكام نماز

1. مسافت شرعي چند كيلومتر است
2. نكات مسافت شرعي و قصد مسافت
3. قصد اقامت و مسافت شرعی
4. حد ترخص شرعی چیست و دقیقا کجاست
5. احكام وطن مطابق با نظر آيت الله خامنه اي

---

---

کلید: مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیستمسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست مسافت شرعی چیست

[/fusion_builder_column][/fusion_builder_row][/fusion_builder_container]