اختلاف آيت الله مصباح يزدى و شهيد دكتر بهشتي

 

آيا در گذشته بين آيت الله مصباح يزدى و شهيد دكتر بهشتى اختلافى بوده؟ لطفا توضيح دهيد.

نقطه عطف در اين پاسخ اين است كه نمى توان دو شخص و يا شخصيت را تصور نمود بدون اين كه آندو با يكديگر اختلاف نظر و يا سليقه نداشته باشند.

آنچه نسبت به دو شخصيت بايد دانست اين است كه اين دو عزيز در برخى اموركه بيشتر راجع به موضع گيرى آن دو راجع به شريعتى بوده است اختلاف سليقه داشته اند.

در ده ه‏ى پنجاه شمسى مسأله ى دكتر شريعتى، يكى از مسائل داغ حوزه هاى علميه بود. يكى از اين كانون ها مدرسه‏ى حقانى قم بود كه هم شهيد آيت الله بهشتى و هم استاد مصباح در آن جا تدريس مى كردند.

استاد مصباح از مخالفان تند و بى پرواى دكتر شريعتى بودند. مسئولان مدرسه‏ى حقانى براى جلوگيرى از اختلافات بيشتر، از اساتيد مدرسه خواسته بودند تا دركلاس‏ها درباره‏ ى كسى صحبت نكنند. آيت الله مصباح كه اين مطلب را نپذيرفته بودند، از مدرسه‏ى حقانى جدا شدند. گفتنى است كه شهيد بهشتى، شريعتى را نه به لحاظ علمى، بلكه به دليل خوش قريحگى و كسى كه در جست و جو براى شناخت بهتر است را مى پذيرفتند.

شهيد مظلوم آيت الله دكتر بهشتى (ره) در تشريح برخى مواضع تند در مورد دكتر شريعتى مى گويد: «… در اين ايام خطرى بزرگ اسلام و اصالت نهضت هاى اسلامى را تهديد مى كند و اين خطر عبارت است از تحريف تعاليم اسلام در شكل نوآورى و نوپردازى به منظور قابل قبول كردن اسلام براى كسانى كه دست خوش افكار مادى شده اند، يا به منظور هاى غرض آلود ديگر. راجع به اين مطلب اصلى بايد بگويم كه اصل اين خطر و مهم بودن و بزرگ بودن اين خطر مورد تاييد كامل من هم هست، با اين تذكر كه اين خطر مربوط به امسال و پارسال و چهار ج پنج سال و هفت ج هشت سال اخير نيست. اين خطر لااقل در سال هاى زندگى من، سابقه اى خيلى طولانى داشته است… بنابراين اصل خطر از ديرباز مورد توجه ما بوده و روى آن تكيه داشته ايم. ولى… علاوه بر اصل مطلب، اين خطر را اصولا به اين شكل مطرح كرده اند كه خطر مربوط است به نوشته هاى مرحوم آقاى دكتر على شريعتى.» ايشان سپس در بخشى از سخنانش موضع خود را در باره دكتر شريعتى چنين بيان مى كند: «موضع من در برابر دكتر شريعتى و كارهاى او موضع بهره بردارى صحيح است، نه لگدكوب كردن، نه لجن مال كردن و نه ستايش كردن و بالا بردن، بلكه حسن استفاده از سرمايه اى در خدمت هدفى، با روشنگرى بدون كمترين محافظه كارى براى تمام نقطه هاى ضعف او ج كه من در اين زمينه تا كنون محافظه كارى نكرده ام و آن را روا نمى دانم. هر نقطه ى ضعفى در هر نوشته اى از دكتر مطرح شده و دوستان نشان داده اند، در جايى كه سخن خوبى بوده گفته ام خوب است و در جايى كه حرف بدى بوده گفته ام خطاست، غلط است، خام است و مكرر گفته ام و به خود ايشان هم گفتم كه دكتر اصولا روشت خطاست، روشت نقص دارد، روشت را كامل كن.

ولى موضعم اين موضع است كه بايد از مجموعه ى كار او بهره بردارى كرد، چون انصافا در نوشته هاى دكتر تنبهات جالب، زيبا، خوب و موثر فراوان است ج در كنار خطاهاى بسيار و هيچ ضرورت و دليلى در يك موضع گيرى حاد به جاى يك موضع گيرى نقاد نمى بينم.» (ر. ك: دكتر شريعتى جستجوگرى در مسير شدن، نوشته ى شهيد مظلوم آيت الله دكتر بهشتى (ره)، ص 71 72 و ص 64)

در هر صورت فارغ از اين قبيل اختلاف ديدگاهها، بايد به اين واقعيت توجه داشت كه هر دوى اين بزرگوار در زمره ياران انقلاب و امام بوده و نقشى مهم در شكل گيرى و تداوم انقلاب داشته اند.

بنابراين آنچه مهم است اين كه اين اختلافات نمى تواند زمينه ساز ايجاد اختلاف نظر بطور مبنايى باشد تا از اين رهگذر بتوان مسايل بعدى را نتيجه گيرى كرد به اين كه يكى از آندو را اثبات و ديگرى را نفى نمود بعلاوه كه اين گونه موراد هم به شخصيت آنان لطمه اى وارد نمى آورد.

(جريان ها و سازمان هاى مذهبى سياسى، رسول جعفريان)

پرسمان