استفتائات ارث آیت الله مکارم شیرازی
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
تقسیم ارث اگر ورثه فقط پدر و مادر باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر فقط پدر و مادر از گروه اول ارث موجود باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت مىشود دو قسمت آن را پدر و یک قسمت آن را مادر مىبرد؛ مگر اینکه میّت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنها پدر و مادرى باشند یا پدرى فقط (یعنى پدر آنان با پدر میّت یکى باشد) مادر شش یک مال را مىبرد و بقیّه به پدر مىرسد. (دراصطلاح فقهی به «دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر» حاجب می گویند)
حاجب بودن برادرانی که مرتکب قتل شده اند از سهم الارث مادر [طبقه اول]
پرسش :اگر چند برادر، برادر دیگر خود را به قتل رسانده باشند، حاجب از ارث مادر متوفى هستند؟
پاسخ :در فرض سوال حاجب هستند.
تقسیم ارث اگر ورثه فقط پدر و مادر و یک دختر باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر ورثه میت فقط پدر و مادر و یک دختر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر و یک دخترباشند، مال را پنج قسمت مىکنند پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت آن را مىبرد، مگر اینکه میّت دو برادر یا چهار خواهر یا یک برادر و دو خواهر پدرى داشته باشد، در این صورت مال را شش قسمت مىکنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و دختر سه قسمت مىبرد و یک قسمت باقى مانده را پدر و دختر در میان خود تقسیم مىکنند و احتیاط آن است که آن دو در این تقسیم باهم صلح کنند.
تقسیم ارث اگر ورثه فقط پدر و مادر و یک پسر باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر ورثه میت فقط پدر و مادر و یک پسر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت مىکنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت و پسر چهار قسمت آن را مىبرد
تقسیم ارث اگر ورثه، پدر و مادر با چند پسر یا چند دختر باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر ورثه میت پدر و مادر با چند پسر یا چند دختر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت پدر و مادر با چند پسر یا چند دختر باشند، مال را شش قسمت مىکنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت؛ و بقیه ورثه چهار قسمت دیگر را بطور مساوى میان خودشان تقسیم مىکنند.
تقسیم ارث اگر ورثه، پدر و مادر با چند پسر و چند دختر باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر ورثه میت پدر و مادر با چند پسر و چند دختر باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و مادر و چند پسر و چند دختر با هم باشند، مال را شش قسمت مىکنند، پدر و مادر هر کدام یک قسمت؛ و بقیه ورثه چهار قسمت دیگر را طورى تقسیم مىکنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.
تقسیم ارث اگر ورثه، یک پسر با پدر یا مادر میت باشند [طبقه اول]
پرسش :گر وارث میت فقط پدر و یک پسر یا فقط مادر و یک پسر باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و یک پسر، یا مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت مىکند، یک قسمت سهم پدر یا مادر است و پنج قسمت سهم پسر.
تقسیم ارث اگر ورثه، یک پسر با پدر یا مادر میت باشند [طبقه اول]
پرسش :گر وارث میت فقط پدر و یک پسر یا فقط مادر و یک پسر باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و یک پسر، یا مادر و یک پسر باشد مال را شش قسمت مىکند، یک قسمت سهم پدر یا مادر است و پنج قسمت سهم پسر.
تقسیم ارث اگر ورثه، پسر و دختر با پدر یا مادر میت باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر وارث میت فقط یکی از والدین و پسر و دختر میت باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر یا مادر و پسر و دختر باشد مال را شش قسمت مىکنند یک سهم آن را پدر یا مادر مىبرد و پنج سهم باقى مانده را طورى تقسیم مىکنند که هر پسر دو برابر دختر ببرد.
تقسیم ارث اگر ورثه، یک دختر با پدر یا مادر میت باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر وارث میت فقط پدر و یک دختر یا فقط مادر و یک دختر باشد ارث چگونه تقسیم می شود
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و یک دختر، یا مادر و یک دختر باشد مال را چهار قسمت مىکنند، یک قسمت آن را پدر یا مادر و سه قسمت را دختر مىبرد.
تقسیم ارث اگر ورثه، چند دختر با پدر یا مادر میت باشند [طبقه اول]
پرسش :اگر وارث میت یکی از والدین و چند دختر باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط پدر و چند دختر، یا مادر و چند دختر باشد مال را پنج قسمت مىکنند، یک قسمت را پدر یا مادر مىبرد و چهار قسمت دیگر سهم دخترهاست که بطور مساوى میان خودشان تقسیم مىکنند.
فرزندان پدر و مادری مانع ارث فرزندان پدری [طبقه اول]
پرسش :آیا فرزندان ابوینی مانع ارث بردن فرزندان ابی می شوند؟
پاسخ :فرزندان میت در هر صورت از میت ارث می برند.
ارث نوه ها [طبقه اول]
پرسش :نوه ها چه موقع ارث می برند و نحوه تقسیم ارث نوها ها چگونه است؟
پاسخ :هرگاه میّت اولاد نداشته باشد نوه پسرى او (هرچند دختر باشد) سهم پسر میّت را مىبرد و نوه دخترى او (هر چند پسر باشد) سهم دختر میّت را مىبرد.
نحوه تقسیم ارث بین نوه ها [طبقه اول]
پرسش :شخصى از دنيا رفته و در هنگام فوت هيچ فرزندى نداشته است-وراث او چند نوه پسر هستند كه از دو پسرى كه قبل از او فوت كرده اند داشته است آيا مال او ابتدا بايد نصف شده و هر نيمه بين فرزندان هر يك از پسرانش تقسيم شود يا اينكه مالش بدون تنصيف بين نوه هايش تقسيم مىشود؟ يعنى اگر ميت از يك پسرش فقط يك نوه و از پسر ديگرش چهار نوه داشته باش- با فرض اينكه هر پنج نوه پسر باشند – نوه اول يك پنجم ارث مىبرد؟ يا اينكه نصف ارث مال اوست؟
پاسخ :هرکس سهم پدر خود را می برد یعنی اگر میت دو پسر داشته مال نصف می شود و سهم هریک بین فرزندانشان بصورت دو سهم پسر و یک سهم دختر تقسیم می شود.
نحوه تقسیم مالی که برای نوه ها وصیت شده [طبقه اول]
پرسش :مادرم زودتر از پدربزرگم رحلت کردندپدر بزرگم در زمان حيات فرمودند به فاطمه يعني مادرما مثل بچه هاى ديگرش ارث برسد ووصيت کردند و رحلت کردند حالا به پسر و دختر مادر ما دو به يک ميرسد يا مساوى؟
پاسخ :با توجه به اینکه این وصیت پدر بزرگ در واقع نوعی هدیه است بین ورثه مادر مرحومتان به صورت مساوی تقسیم می شود.
تقسیم ارث مطابق قانونی که خلاف شرع است [طبقه اول]
پرسش :در یکی از کشورها طبق قانون به نوه هایی که پدر آنها قبل از پدربزرگ فوت کرده ارث پدربزرگ را می دهند؛ آيا گرفتن آن حلال است؟
پاسخ :جایز نیست مگر اینکه بقیه ورثه راضی شوند.
وصیت به تساوی ارث بین دختر و پسر [طبقه اول]
پرسش :چنانچه پدر یا مادر وصیت کرده باشند هنگام تقسیم ارثیه بین دختر و پسر فرق قائل نشوند تکلیف چیست؟ آیا عمل به آن واجب است؟
پاسخ :در صورتی که این وصیّت به ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلثپرداخته می شود. و اگر اضافه بر ثلثباشد، تنها به مقدار ثلثجایز است.
شاید این مطالب را هم بپسندید:
تقسیم ارث اگر وارث، «برادران مادری» و «جد و جدّه مادرى» باشد [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث، جد يا جدّه مادرى (يا هر دو) با برادران مادرى باشد، ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث، جد یا جدّه مادرى (یا هر دو) با برادران مادرى باشد، جد در حکم یک برادر و جدّه در حکم یک خواهر است و مال را در میان خود بطور مساوى تقسیم مىکنند
تقسیم ارث اگر وارث، «جد و جدّه پدری» و «برادران پدری یا پدر و مادری» باشد [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث، جد يا جدّه پدری یا پدر و مادری با برادران پدری یا پدر و مادری باشد، ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث، جدّ و جدّه پدرى (یا پدر و مادرى) با برادران پدرى (یا پدرى و مادرى) باشند جد، حکم یک برادر و جدّه، حکم یک خواهر را دارد و ارث را در میان خود چنان تقسیم مىکنند که سهم هر مرد دو برابر سهم زن شود.
تقسیم ارث اگر ورثه چند خواهر و یک جده پدر و یک جد مادری باشند [طبقه دوم ]
پرسش :شخصى فوت نموده و ورثه حین الفوت وى عبارتند از «سه خواهر ابوینى (پدر و مادرى) جدّه پدرى، و جدّ مادری» میزان دقیق سهم الارث ورّاث یاد شده چه میزان بوده، و چگونه بین آنها تقسیم مى شود؟
پاسخ :هر کدام از جدّ و جدّه یک ششم مى برند، و بقیّه میان سه خواهر تقسیم مى شود.
تعریف کلاله [طبقه دوم ]
پرسش :کلاله به چه کسی گفته می شود؟
پاسخ :در اصطلاح فقه،کلاله برادر و خواهر متوفّی است، خواه پدری تنها، یا مادری تنها، یا پدری و مادری، که روی هم، کلالات ثلاث خوانده می شوند. برادر و خواهر پدری را «کلاله ابی»، برادر و خواهر مادری را «کلاله امّی» و برادر و خواهر پدر و مادری را «کلاله ابوینی» گویند.
ارث در عقد اخوت [طبقه دوم ]
پرسش :اگر بین دو نفر عقد اخوت خوانده شود از هم ارث می برند؟
پاسخ :این سنت حسنه ای است که سابقه آن به سال اول هجرت برمی گردد؛ زمانی که پیامبر(صلی الله علیه و آله) میان مهاجرین و انصار عقد اخوت برقرار کردند و با توجه به شرایط سخت آن زمان،ازیکدیگر ارث نیز می بردند که بعدها منتفی شد و شرایط دیگر باقی ماند.
ارث اولاد در هر گروه ارث [طبقه دوم ]
پرسش :آیا با بودن افراد هر گروه، فرزندان آنها نیز ارث می برند؟
پاسخ :تا وقتی حتی یک نفر از هر گروهی زنده اند اولاد آنان ارث نمىبرند و تا اولاد آنها زنده اند اولاد اولاد آنها ارث نمىبرند و تنها یک استثناء دارد و آن اینکه: در گروه سوم اگر میّت عموى پدرى و پسر عموى پدرى و مادرى داشته باشد، عموى پدرى ارث نمىبرد و مال به پسر عموى پدر ومادرى مىرسد.
گروه دوم ارث [طبقه دوم ]
پرسش :طبقه دوم از طبقات سه گانه ارث شامل چه افرادی می شوند؟
پاسخ :پدر بزرگ و پدر او، هر چه بالا روند و مادر بزرگ و مادر او، هر چه بالا روند (پدرى باشند یا مادرى) و همچنین خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر اولاد ایشان و اولاد اولاد ایشان، هر کدام به میّت نزدیکتر است و تا یک نفر از این گروه وجود دارد گروه سوم ارث نمىبرند
تقسیم ارث با وجود چند برادر یا چند خواهر [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث چند برادر یا چند خواهر باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث چند برادر یا چند خواهر پدر و مادرى باشند همه مال بطور مساوى در میان آنها تقسیم مىشود.
تقسیم ارث با وجود برادر و خواهر پدری و مادری [طبقه دوم ]
پرسش :چنانچه در بین ورثه هم برادر و خواهر ابوینی باشد و هم برادر و خواهر پدری، ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :با وجود برادر و خواهر پدر و مادرى، برادر و خواهر پدرىِ فقط که از مادر با میّت جداست ارث نمىبرد.
تقسیم ارث برادر و خواهر پدری فقط [طبقه دوم ]
پرسش :تقسیم ارث برادر و خواهر پدری چگونه است؟
پاسخ :چنانچه فقط یک خواهر یا یک برادر پدرى دارد تمام مال به او مىرسد؛واگر چند برادر یا چند خواهر پدرى دارد مال بطور مساوى درمیان آنها تقسیم مىشود؛واگر هم برادر و هم خواهر پدرى دارد هر برادر دو برابر خواهر مىبرد.
تقسیم ارث برادر و خواهر مادری فقط [طبقه دوم ]
پرسش :تقسیم ارث برادر و خواهر مادری چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط یک خواهر یا یک برادر مادرى باشد که از پدر با میّت جداست تمام مال به او مىرسد؛ و اگر چند برادر مادرى، یا چند خواهر مادرى، یا چند برادر و خواهر مادرى باشند، درهرصورت مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مىشود.
اولویت گروه های ارث نسبت به همدیگر [طبقه دوم ]
پرسش :با توجه به مساله 2352 رساله تا یک نفر از گروه دوم موجود باشد افراد گروه سوم ارث نمی برند. حال سوال اینجاست آیا اگر این نفر فقط مادری باشد باز مانع ارث برای گروه سوم خواهد بود؟ مثلاً اگر وارث زید متوفى یک خواهرزاده مادرى باشد، از طرف دیگر سه تن از عموزادگان او در قید حیاتند، ارث زید چگونه تقسیم مى شود؟
پاسخ :با وجود خواهر زاده به عموزاده ها ارثى نمى رسد، و اگر وارث دیگرى نیست، باید تمام مال را به همان خواهرزاده داد.
نحوه تقسیم مال بین خواهر ابوینی و خواهر مادری [طبقه دوم ]
پرسش :اگر ورثه میت تنها یک خواهر ابوینی و یک خواهر امی باشند ارث بین آندو چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :چنانچه ورثه منحصر به خواهر ابوینی و امی است مال بین آندو طوری تقسیم می شود که سهم خواهر ابوینی دو برابر سهم خواهر امی باشد.
تقسیم ارث بین برادر و خواهر (پدری، ابوینی و مادری) [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث میت شامل (برادر و خواهر ابوینی) و (برادر و خواهر پدری) و (برادر و خواهر مادری) باشد چگونه ارث تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر ورثه «برادر و خواهر پدر و مادری» و «برادر و خواهر پدری» به همراه «برادر و خواهر مادری» باشند برادر و خواهر پدری ارث نمی برند و تقسیم ارث بین مابقی ورثه دو حالت دارد :اگر یک برادر یا یک خواهر مادرى باشد، مال را شش قسمت مىکنند، یک قسمت آن را به برادر یاخواهر مادرى، بقیّه را به برادر و خواهر پدر و مادرى مىدهند و هر برادر دو برابر خواهر مىبرد. امّا اگر بیش از یک برادر یا یک خواهر مادرى باشد، مال را سه قسمت مىکنند، یک قسمت آن رابرادر و خواهر مادرى بطور مساوى میان خودشان تقسیم مىکنند و دو قسمت را به برادر و خواهرپدر و مادرى مىدهند و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.
تقسیم ارث بین برادر و خواهر پدری و برادر و خواهر مادری [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث میت فقط برادر و خواهر پدرى و يك یا چند برادر يا خواهر مادرى باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر ورثه «برادر و خواهر پدری» به همراه «برادر و خواهر مادری» باشند تقسیم ارث دو حالت دارد : اگر یک برادر یایک خواهر مادرى باشد، مال را شش قسمت مىکنند، یک قسمت آن را به برادر یا خواهر مادرى و بقیّه را به برادر و خواهر پدرى مىدهند و هر برادر دو برابر خواهر مىبرد. امّا اگر بیش از یک برادر یا یک خواهر مادرى باشد، مال را سه قسمت مىکنند، یک قسمت آن را برادر و خواهر مادرى بطور مساوى میان خودشان تقسیم مىکنند و دو قسمت را به برادر و خواهر پدرى مىدهند و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.
تقسیم ارث بین همسر و برادر و خواهر میت [طبقه دوم ]
پرسش :اگر وارث برادر وخواهر و همسر میت باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هر گاه وارث همسر و برادر و خواهر میت باشد سه حالت دارد: 1. همسر و یکی از سه دسته (برادر و خواهر مادری یا پدر و مادری یا پدری) باشد، همسر سهم خود را می برد و مابقی بین خواهر و برادر تقسیم می شود 2. همسر و خواهر و برادر پدری و خواهر و برادر پدر و مادری باشند همسر سهم خود را می برد مابقی بین خواهران و برادران تقسیم می شود. 3. همسر و برادر و خواهر مادری به همراه برادر و خواهر پدری یا پدر و مادری و یا هر دو باشد همسر سهم خود را می برد، خواهر و برادر مادری یک سوم اصل مال را می برد و مابقی بین سایرین تقسیم می شود
تقسیم ارث اگر وارث برادر زاده و خواهر زاده میت باشند [طبقه دوم ]
پرسش :اگر میت خواهر و برادر نداشته باشد اما فرزندان آنها زنده باشند تقسیم ارث چگونه خواهد بود؟
پاسخ :در صورتى که میّت، خواهر و برادر نداشته باشد، سهم آنان به اولادشان می رسد به این صورت که : 1. سهم برادر زاده و خواهرزاده مادرى بطور مساوى بین آنها تقسیم مىشود؛ 2. سهم برادرزاده و خواهرزاده پدرى یا پدر و مادرى چنان تقسیم مىشود که پسر دو برابر دختر مىبرد. تذکر : اگر برادرزاده پدرى یا پدر و مادرى، همه از یک برادر باشند احتیاط آن است که در مقدار تفاوت میان پسر و دختر، باهم مصالحه کنند.
تقسیم ارث اگر وارث فقط جد یا جده باشد [طبقه دوم ]
پرسش :اگر از ورثه میت فقط پدر بزرگ یا مادربزرگ موجود باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط یک جد یا یک جدّه است، چه پدرى باشد یا مادرى همه مال به او مىرسدوباوجود جدّ یا جدّه میّت، پدر جدّ یا مادرجدّ او ارث نمىبرد
نحوه تقسیم ارث بین پدر بزرگ و مادر بزرگ [طبقه دوم ]
پرسش :نحوه تقسیم ارث بین پدر بزرگ و مادر بزرگ چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت فقط جدّ و جدّه پدرى باشند، مال سه قسمت مىشود دو قسمت را جدّ و یک قسمت را جدّه مىبرد و اگر جدّ و جدّه مادرى باشند مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مىشود.
تقسیم ارث اگر وارث يك جد يا جدّه پدرى و يك جد يا جدّه مادرى باشد [طبقه دوم ]
پرسش :اگر از میت تنها یک جد یا جده پدری و یک جد یا جده مادری باقی مانده باشد ارث بین آنها چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :مال سه قسمت مىشود، دو قسمت سهم جد یا جدّه پدرى است و یک قسمت سهم جد یا جدّه مادرى.
تقسیم ارث اگر وارث جد و جدّه پدرى و جد و جدّه مادرى باشد [طبقه دوم ]
پرسش :نحوه تقسیم ارث بین (پدربزرگ و مادربزرگ پدری) و (پدربزرگ و مادربزرگ مادری) چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث جدّ و جدّه پدرى و جدّ و جدّه مادرى باشد مال سه قسمت مىشود یک قسمت آن را جدّ و جدّه مادرى، بطور مساوى بین خود تقسیم مىکنند و دو قسمت آن را جدّ و جدّه پدرى طورى تقسیم مىکنند که سهم جد دوبرابر جدّه باشد.
تقسیم ارث اگر وارث، «همسر»، «جد و جدّه پدرى» و «جد و جدّه مادرى» باشد [طبقه دوم ]
پرسش :نحوه تقسیم ارث بین همسر و «پدربزرگ و مادربزرگ پدری» و «پدربزرگ و مادربزرگ مادری» چگونه است؟
پاسخ :اگر وارث فقط زن یا شوهر و جدّ و جدّه پدرى و جدّ و جدّه مادرى او باشند، زن یا شوهر، ارث خود را مىبرند و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به جدّ و جدّه مادرى مىدهند که بطورى مساوى میان خود تقسیم مىکنند و بقیّه به جدّ و جدّه پدرى مىرسد و سهم جد دو برابر جدّه است.
زیرگروه طبقه سوم ارث [طبقه سوم ]
پرسش :اگر هیچکدام از افراد گروه سوم نباشند در این صورت چه کسانی وارث میت خواهند بود؟
پاسخ :اگر عمو و عمّه و دایى و خاله خود میّت و اولاد آنان وجود نداشته باشند نوبت به عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر و مادر» میّت می رسد و اگر اینها نباشند اولادشان ارث مىبرند و اگر آنها هم نباشند عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر بزرگ و مادر بزرگ» میّت ارث مىبرند و اگر آنها نباشند نوبت به اولادشان مىرسد.
زیرگروه طبقه سوم ارث [طبقه سوم ]
پرسش :اگر هیچکدام از افراد گروه سوم نباشند در این صورت چه کسانی وارث میت خواهند بود؟
پاسخ :اگر عمو و عمّه و دایى و خاله خود میّت و اولاد آنان وجود نداشته باشند نوبت به عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر و مادر» میّت می رسد و اگر اینها نباشند اولادشان ارث مىبرند و اگر آنها هم نباشند عمو و عمّه و دایى و خاله «پدر بزرگ و مادر بزرگ» میّت ارث مىبرند و اگر آنها نباشند نوبت به اولادشان مىرسد.
تقسیم ارث اگر وارث، «یک عمو» یا «یک عمه» باشد [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث فقط یک عمو یا یک عمه پدری یا پدر و مادری باشد ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط یک عمو یا یک عمّه است، چه پدر و مادرى باشد (یعنى با پدر میّت از یک پدر مادر باشد) یا پدرى فقط، یا مادرى، تمام مال به او مىرسد
تقسیم ارث اگر وارث، «چند عمو» یا «چند عمه» باشد [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث فقط چند عمو یا چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث چند عمو یا چند عمّه باشند و همه پدر و مادرى یا پدرى باشند مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مىشود
تقسیم ارث اگر وارث، «چند عمو» یا «چند عمه» باشد [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث فقط چند عمو یا چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث چند عمو یا چند عمّه باشند و همه پدر و مادرى یا پدرى باشند مال بطور مساوى میان آنها تقسیم مىشود
تقسیم ارث اگر وارث، «چند عمو» و «چند عمه» باشد [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث چند عمو و چند عمه پدری یا پدر و مادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث عمو و عمّه هر دو باشند (و همه پدر و مادرى یا پدرى باشند) عمو دو برابر عمّه مىبرد.
تقسیم ارث بین عموها و عمه های مادری [طبقه سوم ]
پرسش :نحوه تقسیم ارث بین چند عمو و عمه مادری چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط چند عمو یا چند عمّه مادرى باشد مال بطور مساوى بین آنها تقسیم مىشود، ولى اگر فقط چند عمو و عمّه مادرى داشته باشد بنابر احتیاط واجب باید در تقسیم مال باهم مصالحه کنند.
تقسیم ارث بین عموها و عمه های «پدری یا ابوینی یا مادری» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر عموها و عمه ها از نظر پدری و مادری متفاوت باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث عمو و عمّه باشد و بعضى پدرى و بعضى مادرى و بعضى پدر و مادرى باشند، عمو و عمّه پدرى ارث نمىبرند و تقسیم ارث بین سایرین دو صورت دارد: 1. اگر میّت تنها یک عمو یا یک عمّه مادرى دارد مال را شش قسمت مىکنند یک قسمت را به عمو یا عمّه مادرى و بقیّه را به عمو و عمّه پدر و مادرى مىدهند (به طورى که سهم عمو دو برابر عمّه باشد) 2. اگر میّت عمو و عمّه مادرى متعدّد دارد (دو عمو یا دو عمّه یا یک عمو و یک عمّه مادرى) مال را سه قسمت مىکنند، دو قسمت را عمو و عمّه پدر و مادرى مىبرند (عمو دو برابر عمّه) و یک قسمت را عمو و عمّه مادرى و احتیاط واجب آن است که در تقسیم با یکدیگر مصالحه کنند.
تقسیم ارث اگر وارث، دایی یا خاله یا هر دو باشند [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث فقط دایی یا خاله یا هر دو باشند نحوه تقسیم ارث چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط یک دایى یا یک خاله باشد همه مال به او مىرسد، و اگر هم دایى و هم خاله باشد (و همه پدر و مادرى یا پدرى یا مادرى باشند) مال بطور مساوى میان آنها قسمت مىشودواحتیاط مستحب آن است که با یکدیگر مصالحه کنند.
تقسیم ارث بین دایی یا خاله مادری و «دایی و خاله ابوینی و پدری [طبقه سوم ]
پرسش :اگر از ورثه فقط یک دایی یا یک خاله مادری و دایی و خاله پدری؛ و دایی و خاله پدرومادری باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث، فقط یک دایى، یا یک خاله مادرى، و دایى و خاله پدر و مادرى و دایى و خاله پدرى باشد، دایى و خاله پدرى ارث نمىبرند و مال را شش قسمت مىکنند یک سهم به دایى یا خاله مادرى و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى مىرسد و آنها بطور مساوى تقسیم مىکنند
تقسیم ارث بین دایی ها و خاله های پدری و ابوینی و مادری [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث دایی ها و خاله های پدری و ابوینی و مادری باشند تقسیم ارث چگونه است؟
پاسخ :هرگاه وارث فقط دایى و خاله پدرى و دایى و خاله مادرى و دایى و خاله پدر و مادرى باشد، دایى و خاله پدرى ارث نمىبرند و باید مال را سه قسمت کنند، یک سهم آن را دایى و خاله مادرى بهطور مساوى تقسیم مىکنند و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى مىرسد، آنها هم بطور مساوى میان خود تقسیم مىکنند.
تقسیم ارث بین «یک دایی یا یک خاله» و «یک عمو یا یک عمه» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر ورثه میت یک دایی یا خاله و یک عمو یا عمه باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث یک دایى یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه باشد، مال را سه قسمت مىکنند، یک سهم را دایى یا خاله، دو سهم را عمو یا عمّه مىبرد.
تقسیم ارث بین «یک دایی یا یک خاله» و « عمو و عمه» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر ورثه میت یک دایی یا خاله و عمو و عمه باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث یک دایى یا یک خاله و عمو و عمّه باشد، چنانچه عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى، باشند مال را سه قسمت مىکنند یک قسمت را دایى یا خاله مىبرد و از بقیّه دو قسمت به عمو و یک قسمت به عمّه مىدهند، بنابراین اگر مال را نه سهم کنند سه سهم به دایى یا خاله و چهار سهم به عمو و دو سهم به عمّه مىرسد.
تقسیم ارث بین «یک دایی یا یک خاله» و «یک عمو یا یک عمه مادری» و «عمو و عمه ابوینی یا پدری» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر از ورثه میت«یک دایی یا یک خاله» و «یک عمو یا یک عمه مادری» و «عمو و عمه پدر و مادری یا پدری» موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :اگر وارث، یک دایى یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه مادرى و عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى باشد، مال را سه قسمت مىکنند، یک قسمت آن را به دایى یا خاله مىدهند و دو قسمت باقیمانده را شش سهم مىکنند یک سهم را به عمو یا عمّه مادرى و پنج سهم را به عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى مىدهند و عمو دو برابر عمّه مىبرد.
تقسیم ارث بین «یک دایی یا یک خاله» و «عمو و عمه مادری» و «عمو و عمه ابوینی یا پدری» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر از ورثه میت «یک دایی یا یک خاله» و «عمو و عمه مادری» و «عمو و عمه پدر و مادری یا پدری» موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث، یک دایى یا یک خاله و عمو و عمّه مادرى و عمو و عمّه پدرى و مادرى یا پدرى باشد مال را سه قسمت مىکنند، یک قسمت را دایى یا خاله مىبرد و دو قسمت باقى مانده را سه سهم مىکنند، یک سهم آن به عمو و عمّه مادرى مىرسد (و بنابر احتیاط واجب در تقسیم باهم مصالحه مىکنند) و دو سهم دیگر را میان عمو و عمّه پدر و مادرى یا پدرى قسمت مىنمایند و عمو دو برابرعمّه مىبرد
تقسیم ارث بین «چند دایی و چند خاله» و «عمو و عمه» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر از ورثه میت«چند دایی و چند خاله» که یکسان در نسب هستند و «عمو و عمه مادری» موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث، چند دایى و چند خاله باشد که همه پدر و مادرى، یا پدرى، یا مادرى باشند و میّت عمو و عمّه هم داشته باشد، مال را سه سهم مىکنند، دو سهم آن به عمو و عمّه ها می رسد (که اگر مادرى باشند بنابر احتیاط واجب در تقسیم باهم مصالحه مىکنند و اگر پدر و مادرى یا پدرى باشند عمو دو برابر عمّه مىبرد) و سهم دیگر را دایىها و خالهها بطور مساوى میان خود قسمت مىنمایند.
تقسیم ارث بین «دایی یا خاله مادری» و «دایی و خاله پدرومادری یا پدری» و «عمو و عمه» [طبقه سوم ]
پرسش :اگر از ورثه میت (دایی و خاله مادری) و (چند دایی و خاله پدر و مادری) و (عمو و عمه) موجود باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث، دایى یا خاله مادرى و چند دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى و عمو و عمّه باشد، مال سه سهم مىشود دو سهم آن میان عمو و عمّه تقسیم مىشود (که اگر مادرى باشند بنابر احتیاط واجب در تقسیم باهم مصالحه مىکنند و اگر پدر و مادرى یا پدرى باشند عمو دو برابر عمّه مىبرد) و در مورد یک سهم باقى مانده اگر میّت یک دایى یا یک خاله مادرى دارد آن را شش قسمت مىکنند، یک قسمت را به دایى یا خاله مادرى مىدهند، و بقیّه را به دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى و آنها بطور مساوى قسمت مىکنند واگر چند دایى مادرى یا چند خاله مادرى، یا هم دایى مادرى و هم خاله مادرى دارد، آن یک سهم را سه قسمت مىکنند، یک قسمت را دایىها و خاله هاى مادرى بطور مساوى تقسیم مىکنند و بقیّه به دایى و خاله پدر و مادرى یا پدرى مىرسد که آنها نیز بطور مساوى قسمت مىکنند.
تقسیم ارث بین فرزندان عمو و عمه و دایی و خاله [طبقه سوم ]
پرسش :اگر هیچکدام از عمو و عمه یا دایی و خاله وجود نداشته باشند ارث به چه کسانی می رسد؟
پاسخ :اگر میّت عمو و عمّه و دایى و خاله نداشته باشد، سهم عمو و عمّه به اولاد آنها و سهم دایى و خاله نیز به اولاد آنها مىرسد.
تقسیم ارث بین عمو و عمه و دایی و خاله والدین [طبقه سوم ]
پرسش :اگر وارث میت عمو و عمه و دایی و خاله والدین او باشند ارث چگونه تقسیم می شود؟
پاسخ :هرگاه وارث میّت عمو و عمّه و دایى و خاله پدر و عمو و عمّه و دایى و خاله مادر او باشد، مال او سه سهم مىشود، یک سهم به عمو و عمّه و دایى و خاله مادر میّت مىرسد (و آنها بنا بر احتیاط واجب در تقسیم آن مصالحه مىکنند) و دو سهم دیگر را سه قسمت مىکنند، یک قسمت را دایى و خاله پدر میّت، بطور مساوى میان خود تقسیم مىکنند و دو قسمت دیگر آن به عمو و عمّه پدر میّت مىرسد (و سهم عمو دو برابر عمّه است).
تقسیم ارث طبقه سوم [طبقه سوم ]
پرسش :سهم الارث عمو و عمه و دایی و خاله ابوینی در صورت وجود همه یا بعضی از آنها چگونه است؟
پاسخ :سهم ارث عمو و عمّه و دایى و خاله را (در صورتى که همه پدر و مادرى باشند که غالباً چنین هستند) مىتوان چنین خلاصه کرد: به یک عمو یا یک عمّه تمام مال مىرسد و اگر وارث چند عمو یا چند عمّه باشند بطور مساوى مىبرند و اگر هم عمو و هم عمّه باشند عمو دو برابر عمّه مىبرد و اگر یک دایى یا یک خاله باشد تمام مال به او مىرسد و اگر چند دایى یا چند خاله باشد، یا هم دایى و خاله باشند، مال را بطور مساوى تقسیم مىکنند و هرگاه عمو و عمّه و دایى و خاله باشند،عمو و عمّه دو سهم مىبرند و دایى و خاله یک سهم و هر عمو دوبرابر عمّه مىبرد، امّا سهم دایى و خاله مساوى است.
ارث عموزاده های ابوینی و پدری [طبقه سوم ]
پرسش :در صورتى که ورّاث متوفّى عبارت باشند از: دختر عمو، یا پسر عموى ابوینى و دختر عمو و پسر عموى پدرى، آیا در این صورت به دختر عمو و پسرعموى پدرى هم ارث مى رسد؟
پاسخ :در فرض مساله دختر عمو و پسر عموى پدرى ارث نمى برند، فقط ابوینى ارث مى برد.
انکار دریافت سهم الارث [متفرقه ارث]
پرسش :پدرم در زمان حیات خود اعلام کرده که سهم ارث یکی از برادرانم را داده و وصیت کرده که او دیگر حقی بعنوان ارث درمالش ندارد.حال با منکر شدن برادر مذکور وظیفه شرعی ما چیست ؟ آیا ارث میبرد؟ ضمنا وصیت پدرم مکتوب هم شده با امضا.
پاسخ :وقتی برادر امضاء نکرده باشد اعتباری ندارد و وصیت باطل است.
اعتراض فرزندان یکی از ورثه به تقسیم ارث بعد از فوت او [متفرقه ارث]
پرسش :بعد از مرگ پدر، چون او وصیتی نکرده ، پسران، زمین را بین خود تقسیم کردند و خواهر نیز اعتراضی نداشتند. اگر خواهر فوت کرده باشند و فرزندان آنها اعتراض داشته باشند حکم چیست؟
پاسخ :در صورتی که خواهران صریحا رضایت نداده باشند فرزندان آنها حق مطالبه دارند.
ادعای هبه یا فروش سهم الارث [متفرقه ارث]
پرسش :هرگاه برادر و خواهرى وارث پدرى شوند و ترکه در دست برادر بماند و بعد هردو از دنیا بروند،وارثان خواهر مى گویند سهم ما را بدهید ولى وارثان برادر مى گویند آن خواهر سهم خود را هبه کرده یا فروخته است، تکلیف چیست؟
پاسخ :در صورتى که پس از تحقیقات کافى از آشنایان و بستگان و اهل اطّلاع مساله روشن نشود، احتیاط آن است که طرفین ورثه با هم مصالحه کنند، در صورتى که صغیرى در بین نباشد، وگرنه احتیاط رعایت حقّ اوست.
مطالبه سهم الارث بعد از هبه آن [متفرقه ارث]
پرسش :شخصی سهم الارث پدری خود که شامل عرصه و اعیانی یک باب ساختمان مسکونی است را به برادر بزرگتر خود هبه نموده و بخشیده اند و بعد از اینکه برادر بزرگتر در قبال اخذ بهاء و ثمن اقدام به فروش ملک به یکی دیگر از وراث فوق نموده است بقیه وراث سهم بخشیده شده خود را مطالبه می نمایند. لطفاً نظر مبارک خویش را در باره مطالب ذیل بیان فرمائید: آیا حقی (از وراث مدعی) بر ذمه خریدار باقی مانده است؟ انجام تکالیف شرعی و اقامه نماز در ساختمان مذکور (برای خریدار) چه حکمی دارد؟
پاسخ :اگر سهم خود را به برادر دیگر بخشیده اند و تحویل وی داده اند حق رجوع ندارند.
تصرف بعضی از ورثه در ماترک، بیش سهم الارث خود [متفرقه ارث]
پرسش :آیا بعضى از ورثه حق دارند بیش از سهم ارث خود، در ترکه تصرّف کنند؟
پاسخ :هیچ یک از ورثه حق ندارند بیش از سهم خود را از اموال میّت بردارند، مگر به رضایت بقیّه؛ و به طورکلی استفاده از ملک مشترک بدون رضایت تمام افراد جائز نیست.
اضافه کردن خانه در ملک مشاع ارثی [متفرقه ارث]
پرسش :یکی از ورثه بدون اجازه سایرین، بر روی خانه ای که متعلق به همه آنان بوده، طبقه دیگری ساخته است. آیا چون در مال مشاع تصرف کرده، سایر ورثه هم، در طبقه دوم حقی دارند یا مال خود اوست؟
پاسخ :تصرف در مال ارث قبل از تقسیم، بدون اجازه همه ورثه جایز نیست و در صورت اختلاف، حاکم شرع، مال مشترک را می فروشد و سهم آنها را از هم جدا می کند.
ادعای ورثه میت نسبت به سهم الارث پدری او [متفرقه ارث]
پرسش :از شخصى سه فرزند دختر باقى مانده است، که هر کدام بالغه و عاقله هستند، مقدارى ملک از پدرشان باقى مانده است، هرکدام شخصی را وکیل کرده اند تا ملک را تقسیم کنند، وکلا ملک را با ریسمان اندازه گیرى و با قرعه کشى مال را تقسیم کرده اند و هرکدام راضى و قانع شدند، مدّت 28 سال از این تقسیم گذشت و خواهر بزرگ فوت کرد. اکنون ورثه او مدّعى هستند که مادرشان به حقّ خود نرسیده است حکم شرعی در این مسأله چیست؟
پاسخ :تقسیم به قوّت خود باقى است مگر این که با دلیل قاطع شرعى ثابت شود که او در آن زمان به حقّ خود نرسیده است.
فروش جمیع مایملک در مرض منجر به فوت [متفرقه ارث]
پرسش :شخصى دو سال قبل از فوتش، با وجود مرضى که منجر به فوت او شده است، جمیع مایملک خود را به همسرش فروخته است که بالتّبع ورثه شرعى او از ارث محروم شده اند، آیا این معامله صحّت شرعى دارد؟ در فرض مذکور اگر معامله صورى بوده باشد صحیح است یا خیر؟ اگر در فرض مذکور احتمال اجبار در معامله باشد حکم آن چیست؟ اگر در فرض مذکور احتمال قصد ضرر زدن به ورثه باشد حکم آن چیست؟
پاسخ :هرگاه معامله به صورت ظاهر، جدّى و اختیارى بوده نافذ است مگر آن که خلاف آن ثابت شود .هرچند احتیاط مستحبآن است که در زاید بر ثلث، با ورثه مصالحه شود.
هبه تمام اموال به یکی از فرزندان در مرض منجر به موت [متفرقه ارث]
پرسش :اگر پدری در مرض مشرف به موت باشد آیا می تواند تمام اموالش را مثلاً به یکی از فرزندانش بدهد؟
پاسخ :در صورتی که عقل و هوش کافی داشته باشد مانعی ندارد هرچند احتیاط مستحبآن است که در زاید بر ثلث، با ورثه مصالحه شود، به این معنی که آن فرزند در یک سوم آن تصرف کند و بقیه را به ورثه بدهد البته خودش نیز مانند سایر ورثه از باقی مانده ارث می برد.
تصرفات در ملک شخصی در مرض منجر به موت [متفرقه ارث]
پرسش :تصرّفاتی که در مرض منجر موت نسبت به اموال و املاک توسط میت انجام شده از اصل مال او حساب مىشود يا از ثلث؟
پاسخ :طبق نظر ما باید از کل مال حساب شود.
رفت و آمد به خانه ای که ورثه صغیر دارد [متفرقه ارث]
پرسش :شوهر صاحب خانه ما فوت کرده و دو فرزند ۱۰و۸ ساله دارد. اگر ما به خانه آنها رفته و چیزی بخوریم و یا اینکه برای فرزندان ما چیزی بخرند آیا اشکال دارد؟
پاسخ :در صورتیکه رفتن شما به خانه آنها سودی برای بچه ها داشته باشد مثلا احساس تنهایی نکنند و مصیبت خود را فراموش نمایند مانعی ندارد. هرگاه از سهم خودش باشد مانعی ندارد ولی از اموال بچه ها جایز نیست.
استفاده مشترک مادر و دختر صغیر از مال ارثی [متفرقه ارث]
پرسش :دختر صغیری با مادرش زندگی می کند و از خانه و ماشین ارثیه پدری با هم استفاده می کنند آیا باز هم باید سهم الارث دختر را از اموال فوق جدا کرد یا استفاده مشترک بلامانع است؟
پاسخ :اگر به مصلحت صغیر است که اموال مشترک بماند و به اندازه سهم خود استفاده می کند مانعی ندارد.
حق ورثه نسبت به موقوفه ی بلا استفاده [متفرقه ارث]
پرسش :شخصی سال ها پیش قطعه ای زمین و مقداری پول به آموزش و پرورش واگذار کرده به این نیت که مدرسه ای در آن ساخته شود اما هنوز این مدرسه به علل نامعلومی ساخته نشده است و در حال حاضر عنوان می کنند که دیگر در آن منطقه به مدرسه نیازی نیست. تکلیف ورثه او چیست؟
پاسخ :وجه مزبور و زمین به ورثه آن مرحوم برمی گردد و اگر ورثه اجازه دهند می توان چیز دیگری در آن جا ساخت.
تکلیف ملک مشترک موروثی در صورت اختلاف در قیمت آن [متفرقه ارث]
پرسش :اگر زمینی به ما ارث برسد که یک ششم این زمین سهم مادربزرگمان باشد و او نیز فوت شده باشد و سهمش بین عمه ها و عموهایم تقسیم شود، اگر کارشناس زمین را قیمت کند ولی خریدار قیمتی بالاتر از این را به ما بدهد فقط به خاطر این که ما یک ششم آن را می خواهیم به خانواده پدری بدهیم و خود خریدار به آنها بگوید که به قیمت کارشناس خریده است، آیا این قیمت اضافه که خریدار به ما داده است با توجه به این که عموهایم کارشناس آورده اند و کارشناس کمتر قیمت کرده است حرام است؟
پاسخ :ملک مشترک را به هر قیمت که بفروشند باید به همان نسبت به مالکان بدهند.
پنهان کردن چیزی از اموال میت به خاطر مصالحی [متفرقه ارث]
پرسش :یک دستبند طلا از مادربزرگم باقی مانده است؛ اگر سایر ورثه از این موضوع مطلع شوند ممکن است اختلافاتی بوجود آید. در این فرض آیا مادرم میتواند معادل قیمت آن را به عنوان هدیه از طرف خودش به سایر ورثه اهدا کند و از آن استفاده نماید؟
پاسخ :در صورتیکه واقعاً باعث اختلاف و نزاع می شود این کار جایز است.
وارثان دیه [متفرقه ارث]
پرسش :دیه را چه کسى ارث مى برد؟
پاسخ :تمام وارثان نسبى و سببى، مگر متقربان به مادر(مانند برادر و خواهر مادری)
تهیه نطفه از بانک نطفه [متفرقه ارث]
پرسش :بعضى از مؤمنین و مؤمنات که براى اولاددار شدن به مراکز نابارورى مراجعه مى کنند و از حیث نطفه نقایصى دارند، آیا مى توانند از نطفه هایى که در بانک نطفه نگهدارى مى شود در لقاح مصنوعى با منى خود آنها ممزوج و شرایط لقاح را فراهم و با دستگاه در رحم همسران آنها قرار دهند یا خیر؟ در صورتى که به طور کلّى در منى آنها اسپرم و تخمک وجود نداشته باشد آیا مى توانند از اسپرمها و تخمکهاى مجهول الهویه موجود در بانک نطفه استفاده نمایند و چنانچه در دو فرض فوق فرزندى به وجود آید ولد متعلّق به چه کسى خواهد بود؟
پاسخ :استفاده از نطفه بیگانه براى صاحب فرزند شدن جایز نیست و تولّد فرزند باید مستند به ازدواج صحیح شرعى باشد ولى اگر چنین عملى انجام شود، فرزند متعلّق به صاحبان نطفه است و نسبت به مادرى که در رحم او کشت شده نیز محرم مى باشد، بى آن که از او ارث ببرد.
منبع: سایت هدانا برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی
