نهی قرآن از فشار قرار دادن زن برای بخشیدن مهریه
در موردي كه زن، تحت فشار شوهر قرارمي‌گيرد تا مقداري از مَهر خود را به او ببخشد. فرمود: ﴿وَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ﴾ كه اگر مردي، زنِ خود را در فشار قرار بدهد كه بعضي از مَهرها را از او بگيرد، اين دوتا كار هست هم حرمت تكليفي دارد، چون ايذاي مؤمن است و هم منع وضعي دارد؛ آنچه را كه از زن گرفته است مالك نمي‌شود و اين هم با اصول ديگر هماهنگ است كه «لا يحلّ مال امريء مسلم إلّا بِطيب نفْسه»[ نهج الحق، ص 493]. پس اگر مردي در اثر ايذا، مقداري از مَهر را از زنِ خود استرداد كند هم تكليفاً معصيت كرده است، هم وضعاً مالك نمي‌شود.
تکليف محض بودن احکام در برخي موارد آيات
در بعضي از موارد، تكليفِ محض است ولي اثر وضعي ندارد؛ حُكم وضعي بر او بار نيست. مثل آن موردي كه زن را در فشار قرار مي‌دهد، به اين معنا كه با او متاركه مي‌كند، با او زندگيِ همسرگونه ندارد و او را هم رها نمي‌كند تا او براي خود همسر بگيرد، چون اين زن، مالدار است مي‌كوشد [و] صبر مي‌كند كه اين زن بميرد تا از مال او ارث ببرد. اين فشار و ايذاي زمان حيات، حرام است ولي بعد از اينكه زن مُرد، مال زن به اين مرد ارث مي‌رسد، اين ارث منع وضعي ندارد. تنها آن موردي شخص ارث نمي‌برد كه قاتل مورّث باشد[تحرير الوسيله، ج 2، ص 367] ولي اگر مورّث را در زمان حيات خود رنجاند؛ به او ستم كرد و آزارش داد، گرچه كار حرامي انجام داد ولي بعد از مرگ، مال او را ارث مي‌برد، پس اينجا تكليف است بدون وضع.
منبع: تقریرات و یادداشتهای حجت الاسلام مهدی طاها از جلسه تفسیر سوره نساء حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی؛ سایت هدانا.
