چرا سوره الرحمن عروس قرآن است / رحمت خدا پیش از غضب اوست

آيت الله العظمی جوادی آملی در درس تفسیر بیان داشتند:

رحمت خدا پیش از غضب اوست/مهندس عالَم جز رحمت چیزی در عالم خلق نکرد
 
حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در ادامه جلسات درس تفسیر، به تفسیر آیات نورانی سوره مبارکه الرحمن پرداختند.

ایشان در این جلسه با اشاره به روایتی از امام سجاد(سلام الله علیه) بیان داشتند: طبق روایت نورانی امام سجاد(سلام الله علیه) رحمت الهی با اینکه مقابل غضب الهی است، اما از غضب بیشتر است، ولی این روایت نورانی، معنایش این نیست که رحمت خدا بیش از غضب اوست؛ بلکه معنایش این است که رحمت خدا پیش از غضب اوست!

سخن در این نیست که «یا من زادت رحمته علی غضبه» سخن در این است که «یا من سبقت رحمته غضبه»؛ یعنی مهندسی عالَم طبق رحمت رحمانیه است؛ آنکه از عرش تا فرش را تنظیم می‌کند، خدای الرحمن است نه خدای «الرحیم». مهندس عالَم جز رحمت چیزی در عالم خلق نکرد «یا من سبقت رحمته غضبه» «أَنْتَ الَّذِی تَسْعَی رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِه‏». این نیز از بیانات نورانی امام سجاد است؛ یعنی خدا هر وقت بخواهد فرد یا گروهی را غذاب بکند پیشاپیش مهندسی می‌کند نقشه‌کشی می‌کند، نقشه هم به دست الرحمن است پس غضب او عین رحمت اوست، مثل اینکه تعذیب یک انسان قاتل درست است که قصاص برای او زیانبار است، اما عدل است.

 

معظم له ادامه دادند: اگر فرمود: ﴿وَ لَكُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیاةٌ یا أُوْلِی الألْبَابِ﴾، بله! این قصاص نسبت به قاتل شر و بد است؛ اما قصاص عین عدل و رحمت است، هیچ غضبی و هیچ انتقامی در عالم نیست، زیرا مهندس عالم الرحمن است؛ «أَنْتَ الَّذِی تَسْعَی رَحْمَتُهُ أَمَامَ غَضَبِه‏»، خداوند هر وقت بخواهد کسی را تنبیه کند، در حقیقت نمی‌خواهد از او انتقام بگیرد؛ بلکه یا می‌خواهد او را بیدار کند، یا می‌خواهد حق کسی را از او بگیرد! این چنین نیست که یک کار خشنی، خشونتی، دردی از طرف او باشد، او عدل محض است و عدل هم که رحمت است.

پس این چنین نیست که رحمت خدا بیش از غضب او باشد، آن مال رحمت رحیمیه است که مقابل دارد؛ اما رحمت رحمانیه که مهندس عالم است که مقابل ندارد. چیزی در عالم به عنوان انتقام نیست؛ هر چه هست عدل محض است، «بالعدل قامت السموات و الارض».

معظم له با اشاره به شهرت سوره مبارکه الرحمن به «عروس قرآن» ابراز داشتند: اینکه این سوره به نام مبارک ﴿اَلرَّحْمنُ﴾ عروس قرآن است برای این است که همه چیز را در جای خود تنظیم می‌کند. خداوند وقتی از بهشت یاد می‌کند می‌فرماید به‌به چه جای خوبی است! ﴿فَبِأَی آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان﴾، وقتی از جهنم یاد می‌کند: ﴿یرْسَلُ عَلَیكُمَا شُوَاظٌ مِن نَارٍ﴾، باز می فرماید به‌به چه جای خوبی است! این را هر دو جا می‌گوید. این طور نیست که فقط درباره بهشت و نعمت‌های بهشت تعریف و تمجید بگوید، و درباره جهنم بگوید که مثلاً صبر کنید! هر دو جای تمجید دارد.

 

آیت الله العظمی جوادی آملی خاطرنشان کردند:

لذا آیات عذاب در این سوره مبارکه کم نیست، اما به‌به گفتن آن هم مانند بهشت است. اگر جهنم نبود معاذالله نقص بود، برای اینکه این همه ظالمین که حق مظلومین را گرفتند، چه جور باید عدل برقرار بشود؟

بنابراین سفره را ﴿اَلرَّحْمنُ﴾ پهن کرده است. نقشه را مهندسی را به نام ﴿اَلرَّحْمنُ﴾ پی‌ریزی می‌کند، آن وقت این ﴿اَلرَّحْمنُ﴾ گاهی رحیم را پی‌ریزی می‌کند، می‌شود بهشت. گاهی منتقم را پی‌ریزی می‌کند، می‌شود جهنم، این می‌شود عروس قرآن.

اگر زیباتر از این ممکن بود خدا می‌فرستاد، ﴿اَلرَّحْمنُ ٭ عَلَّمَ الْقُرْآنَ﴾ لذا هم در مسئله عذاب دارد که چه جای خوبی است! چه کار خوبی است که ما کردیم! هم درباره نعمت‌های بهشت.

منبع: هدانا برگرفته از اسرا.