دعای شب و روز شانزدهم ماه رمضان
دعای اللهم سبحانک لا اله الا انت تعبد بتوفیقک
الجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب العشرون فيما نذكره من زيادات و دعوات في الليلة السادسة عشر و يومها و فيها ما نختاره من عدة روايات
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب بیستم اعمال و دعاهای وارد شده در روایات در شب و روز شانزدهم ماه از تعدادی روایات دعاهای شب شانزدهم (دعای اول):
مِنْهَا مَا وَجَدْنَاهُ فِي كُتُبِ أَصْحَابِنَا الْعَتِيقَةِ فَهُوَ دُعَاءُ اللَّيْلَةِ السَّادِسَةَ عَشَرَ
دعاى شب شانزدهم براساس كتاب‌هاى كهن راويان اماميّه-رحمهم اللّه-:
اللَّهُمَّ سُبْحَانَكَ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ تُعْبَدُ بِتَوْفِيقِكَ وَ تُجْحَدُ بِخِذْلَانِكَ أَرَيْتَ عِبَرَكَ وَ ظَهَرَتْ غِيَرُكَ
خداوندا، منزّهى تو و معبودى جز تو وجود ندارد، به توفيق خود پرستيده مى‌شوى و به واسطه‌ى يارى نكردن مورد انكار قرار مى‌گيرى، عبرت‌ها را نشان داده‌اى
وَ بَقِيَتْ آثَارُ الْمَاضِينَ عِظَةً لِلْبَاقِينَ وَ الشَّهَوَاتُ غَالِبَةٌ وَ اللَّذَّاتُ مُجَاذِبَةٌ
و دگرگونى‌هاى تو [در طول زمان]آشكار گرديده است و آثار گذشتگان براى پند باقيماندگان، باقى مانده است و خواهش‌هاى نفس چيره است و لذّت‌ها انسان را به‌سوى خود مى‌كشند
نَعْتَرِضُ أَمْرَكَ وَ نَهْيَكَ بِسُوءِ الِاخْتِيَارِ وَ الْعَمَى عَنِ الِاسْتِبْصَارِ وَ نَمِيلُ عَنِ الرَّشَادِ وَ نُنَافِرُ طُرُقَ السَّدَادِ
و ما با امر و نهى تو با اختيار زشت و روى گردانيدن از روشندلى و بصيرت برخورد نموده و از راه راست منحرف گرديده و از راه‌هاى درست دورى مى‌جوييم.
فَلَوْ [فَإِنْ] عَجَّلْتَ لا انتقمت [لَانْتَقَمْتَ] وَ مَا ظَلَمْتَ وَ لَكِنَّكَ تُمْهِلُ عَوْداً عَلَى يَدِكَ [بَدْئِكَ] بِالْإِحْسَانِ
بنابراين، اگر شتاب مى‌كردى، از ما انتقام مى‌گرفتى و در اين حال ستمى از تو سرنزده بود، ليكن نيكوكارى‌ات را ادامه داده و مهلت مى‌دهى
وَ تُنْظِرُ تَعَمُّداً لِلرَّأْفَةِ وَ الِامْتِنَانِ فَكَمْ مِمَّنْ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِ وَ مَكَّنْتَهُ أَنْ يَتُوبَ كُفْرَ الْحُوبِ
و براى تكميل مهرورزى و بخشش خود، درنگ مى‌كنى. از اين‌رو، چه‌بسا كسانى كه نعمت خود را به آنان ارزانى داشتى و امكان دادى كه از كفر گناه بزرگ توبه كنند
وَ أَرْشَدْتَهُ الطَّرِيقَ بَعْدَ أَنْ تَوَغَّلَ فِي الْمَضِيقِ فَكَانَ ضَالًّا لَوْ لَا هِدَايَتُكَ وَ كَانَ طَائِحاً حَتَّى تَخَلَّصَتْهُ دَلَائِلُكَ
و بعد از فرورفتن در تنگنا به راه [راست]هدايت نمودى، به‌گونه‌اى كه اگر هدايت تو نبود، گمراه و نابود [سرگشته]بودند، تا اين‌كه براهين تو آنان را رهايى بخشيد
وَ كَمْ مِمَّنْ وَسَّعْتَ لَهُ فَطَغَى وَ رَاخَيْتَ لَهُ فَاسْتَشْرَى فَأَخَذْتَهُ أَخْذَةَ الِانْتِقَامِ وَ جَذَذْتَهُ جُذَاذَ الصِّرَامِ
و چه‌بسا كسانى كه [نعمتت را]بر آنان گستردى و طغيان ورزيدند و كوتاه آمدى و لجوج و گستاخ شدند و سرانجام با انتقام خود آنان را گرفتى و بركندى.
اللَّهُمَّ فَاجْعَلْنِي فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ مِمَّنْ رَضِيتَ عَمَلَهُ وَ غَفَرْتُ زَلَلَهُ وَ رَحِمْتَ غَفْلَتَهُ وَ أَخَذْتَ إِلَى طَاعَتِكَ نَاصِيَتَهُ
خداوندا، پس در اين شب مرا از كسانى قرار ده كه عملشان را پسنديده و لغزش‌هايش را آمرزيده و بر غفلتشان رحم آورده و [موى]پيشانى [و زمام امور]شان را گرفته و به‌سوى طاعتت كشانده‌اى
وَ جَعَلْتَ إِلَى جَنَّتِكَ أَوْبَتَهُ وَ إِلَى جِوَارِكَ رَجْعَتَهُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِين
و بازگشتشان را به بهشتت و جوار خود قرار داده‌اى. درود و سلام خداوند بر حضرت محمّد و خاندان او، اى مهربان‌ترين مهربانان.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
دعای محمد بن ابی قره در شب شانزدهم رمضان
الجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب العشرون فيما نذكره من زيادات و دعوات في الليلة السادسة عشر و يومها و فيها ما نختاره من عدة روايات
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب بیستم اعمال و دعاهای وارد شده در روایات در شب و روز شانزدهم ماه و چندین روایت از دعاهای این شب بیان شده است از جمله (دعای دوم):
مِنْهَا مِنْ كِتَابِ ابْنِ أَبِي قُرَّةَ فِي عَمَلِ شَهْرِ رَمَضَانَ فِي اللَّيْلَةِ السَّادِسَةِ عَشَرَ مِنْهُ
به نقل از كتاب «عمل شهر رمضان» نوشته‌ى «ابن ابى قرّه» در شب شانزدهم:
اللَّهُمَّ أَنْتَ إِلَهِي وَ لِي إِلَيْكَ حَاجَةٌ وَ بِي إِلَيْكَ فَاقَةٌ وَ لَا أَجِدُ إِلَيْكَ شَافِعاً
خداوندا، تو معبود منى و من به تو حاجت و نياز دارم و در دل خود شفاعت‌كننده‌اى به درگاه تو
وَ لَا مُتَقَرِّباً أَوْجَهُ فِي نَفْسِي وَ لَا أَعْظَمُ رَجَاءً عِنْدِي مِنْكَ وَ قَدْ نَصَبْتُ يَدِي إِلَيْكَ فِي تَعْظِيمِ ذِكْرِكَ
و وسيله‌ى تقرّبى بلندمرتبه‌تر و پراميدتر از تو نمى‌يابم و اكنون براى تعظيم ياد و بزرگداشت اسمائت، دست به‌سوى تو بلند كرده‌ام
وَ تَفْخِيمِ أَسْمَائِكَ وَ إِنِّي أُقَدِّمُ إِلَيْكَ بَيْنَ يَدَيْ حَوَائِجِي بَعْدَ ذِكْرِي نَعْمَاءَكَ عَلَيَّ بِإِقْرَارِي لَكَ
و پيشاپيش خواسته‌هاى خود و بعد از به ياد آوردن نعمت‌هايت بر من، اعتراف به درگاهت
وَ مَدْحِي إِيَّاكَ وَ ثَنَائِي عَلَيْكَ وَ تَقْدِيسِي مَجْدَكَ وَ تَسْبِيحِي قُدْسَكَ الْحَمْدُ لَكَ بِمَا أَوْجَبْتَ عَلَيَّ مِنَ الشُّكْرِ [شُكْرَكَ]
و مدح و ثنا و به پاكى ستودن بزرگى و تسبيح مقام قدست را مقدم مى‌دارم. ستايش تو را كه سپاسگزارى از خود را بر من واجب نمودى
وَ عَرَّفْتَنِي مِنْ نَعْمَائِكَ وَ أَلْبَسْتَنِي مِنْ عَافِيَتِكَ وَ أَفْضَلْتَ عَلَيَّ مِنْ جَزِيلِ عَطِيَّتِكَ
و نعمتت را به من شناساندى و عافيتت را به من پوشاندى و عطاياى بزرگ و برترت را به من ارزانى داشتى؛
فَإِنَّكَ قُلْتَ سَيِّدِي (لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ)[1] وَ قَوْلُكَ صِدْقٌ وَ وَعْدُكَ حَقٌّ
زيرا -اى آقاى من-فرمودى: «اگر سپاسگزارى كنيد، قطعا [نعمت خود را]افزون مى‌كنم و اگر ناسپاسى كنيد، كيفر من بسيار سخت است.» و سخن تو راست و وعده‌ات حق است
وَ قُلْتَ سَيِّدِي (وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها)[2] وَ قُلْتَ (ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً)[3]
و نيز-اى آقاى من- فرمودى: «اگر بخواهيد نعمت خدا را به شماره درآوريد، نمى‌توانيد.» و نيز فرمودى: «خدا را از روىتضرّع و به‌صورت نهانى بخوانى.»
وَ قُلْتَ (ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ)[4]
و فرمودى: «خدا را از روى بيم و آزمندى بخوانيد، كه رحمت او به نيكوكاران نزديك است.»
اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ قَلِيلًا مِنْ كَثِيرٍ مَعَ حَاجَةٍ بِي إِلَيْهِ عَظِيمَةٌ
خدايا، من اندك از بسيار را درخواست مى‌كنم با اين‌كه نياز من به آن بسيار و بى‌نيازى تو از آن ديرينه است
وَ غِنَاكَ عَنْهُ قَدِيمٌ وَ هُوَ عِنْدِي كَثِيرٌ وَ هُوَ عَلَيْكَ سَهْلٌ يَسِيرٌ
و آن نزد من بسيار، و برآوردن آن براى تو آسان و راحت است.
اللَّهُمَّ إِنَّ عَفْوَكَ عَنْ ذَنْبِي وَ تَجَاوُزَكَ عَنْ خَطِيئَتِي وَ صَفْحَكَ عَنْ ظُلْمِي وَ سَتْرَكَ عَلَى قَبِيحِ عَمَلِي
خداوندا، اين‌كه گناه مرا عفو كردى و از خطايم درگذشتى و ستم مرا ناديده گرفتى و عمل زشتم را پوشيدى
وَ حِلْمَكَ عَنْ كَبِيرٍ جُرْمِي عِنْدَ مَا كَانَ مِنْ خَطَئِي وَ عَمْدِي أَطْمَعَنِي فِي أَنْ أَسْأَلَكَ مَا لَا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ فَصِرْتُ
و در برابر جرم بزرگ [بسيار]من بردبارى نمودى، خواه خطا بوده و يا به عمد، مرا آزمند نموده كه چيزى را از تو بخواهم كه مستحق آن نيستم.
أَدْعُوكَ آمِناً وَ أَسْأَلُكَ مُسْتَأْنِساً لَا خَائِفاً وَ لَا وَجِلًا مُدِلًّا عَلَيْكَ فِيمَا قَصَدْتُ فِيهِ إِلَيْكَ
از اين‌رو، اكنون چنان گرديده‌ام كه با ايمنى، تو را مى‌خوانم و با دلبستگى و انس تو را از تو تقاضا مى‌كنم، نه با بيم و هراس و در آنچه آهنگ تو را نموده‌ام، بر تو اعتماد دارم
فَإِنْ أَبْطَأَ عَنِّي عَتَبْتُ بِجَهْلِي عَلَيْكَ وَ لَعَلَّ الَّذِي أَبْطَأَ عَنِّي هُوَ خَيْرٌ لِي
و اگر خواسته‌ام به تأخير افتد، با جهل خود تو را سرزنش مى‌كنم، درحالى‌كه شايد تأخير آن به خير من بوده است،
لِعِلْمِكَ بِعَاقِبَةِ الْأُمُورِ فَلَمْ أَرَ مَوْلًى كَرِيماً أَصْبَرَ عَلَى عَبْدٍ لَئِيمٍ مِنْكَ عَلَيَّ
زيرا تو از عاقبت همه چيز آگاهى. بنابراين، اى پروردگار من، آقايى بزرگوارتر و شكيباتر از تو كه بر [نادانى]بنده‌ى فرومايه‌اش صبر كند، نديده‌ام؛
يَا رَبِّ إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَيَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَيَّ فَلَا أَقْبَلُ مِنْكَ
زيرا اى پروردگار من، تو مرا مى‌خوانى و من از تو رو برمى‌گردانم و با من اظهار دوستى مى‌كنى و من اظهار خشم مى‌كنم و تو به من مهربانى مى‌كنى و من نمى‌پذيرم،
كَأَنَّ لِي التَّطَوُّلَ عَلَيْكَ ثُمَّ لَا يَمْنَعُكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ
به‌گونه‌اى كه گويى من بر تو منّت گذارده و چيزى بخشيده‌ام، ولى اين همه مانع از رحمت و نيكوكارى و تفضّل تو به جود و كرمت بر من نشد،
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ارْحَمْ عَبْدَكَ الْجَاهِلَ وَ عُدْ عَلَيْهِ بِفَضْلِ إِحْسَانِكَ وَ جُودِكَ إِنَّكَ جَوَادٌ كَرِيم
پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و بر اين بنده‌ى نادانت رحم آر و با فضل نيكوكارى‌ات بر او ببخش، به راستى كه تو بخشنده و بزرگوارى.
[1]) سوره ابراهیم، آیه 7 [2]) همان، آیه 34 [3]) سوره الاعراف، آیه 55 [4]) همان، آیه 56
دعای پیامبر (ص) در شب شانزدهم ماه رمضان (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب العشرون فيما نذكره من زيادات و دعوات في الليلة السادسة عشر و يومها و فيها ما نختاره من عدة روايات، دعاء آخر في هذه الليلة مروي عن النبي ص
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب بیستم اعمال و دعاهای وارد شده در روایات در شب و روز شانزدهم ماه از تعدادی روایات دعاهای شب شانزدهم (دعای سوم) دعاى منقول از رسول اكرم-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-در اين شب:
يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ
اى خدا اى خدا، اى خدا اى خدا، اى خدا اى خدا، اى خدا اى خدا،
يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يَا رَحْمَانُ يا رَحْمَانُ
اى رحمت‌گستر اى رحمت‌گستر، اى رحمت‌گستر اى رحمت‌گستر، اى رحمت‌گستر اى رحمت‌گستر، اى رحمت‌گستر اى رحمت‌گستر،
يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ يَا رَحِيمُ
اى مهربان اى مهربان، اى مهربان مهربان، اى مهربان اى مهربان، اى مهربان اى مهربان،
يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ يَا غَفُورُ
اى بسيار آمرزنده اى بسيار آمرزنده، اى بسيار آمرزنده اى بسيار آمرزنده، اى بسيار آمرزنده اى بسيار آمرزنده، اى بسيار آمرزنده اى بسيار آمرزنده،
يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ يَا رَءُوفُ
اى بسيار مهربان اى بسيار مهربان، اى بسيار مهربان اى بسيار مهربان، اى بسيار مهربان اى بسيار مهربان، اى بسيار مهربان اى بسيار مهربان.
يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ يَا حَنَّانُ
اى بسيار مهرورز اى بسيار مهرورز، اى بسيار مهرورز اى بسيار مهرورز، اى بسيار مهرورز اى بسيار مهرورز، اى بسيار مهرورز اى بسيار مهرورز،
يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ يَا عَلِيُّ
اى بلندپايه اى بلند پايه، اى بلندپايه اى بلندپايه، اى بلندپايه اى بلندپايه، اى بلندپايه اى بلندپايه،
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اغْفِرْ لِي إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيم
بر محمّد و آل محمّد درود فرست، به راستى كه تو بسيار آمرزنده و مهربانى.
