مصحف حضرت على عليه السلام
پرسش 9 . منظور از مصحف حضرت على عليه السلام چيست؟ آيا با قرآن هاى موجود تفاوت دارد؟
پس از رحلت رسول اكرم صلى الله عليه و آله، ياران و اصحاب آن حضرت، به جمع آورى آيات قرآن اقدام كردند. حضرت على عليه السلام ـ كه از همه ياران پيامبر صلى الله عليه و آله به خصوصيات تنزيل و تأويل قرآن آگاه تر بود ـ پيش از همه به اين كار اقدام كرد و به مردم عرضه كرد؛ لكن به دلايلى مورد استقبال و پذيرش دستگاه رسمى خلافت واقع نشد. امام على عليه السلام آن را به خانه برگرداند و بنا بر روايتى فرمود: «از اين پس هرگز آن را نخواهيد ديد». آن مصحف پس از امام عليه السلام، نزد فرزندان و امامان معصوم عليهم السلام باقى ماند.
گفتنى است قرآن ها يا نسخه هايى از قرآن ـ كه منسوب به امام على بن ابى طالب است و در بعضى از موزه ها و كتابخانه ها موجود است ـ نمى تواند از نظر تاريخى و شواهد و قراين به طور حتمى، متعلق به آن حضرت باشد.
ويژگى هاى مصحف حضرت على عليه السلام :
مصحف امام على عليه السلام، نسبت به ديگر مصحف ها، از امتيازات فراوانى برخوردار بود؛ از جمله:
1. بنا بر گفته برخى صاحب نظران، مصحف امام على عليه السلام براساس ترتيب نزول، تنظيم شده بود.33
2. مصحف آن حضرت، مطابق با قرائت پيامبر صلى الله عليه و آله بود و اختلاف قرائت در آن راه نداشت.
3. مشتمل بر اسباب و مكان هاى نزول آيات و نام اشخاصى بود كه آيات در شأن آنان نازل گشته بود.
4. جوانب كلى و تأويل آيات در اين مصحف روشن شده بود.34
شاید این مطالب را هم بپسندید:
بنابراين مصحف امام على عليه السلام، قرآن ديگرى يا مشتمل بر آياتى غير از آنچه در قرآن هاى موجود است، نيست. تفاوت عمده آن در ترتيب و اشتمال بر توضيحات و اطلاعات جانبى (مانند شأن نزول و…) است كه در فهم قرآن، تأثير به سزايى دارد. خود آن حضرت نيز فرمود: «لقد جئتهم بالكتاب مشتملاً على التنزيل و التأويل»35؛ «من قرآن را همراه با توضيحات مربوط به نزول و تأويل آن عرضه كردم».
و نيز فرمود: «آيه اى بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل نشد، مگر آنكه بر من خوانده و املا فرمود و من آن را با خط خود نوشتم و نيز تفسير و تأويل، ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه هر آيه را به من آموخت و مرا دعا فرمود تا خداوند فهم و حفظ آن را به من مرحمت فرمايد. از آن روز تا به حال، هيچ آيه اى را فراموش نكرده ام و هيچ دانش و شناختى را كه پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم به من آموخته و من آن را نوشته ام، از دست نداده ام»36.
33. سيوطى، الاتقان، ج 1، ص 183، نوع 18.
34. ر.ك:
الف. جوان آراسته، حسين، درسنامه علوم قرآن، ص 163؛
ب. فصلنامه بينات، ش 28، ص 184؛
ج. راميار، محمود، تاريخ قرآن، ص 365.
35. بلاغى، محمدجواد، آلاء الرحمان، طبع نجف، ج 1، ص 257.
36. تفسير برهان، ج 1، ص 16، شماره 14 ؛ ق معرفت، محمد هادى، تاريخ قرآن، ص 86.
منبع: سایت هدانا برگرفته از پرسمان، پرسش ها و پاسخ ها «قرآن شناسی».
