اعجاز قرآن در بیان انتقال درد از طریق اعصاب پوست

در آیه ای از قرآن کریم، درباره کیفیت عذاب کافران با آتش جهنّم می فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِآيَاتِنَا سَوْفَ نُصْلِيهِمْ نَارًا كُلَّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْنَاهُمْ جُلُودًا غَيْرَهَا لِيَذُوقُواْ الْعَذَابَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَزِيزًا حَكِيمًا»94؛ «كسانى كه به آيات ما كافر شدند، بزودى در آتشى وارد مى كنيم كه هر گاه پوستهاى تنشان (در آن) بريان گردد (و بسوزد)، پوستهاى ديگرى به جاى آن قرار مى دهيم، تا كيفر (الهى) را بچشند. خداوند، توانا و حكيم است ».

قرآن کریم بیان می کند هرگاه پوست جهنمیان در آتش از بین برود، مجدداً پوست دیگری جایگزین آن می شود تا عذاب را بچشند و این امر نشان می دهد که به خاطر از بین رفتن پوست اول، عذاب را دیگر احساس نمیکنند. 

این نکته از نظر پزشکی جالب توجه می تواند باشد؛ چرا که مشخص شده پوست انسان از 3 لایه تشکیل شده است: لایه اول، اپیدرم (epidermis) یا روپوست سطحی‌ترین لایه‌ی پوست است و وظیفه محافظت از عوامل آزار دهنده بیرونی را بر عهده دارد و همچنین رنگدانه ها نیز در این لایه هستند. لایه دوم، درم (dermis) مهمترین لایه پوست است که حاوی سلولهای فیبروبلاستی، رگهای خونی، اعصاب حسی، غدد عرق، غدد سباسه، ریشه های مو، گلبولهای سفید و … است.

لایه سوم هیپودرم (hypodermis) یا زیرپوست، زیر درم قرار گرفته و از سلولهای چربی تشکیل شده است که این لایه چربی مثل بالشتکی برای حفاظت از اعضای درونی در برابر ضربه های مکانیکی و همچون عایقی در برابر سرما عمل می کند و به علاوه این چربی منبع مهم ذخیره انرژی برای بدن است (شکل 17).

شکل 17

همان گونه که مشخص شد، اعصاب حسی در لایه دوم قرار دارند. احساس لامسهی ما از گیرنده‌هایی که در قسمت درم پوست وجود دارند و به فشار، ارتعاش، گرما، سرما و درد پاسخ می‌دهند، ناشی می‌شود. در هر ثانیه، از این قسمت پوست، میلیاردها پیام از تحریکات دریافت شده در سرتاسر بدن به مغز ارسال شده و در آنجا این پیامها به صورت یک تصویر حسی در می‌آید و فرد را از خطراتی مثل یک وسیله داغ، آگاه می‌سازند.

از طرفی، سوختگیهای پوست را می‌توان به دو دسته با ضخامت نسبی و تمام ضخامت طبقه‌بندی کرد. در سوختگیهای با ضخامت نسبی، اپیدرم یا اپیدرم و قسمت فوقانی درم درگیر می‌شوند، و به بافتهای زیرین آسیبی وارد نمی‌شود. سوختگیهای تمام ضخامت علاوه بر درم و اپیدرم به لایه‌های زیر پوستی نیز آسیب می‌رسانند. هر دو دسته این سوختگیها را می‌توان با سیستم دیگری که درجه نامیده می‌شود، به انواع درجه یک، درجه دو و درجه سه تقسیم‌بندی کرد. سوختگیهای درجه یک و دو از نوع با ضخامت نسبی و درجه سه از نوع تمام ضخامت هستند.

سوختگی درجه یک، سوختگی سطحی و خفیفترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می کند. علت آن سوختگی ناشی از شعله ملایم است.

سوختگی درجه دو، سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا می‌کند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. علل آن ریختن مایعات داغ (مثل آب جوش یا چای داغ) روی پوست، شعله آتش، آفتاب سوختگی شدید و غیره هستند. مشخصه این نوع سوختگی، درد بسیار شدید و عمیق می‌باشد و سوختگی بینهایت به لمس حساس است به طوری که حتی برخورد باد یا جریان هوا با آن سبب درد سوزاننده‌ای می‌شود.

سوختگی درجه سه سوختگی تمام ضخامت است که در آن تمام ضخامت پوست، یعنی اپیدرم و درم، تخریب می‌شود و حتی ممکن است آسیب عمیقتر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. علل سوختگی درجه سه عبارتند از مایعات بسیار داغ، شعله شدید آتش، جریان الکتریکی و مواد شیمیایی قوی مانند فسفر سفید.

تفاوت قابل توجه سوختگی درجه سه با درجه دو که مربوط به بحث ما می شود این است که در سوختگی درجه دو بیمار درد شدیدی دارد ولی در سوختگی درجه سه به علت از بین رفتن اعصاب زیر جلدی معمولاً بیمار دردی احساس نمی‌کند؛ به جز مواردی که در اطراف سوختگی درجه سه، مناطقی از سوختگی درجه دو نیز وجود داشته باشد.

این گونه به نظر میرسد که قرآن کریم نیز به این نکته توجه نشان داده و آیات فوق ناظر به این مطلب است. در جهنم، در اثر حرارت بسیار زیاد، سطحی از پوست که گیرنده های گرما در آن قرار دارند، نابود میشوند و در نتیجه جهنمیان عذاب آتش را احساس نخواهند کرد و این با فلسفه جهنم رفتنشان که عذاب دیدن است منافات دارد. از این رو پوست دیگری جایگزین پوست از بین رفته می شود تا همچنان جهنمیان عذاب دردناک آتش جهنم را بچشند.
94- نساء (4)، آیه ۵۶.

منبع: سایت هدانا برگرفته از قرآن و پزشکی.

 

 

ویژه نامه قرآن پژوهی