بر چه چیزهایی می توان سجده کرد
فهرست این نوشتار:
چیزهایی که سجده بر آنها صحیح است
[ باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی که از زمین می روید]
مسأله 1076 باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی که از زمین می روید، مانند چوب و برگ درخت سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی (1) صحیح نیست و نیز سجده کردن بر چیزهای معدنی مانند طلا و نقره و عقیق و فیروزه باطل است (2) اما سجده کردن بر سنگهای معدنی مانند سنگ مرمر و سنگهای سیاه اشکال ندارد.
(1) (گلپایگانی، صافی:) و معدنی مانند عقیق صحیح نیست. [پایان مسأله]
(2) (اراکی:) بقیه مسأله ذکر نشده.
(خوئی:) مسأله باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی و پوشاکی که از زمین می روید مانند چوب و برگ درخت سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی مانند گندم و جو و پنبه و آن چه که از اجزاء زمین شمرده نشود مانند طلا و نقره و قیر و زفت و امثال اینها صحیح نیست.
(تبریزی:) قیر و نفت..
(سیستانی:) ولی قیر و زفت که نوع پستی از قیر است در موقع ناچاری، بر چیزهای دیگری که سجود بر آنها صحیح نیست مقدم می باشند.
(مکارم:) مسأله هنگام سجده باید پیشانی بر زمین یا چیزهایی که از زمین می روید، مانند چوب و برگ درختان باشد، ولی سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی هر چند از زمین بروید جایز نیست و هم چنین سجده کردن بر فلزّات مانند طلا و نقره باطل است، امّا سجده بر سنگهای معدنی مانند سنگ مرمر و سنگهای سفید و سیاه و حتّی عقیق اشکال ندارد.
(زنجانی:) مسأله باید بر زمین یا روییدنی هایی که خوراکی و پوشاکی نیست، مانند چوب و برگ درخت، سجده کرد و سجده بر چیزهای دیگر مانند: روییدنی های خوراکی یا پوشاکی (گندم، جو، پنبه) و آن چه از اجزاء زمین شمرده نمی شود و روییدنی هم نیست مانند: طلا و نقره و قیر و زفت، صحیح نیست.
(بهجت:) مسأله باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی و پوشاکی که از زمین می روید سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی صحیح نیست، و منظور از خوراکی چیزهایی است که خام یا پخته آن، عادتاً خورده می شود؛ پس سجده بر گندم و جو و نخاله آنها که در ضمن خورده می شود، صحیح نیست ولی سجده بر پوست برنج و خربزه و هندوانه و انار حتّی در حال اتّصال مانعی ندارد؛ و هم چنین سجده بر گیاهان دارویی که اختصاص به مریض دارد و به هیچ وجه از آن در حال سلامت استفاده نمی شود جایز است؛ و سجده بر تنباکو و مانند آن که خوراکی نیست جایز است، به خلاف مثل قهوه و چای؛ و منظور از پوشاکی چیزی است که عادتاً پوشیده می شود و لو بعد از ریسیدن و بافتن، مثل پنبه و کتان و کنف؛ ولی سجده بر برگ درختان و چوبها و آن چه که از چوب ساخته می شود و حصیر و بادبزن و امثال آن، جایز است و نیز سجده کردن بر چیزهای معدنی مانند طلا و نقره و عقیق و فیروزه و مرمر اصیل باطل است، امّا سجده کردن بر سنگهای معدنی مانند سنگ مرمر معمولی و سنگهای معمولی و سنگهای سیاه بنا بر اظهر اشکال ندارد.
[احتیاط واجب آن است که بر برگ درخت مو]
مسأله 1077 احتیاط واجب آن است که بر برگ درخت مو (1)، اگر تازه باشد سجده نکنند (2).
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست.
(1) (گلپایگانی، صافی، زنجانی:) سجده نکنند. [پایان مسأله] (مکارم:) که بعضی آن را در غذا مصرف می کنند سجده نکنند. [پایان مسأله]
(2) (اراکی:) و چنانچه خشک شده باشد مانع ندارد.
(خوئی، تبریزی:) قبل از خشک شدنش سجده نکنند. [پایان مسأله]
(فاضل:) مسأله سجده کردن بر برگ درخت انگور، اگر تازه باشد جایز نیست ولی پس از خشک شدن می توان بر آن سجده کرد.
(سیستانی:) مسأله سجده کردن بر برگ درخت انگور در زمانی که لطیف است و خوردن آن معمول می باشد جایز نیست و در غیر این صورت سجده کردن بر آن اشکال ندارد.
[سجده بر چیزهایی که از زمین می روید]
مسأله 1078 سجده بر چیزهایی که از زمین می روید و خوراک حیوان است مثل علف و کاه صحیح است.
(زنجانی:) مسأله سجده بر روییدنی هایی که پوشاک و خوراک انسان نیست ولی خوراک حیوان است؛ مانند علف و کاه، صحیح است.
[سجده بر گلهایی که خوراکی نیستند]
مسأله 1079 سجده بر گلهایی که خوراکی نیستند، صحیح است (1) ولی (2) سجده بردواهای خوراکی که از زمین می روید، (3) مانند گل بنفشه و گل گاوزبان صحیح نیست (4).
این مسأله، در رساله آیت اللّه بهجت نیست
(1) (زنجانی:) هر چند مانند گل بنفشه برای مداوا خورده شوند. [پایان مسأله]
(2) (خوئی، تبریزی، سیستانی:) بلکه..
(3) (سیستانی:) و آن را دم کرده یا می جوشانند و آبش را می نوشند..
(4) (خوئی، سیستانی، تبریزی:) صحیح است. (مکارم:) بنا بر احتیاط صحیح نیست.
[ سجده بر گیاهی که خوردن آن در بعضی از شهرها معمول است]
مسأله 1080 سجده بر گیاهی که خوردن آن در بعضی از شهرها معمول است (1) و در شهرهای دیگر معمول نیست (2) و نیز سجده بر میوه نارس صحیح نیست (3).
(1) (بهجت:) در آن شهرها جایز نیست، و بنا بر احتیاط در شهرهای دیگر نیز که خورده نمی شود، سجده نکنند؛ و نیز سجده بر میوه نارس صحیح نیست.
(2) (سیستانی:) در صورتی که در آنجاها هم خوردنی محسوب شود، صحیح نیست..
(مکارم:) صحیح نیست. [پایان مسأله]
(3) (گلپایگانی، صافی:) اگر چه مأکول نباشد.
(فاضل، نوری:) ولی سجده بر توتون جایز است. (سیستانی:) بنا بر احتیاط صحیح نیست.
(زنجانی:) مسأله سجده بر میوه نارس صحیح نیست و سجده بر گیاهی که خوردن آن در بعضی از مناطق معمول است و در منطقه های دیگر معمول نیست صحیح نمی باشد؛ بلی اگر چیزی در نوع مناطق خوردنی نباشد کسی که در آن مناطق است می تواند بر آن سجده کند.
[ سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ صحیح است]
مسأله 1081 سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ صحیح است (1) بلکه به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی و مانند آن هم می شود سجده کرد (2).
(1) (مکارم:) چه قبل از پخته شدن و چه بعد از آن صحیح است و هم چنین بر آجر و سفال و سیمان نیز جایز است. [پایان مسأله (] بهجت:) بنا بر أظهر..
(2) (گلپایگانی، اراکی:) جایز نیست که در حال اختیار به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی (گلپایگانی: و مانند آن) سجده کنند.
(خوئی، تبریزی:) احتیاط مستحب ((زنجانی:) احتیاط) آن است که در حال اختیار به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی و مانند اینها سجده نکنند.
(صافی:) جواز سجده در حال اختیار به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی و مانند آن مورد تأمل است. (سیستانی:) سجده بر گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گِلی نیز اشکال ندارد.
[برای سجده بهتر از هر چیز تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام می باشد]
مسأله 1083 برای سجده بهتر از هر چیز (1)، تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام می باشد، بعد از آن خاک، (2) بعد از خاک سنگ و بعد از سنگ گیاه است.
(1) (مکارم:) خاک، مخصوصاً تربت حضرت سیّد الشّهداء علیه السلام است که یادآور خونهای شهیدان می باشد. [پایان مسأله]
(2) (بهجت:) بقیه مسأله ذکر نشده. (زنجانی:) خاکهای دیگر..
- توضیح المسائل مراجع مطابق با فتاوای سیزده نفر از مراجع معظم تقلید/ متن اصلی از رساله امام خمینی و مُحشی حضرات آیات: سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، شبیری زنجانی، بهجت،فاضل، اراکی، خویی، گلپایگانی، تبریزی.
